ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven

Intenties voor een zenvol 2025

17

Rients Ran Zen Zen.nl Nederland / Zen.nl Nijmegen / 9 januari 2025

Januari, de tijd van goede voornemens en plannen maken. Maar hoezeer moet je bezig zijn met plannen maken? Of kun je beter gewoon aan de slag gaan? Dit is zowel een praktische als een filosofische vraag. In dit artikel bespreek ik beide aspecten. Eerst een praktische benadering, compleet met tips. Daarna een filosofische beschouwing, waarbij we het woord intenties nader onder de loep nemen.

In mijn groepen is het de laatste jaren een gewoonte om in januari een paar weken stil te staan bij onze plannen voor het nieuwe jaar. De ervaring leert dat het nuttig is om goed na te denken over wat je echt wilt. Want weten wat je wilt, betekent ook weten wat je niet wilt. Juist daarin schuilt een enorme tijdswinst: als je duidelijk hebt wat je écht belangrijk vindt, kun je veel gerichter handelen.

December en de feestdagen lenen zich vaak niet goed om echte plannen te maken. Daarom werken we de ideeën die in die periode ontstaan, in de eerste weken van het jaar uit. De manier waarop we dat doen, is de laatste jaren veranderd. Vroeger stelden we vooral concrete doelen, nu richten we ons meer op intenties en leerdoelen, maar zonder minder duidelijk te zijn.

In de zenfilosofie ligt van oudsher de nadruk op het hier en nu. Tegelijkertijd weten we dat wanneer je je bewust bent van wat je wilt, helpt om gemotiveerd te blijven. Het belang van doelen enerzijds en het met je aandacht in het hier-en-nu zijn anderzijds, kunnen heel goed hand in hand gaan en helpen bij de dagelijkse planning en keuzes die gemaakt moeten worden. De Plan-Doe-Check-Leer (PDCL-cirkel) kan hierbij helpen:

• Plan wat je in het komende jaar en de komende week wilt leren en/of doen. Maak op basis daarvan een plan van acties voor de volgende dag en/of week.
• Doe wat je voor die dag/week gepland hebt te doen.
• Check of je acties van die week bijdragen aan je intenties voor 2025.
• Act: Leer van je ervaringen. Wat werkt? Wat niet? Gebruik die inzichten om een plan voor de nieuwe dag/week te maken.

Suggestie: gebruik het Zen.nl Timemanagementsysteem (is bijgevoegd). Volg precies de instructies die te lezen zijn op dat ene A4’tje en werk met een papieren agenda. Een cursiste vertelde me onlangs dat haar productiviteit met 80% was toegenomen sinds ze dit systeem consequent toepast. Probeer het een paar weken en ervaar zelf wat het jou brengt.

Het filosofische perspectief

Toen ik in de kerstvakantie nadacht over mijn doelen en intenties, las ik iets interessants van de filosoof Elizabeth Anscombe. In 1957 schreef zij het beroemde boek Intentions, waarin ze zich inhoudelijk afzet tegen Jeremy Bentham, de grondlegger van het utilitarisme. Bentham stelde dat moreel juiste handelingen die handelingen zijn die het meeste geluk (plezier) of het minste leed veroorzaken, ongeacht de intentie. Zijn focus ligt op de gevolgen van een handeling, niet op de intenties erachter.

Anscombe daarentegen baseert haar ethiek op intentie, geïnspireerd door Aristoteles en Thomas van Aquino. Voor haar is intentie essentieel om de morele waarde van een handeling te begrijpen. Je zou kunnen zeggen dat Bentham de man is van de doelen en Anscombe de vrouw van de aandacht en intentie. Haar visie sluit nauw aan bij de zenfilosofie. Dit wordt nog versterkt door haar afwijzing van het dualisme van geest en lichaam. Waar Bentham’s benadering sterk dualistisch is, beschouwt Anscombe handelen en intentie als één geheel, zonder scheiding tussen mentale en fysieke dimensies.

Interessant is ook dat Anscombe drie manieren onderscheidt waarop intentie zich manifesteert:
• Intentie gericht op de toekomst: Bijvoorbeeld "Ik ben van plan om morgen te sporten." Hier verbindt intentie van nu zich met de acties in de toekomst.
• Intentie tijdens het handelen zelf: Bijvoorbeeld "Ik sport nu om mijn conditie te onderhouden."
• Intentie bij het verklaren van een handeling: Bijvoorbeeld "Ik ga naar een cursus om inspiratie op te doen." Anscombe stelt dat we ons niet altijd bewust zijn van onze intentie als een expliciete gedachte of wens. Het is eerder een aspect van het handelen zelf.

Je kun je eigen intenties nader bestuderen en bewust worden door te kijken of bij je keuzes deze drie aspecten van je intenties in elkaars verlengde liggen, met andere woorden, past wat je NU doet wel bij wat je morgen wilt gaan doen en wat je uiteindelijk er mee wilt? Zoniet, dan is dat de moeite waard om verder te onderzoeken.

Anscombe’s theorie over intentie is veel minder bekend dan Bentham’s utilitarisme. Voor mij symboliseert dit hoe onze maatschappij vaak te zeer bezig is met het resultaat van ons doen en laten en te weinig met wezenlijke intenties. Terwijl, als je die niet kent, zelfs een succesvol resultaat je niet gelukkig maakt. Denk aan een Olympisch kampioen die uiteindelijk niet gelukkig wordt van zijn gouden medaille, omdat zijn onbewuste diepere intentie – bijvoorbeeld erkenning – niet blijvend wordt vervuld. Een roeikampioen vertelde onlangs dat hij na zijn overwinning van goud tijdens de Olympische Spelen, dat hij teleurgesteld was zelfs op zijn eigen roeiclub meestal niet werd herkend, laat staan in de supermarkt.

Het resultaat maakt niet gelukkig als je je echte intenties niet kent. Daarom is het goed om in januari niet alleen de doelen, maar ook je intenties onder de loep te nemen. Dan kunnen we met aandacht, lerend van elke dag en elke week, aan de slag om van 2025 het mooist mogelijke jaar te maken.