whatsapp
 

Zen.nl logo Zen.nl Nederland home


 

ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven




Zen.nl, Zen, meditatie, leren mediteren, chaos, angst, problemen, dwangneurose, OCS, controle, aanvallen, uitweg, behulpzaam, psycholoog, omarmen, voelen, paniek, ongemak, voldoening, perfectionisme, ontkrachten, accepteren, sesshin



Over zen, chaos en angst



Daniël Roozendaal / Zen.nl Utrecht / 30 januari 2025

Daniël is net 40 jaar geworden en mediteert sinds 2018. Naar aanleiding van een oproep in ZenActueel om ervaringen te delen over hoe zenmeditatie kan helpen om met angstproblemen om te gaan voeren we dit gesprek. Lees hieronder zijn verhaal.

Wat betekent angst voor jou?

In mijn leven heb ik veel te maken gehad met angst. Buitenproportioneel. Ik heb OCS (obsessieve-compulsieve stoornis), ook wel dwangneurose genoemd. Het heeft alles te maken met angst, omdat je probeert die te reguleren door middel van dwanghandelingen.

Bij mij begon het ooit met concrete angsten: voor ziekte, dood, mezelf, anderen, of het proefwerk de volgende dag. Om die angsten te beheersen voerde ik specifieke dwanghandelingen uit. Later uitte zich dat anders. Toen ik de handelingen enigszins onder controle leek te hebben, kreeg ik angstaanvallen. Het was een allesomvattende angst, een angst voor de angst zelf. Soms overspoelde het me dagenlang. Ik bleef dan thuis en uiteindelijk ging het vanzelf weer over.

Hoe ben je bij Zen.nl terechtgekomen?

In 2018 zag ik een uitnodiging voor een gratis proefles bij Zen.nl Utrecht. Ik zat toen in een dal vanwege liefdesverdriet, en mijn angsten speelden in die periode sterk op. Ik dacht: dit is misschien een uitweg. Achteraf bleek het juist een ‘inweg’ te zijn.

Zenmeditatie is ontzettend behulpzaam geweest, wel in combinatie met hulp van een psycholoog. De lessen, en vooral het mediteren, hebben me geleerd om mijn angst te voelen en te ondergaan. Ik ontdekte dat wanneer ik de angst niet weg probeer te duwen, er juist een lichter en vrijer gevoel ontstaat. Dat is eigenlijk de sleutel: de inweg.

Ik vind de uitdrukking de angst omarmen lastig. Het woord ‘omarmen’ suggereert dat angst iets leuks is, en dat klopt niet. Voor mij gaat het meer om erkennen dat de angst er is en er verder niet zoveel mee hoeven.

Wat is het verschil tussen zen en psychologische behandeling?

Mijn psycholoog werkt met de ACT-methode (Acceptance and Commitment Therapy) en vaak hoorde ik in de zenlessen hetzelfde als bij de psycholoog. Dat versterkte elkaar en bevestigde voor mij dat dit de juiste weg is. Het verschil zit vooral in het mediteren. Als ik echt in de angst zat en ging mediteren werkte dat verlichtend. Ik kon dan goed in de angst zitten: Wees maar lekker bang nu. Dat hielp me om alleen maar te voelen en er niets mee te hoeven doen.

Het verschil tussen ACT en zen is eigenlijk verrassend klein. Misschien zegt dat iets over de moderne psychologie, die steeds meer overlapt met zenprincipes. Zen is in het Westen ook steeds meer als heilzaam erkend.

Een ander verschil is dat de psychologische behandeling heel individueel gericht was, met praktische tips en oplossingen voor mijn specifieke problemen. Bij zen zoom je meer uit; het gaat minder over mijn persoonlijke worstelingen en meer over een bredere levenshouding.

Hoe heb je geleerd met je angsten om te gaan?

Een maatstaf voor dwang is: krijg je een angstig gevoel als je het anders zou doen? Soms is alleen het gedachtenexperiment al voldoende om dat te voelen. Als het gevoel meer is dan ongemak en richting paniek gaat, weet ik dat het tijd is om ermee aan de slag te gaan.

Ik heb geleerd om op het angstige moment zelf even uit te zoomen en te beseffen dat ik aan het trainen ben om het angstige gevoel te verdragen. Zo verdrink ik er niet in. Door het gevoel toe te laten krijgt het een andere lading, en achteraf kan ik er zelfs voldoening uit halen.

Mijn valkuil was dat ik het áltijd anders moest doen, wat op zichzelf weer een vorm van dwang werd. Nu ben ik me daar bewuster van en kan ik steeds beter de middenweg bewandelen. Mijn zenleraar Floor zei eens: ongeveer een meter is beter dan precies een meter. Die uitspraak helpt me om perfectionisme los te laten. Het streven naar perfectie is een utopie. Het onderkennen van dalen in het leven is misschien ook wel heel zen. Het oefenen zelf is de weg.

Hoe gaat het nu met je angsten?

Concretere angsten kan ik via de rationele weg nu beter ontkrachten en verdragen, door te erkennen en te ervaren dat er niet veel gebeurt als je die angsten doorleeft. Ik ben inmiddels vaak door angsten heen gegaan en weet nu steeds beter dat ze overgaan. Het gebeurt minder vaak en minder intens. Een episode van een paar dagen heb ik al jaren niet meer gehad.

Ik hou nog steeds van vaste regelmaat, misschien zelfs een beetje dwangmatig. Dat is anders dan de vrije geesten op het kunstenaarsterrein waar ik mijn studio heb. Zij omarmen de chaos en soms probeer ik dat ook, zoals door de afwas even te laten staan. Maar die behoefte aan orde zit in mij, en dat helpt me ook. Het is goed om dat te accepteren.

Hoe gaat het nu met je beoefening?

Mijn zenbeoefening is goed. Ik ga elke maandagavond naar de zendo. Er zijn nu veel life events: op mijn 39e ben ik voor het eerst gaan samenwonen en drie maanden geleden hebben we een kind gekregen. Ik ben verbaasd hoe stabiel ik ben gebleven; het gaat allemaal makkelijker dan ik had verwacht.

Ik kan me niet voorstellen dat ik mijn zenbeoefening loslaat. Ik pluk nu echt de vruchten van alles wat ik heb geleerd en toegepast. Natuurlijk heb ik weleens momenten gehad dat ik dacht: ik ben er klaar mee, maar het heeft me zó vaak geholpen. Ik vraag me af of ik eens een sesshin moet doen, maar de huidige regelmaat voelt nu prima, dus ik ga even zo door.