ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
LIEFDESBRIEVEN
Solotentoonstelling
Fleur van Dodewaard
in Kröller-Muller Museum
Rients Ranzen / Zen.nl Nederland / Zen.nl Nijmegen / 17 april 2025
Fleur van Dodewaard (1983, geboren in Haarlem, wonend en werkend in Amsterdam) studeerde Theaterwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en Fotografie aan de Gerrit Rietveld Academie. Haar werk werd wereldwijd vertoond, van Tokyo tot Londen en is door diverse musea aangekocht. Fleur beoefent al twaalf jaar zen. Alle reden om in te gaan op haar uitnodiging aanwezig te zijn bij de opening van haar nieuwe solotentoonstelling in het Kröller-Müller Museum. De tentoonstelling duurt nog tot 8 augustus.
Zo bezocht ik het Kröller-Müller Museum om de opening van haar eerste museale solotentoonstelling mee te maken. De titel ZWART GRAS / LIEFDESBRIEVEN is poëtisch, en blijkt al snel meer dan symbolisch. Bij het betreden van de tentoonstelling overvalt me een verstilling die ik herken van de zendo: een open ruimte waar niets opgelegd wordt, waar je vrij bent om waar te nemen, te zien, te ademen, te zijn.
Twaalf jaar geleden maakte Fleur kennis met zenmeditatie en Zen.nl in Amsterdam en het mediteren heeft haar niet meer losgelaten. Haar jarenlange meditatiepraktijk en het denken vanuit de zenfilosofie hebben hun weg gevonden in haar werk – ook al noemt zij het zelf geen zenkunst. Toch voelt het voor mij als zenleraar juist wél als zenkunst. Niet omdat het verwijst naar boeddhistische symboliek of esthetiek, maar omdat het datgene belichaamt wat wij in zen jarenlang oefenen: pretentieloos (niet te verwarren met intentieloos) aanwezig kunnen zijn in het moment. Ze heeft zich, net als haar inspiratiebron Van Gogh laten inspireren door de eenvoud en diepgang van Japanse en van zen doortrokken kunst.
Fleurs werk in deze tentoonstelling wordt dan ook nog meer dan haar eerdere werk gekenmerkt door eenvoud – een potloodlijn, een sculptuur van toevallig aanwezige materialen – maar zoals elke zenbeoefenaar weet: deze verstillende eenvoud is het resultaat van een lang innerlijk proces. “Wat je kunt doen wanneer je voor mijn werk staat is hetzelfde als wat ik doe tijdens het maken ervan: ademen,” zegt ze zelf. Hoe zen kun je het formuleren. En dat is precies wat ik ervoer: een soort ruimte, waarin niets hoeft, niets moet en alles er kan en mag zijn.
In ons gesprek vertelt Fleur dat haar kunst een voortdurend experiment is in interactie. Ze maakte voor deze tentoonstelling sculpturen van afgedankte materialen, die ze achter de schermen van het museum vond: een oude sokkel, een steen uit het gebouw zelf, bijeengehouden door een simpele spanband. Haar werk nodigt uit tot verstilling, tot aandachtig kijken. Of beter: tot zien en voelen. Zoals zij zelf zegt in haar speech bij de opening: “Met behulp van die poëtische ruimte kunnen we de vrede in onszelf bewaren en uitdragen”. Zie hier haar intentie.
Wat me trof is dat zij haar tekeningen beschouwt als liefdesbrieven – geschreven in onleesbare tekens. Liefdesbrieven aan wie? Aan geliefden, aan de beschouwer, aan de wereld? Net als in zen ontstaat ware communicatie niet door wat gezegd wordt, maar door wat voelbaar is. Het ego is er, natuurlijk – zoals in ieder van ons – maar het lijkt in haar werk op de achtergrond geraakt, opgelost in dienst van iets groters, iets liefdevols. Voor mij voelt haar werk aan als een liefdesverklaring aan het leven zelf. Het leven zoals het is, met de intentie om - zonder er al te veel aan toe te voegen - het genoeg en het genoegen ervan te delen.
Zenmeesters trainen jarenlang om het ego te doorzien, om aanwezig te kunnen zijn zonder zich op te dringen. Fleurs werk laat zien dat ook zij dat vermogen bezit – al zal ze dat zelf in haar bescheidenheid waarschijnlijk ontkennen. Zoals ze haar inspiratie vindt in Van Gogh en Toko Shinoda, die elk op hun manier de grens tussen persoonlijke expressie en universele vorm hebben verkend, zo staat ook zij in die traditie van vormgevers van het onzegbare.
Haar sculpturen, fragiel in balans, staan als uitnodigingen in de ruimte. Geen uitroeptekens, eerder vraagtekens. Zoals koans, die ons aanmoedigen om steeds nieuwe perspectieven te ontdekken.
De tentoonstelling is nog tot eind augustus te zien. Wie de kans heeft: ga kijken, ga ademen, laat je raken en laat de vragen komen. Dit is geen kunst die schreeuwt om aandacht – dit is kunst die fluistert en juist dat maakt het zo krachtig. Kunst ontstaat vanuit een innerlijke drang om iets te voelen, te verbeelden en te delen.
Kröller-Müller Museum tot 24 augustus 2025
ZenActueel Blog
Aanbevolen links:
Zen Incompany
Zen.nl winkel
ZenActueel nieuwe artikelen
Long covid en mijn weg naar herstel
Jezelf verrassen op weekendsesshin
Dagelijks mediteren: minder eenzaam in twintig minuten
Voorbeeld van een zenpad
Mijn ervaring met zen en long covid
Deelnemers over de Zen & yoga vakantie