ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Zenleraar Joke Batink vertelt: ‘Het leven is geen generale repetitie’
Wat betekent zen voor jou?
“Het eerste dat bij me opkomt is dat zen een vorm is van levenskunst. Het gaat erom soepel te leren omgaan met zowel de uitdagingen als de geneugten van het leven. Zen is een manier van kijken naar de wereld en naar jezelf, en daar heb ik veel aan. Het is een oude wijsheidstraditie die ik kan toepassen in de volle breedte van mijn leven. Ik voel me er echt in thuis én ik voel me erdoor uitgedaagd.”Wat was jouw eerste ervaring met zen?
“Ik ben er langzaam naartoe gegroeid. Ik heb het niet zelf bedacht, mijn interesse werd gewekt door mijn man, Kyogen, die enthousiast thuiskwam na zijn eerste lessen bij Zen.nl. Zijn toewijding en de verhalen die hij deelde inspireerden me. Hij bleef maar gaan. Uiteindelijk heeft hij me aangemoedigd om ook op het kussentje te gaan zitten. Ik voelde direct: ja, dit is een interessante manier om jezelf te ontwikkelen en jezelf beter te leren kennen.”Hoe pas jij zen in je eigen leven toe?
“Mijn meditatieplek is een soort trainingsplek waar ik oefen in concentratie, doorzettingsvermogen, flexibiliteit, aandacht. Belangrijk daarbij is het omgaan met ongemak. Hoe lang je ook mediteert, het blijft vaak ongemak. De tijd die ik spendeer op mijn matje voel ik doorwerken op het moment dat ik weer opsta en dingen ga doen. Als ik dan weer opsta voel ik beter wat er moet gebeuren of wat ik wil. Je kunt niet de hele dag door oefenen, het leven is geen generale repetitie. Het leven is wat er nu is. Het gaat er uiteindelijk om wat je doet, hoe je je manifesteert in de wereld. Het gaat er voor mij om dit in je systeem te krijgen zodat het aanvoelen meer als vanzelf gaat.”Wat was voor jou het eerste moment dat je dit voelde?
“De eerste keer dat ik deelnam aan een sesshin, een meerdaagse meditatieweek, was echt een sleutelmoment voor mij. Terwijl ik daar zat voelde ik: Ik hoef niks te regelen, er gaat niks fout. Ik was toen nog wijkverpleegkundige en dan ben je helemaal ingesteld op dingen doen, regie nemen, doen, doen, doen. Het is een bepaald zelfbeeld dat je hebt ontwikkeld: laat mij maar regelen en organiseren. Het was voor mij de eerste keer dat ik diepgaand voelde dat dingen ook vanzelf gaan. Een andere herinnering die me is bijgebleven, is dat mijn overbuurvrouw tussen de mediatiesessies vaak even haar benen strekte en masseerde. Het was duidelijk dat ze veel last had. Toch maakte ze geen oogcontact en ik voelde geen ‘Joke, help me’. Daar heb ik veel van geleerd. Een sesshin is een diepgaande ervaring van het leven.”Wat is het grootste verschil tussen je werk als zenleraar en locatiemanager, en je vorige werk als wijkverpleegkundige?
“Ik los geen dingen meer op voor mensen, ik faciliteer ze alleen. Toen ik net begon heb ik nog een briefje op het prikbord gehangen: ‘Ik faciliteer mensen. Ik help ze niet.’ Helpen is voor mij een beetje de lading overnemen. Dat is ingrijpen, ook al probeer je in de verpleging dat ook niet onnodig te doen en ‘op je handen te zitten’, zoals we dat daar noemden. Ik ga nadrukkelijker uit van de zelfredzaamheid van iemand, en ga meer uit van het idee van faciliteren. Elke keer weer op een andere manier.”En hoe verhoudt locatiemanager zijn bij Zen.nl Nijmegen zich tot jouw rol als zenleraar?
“In 2017 ben ik hier begonnen, maar was ik nog geen eigenaar. Dat is een proces geweest van twee jaar. Om uit te zoeken of het voor beide kanten zou werken. In 2019 kreeg ik de eindverantwoordelijkheid. Binnen mijn werk als locatiemanager geniet ik er enorm van om dingen te regelen en organiseren. Hier kan ik ook terugvallen op oude werkervaring. Een intensieve zendag organiseren, van de boodschappen tot de afwas, dat vind ik leuk. Ik was nog niet zo lang leraar, dus het is was wel even een snelkookpan. De commitment om locatiemanager te worden heeft me enorm geholpen om een betere zenleraar te worden. Je geeft heel veel lessen. Dat is de beste manier om ervaring op te doen en je eigen stijl te ontwikkelen.”En wat is jouw stijl?
“Ik vind het belangrijk om cursisten aan te moedigen en ze nooit te onderschatten. In de introductiecursus geef ik bijvoorbeeld de eerste les als huiswerksuggestie al twee keer twintig minuten. 'Let wel, dit is een suggestie', zeg ik dan. Ik ga er vanuit dat ze zichzelf kunnen redden en dat blijkt vaak ook zo te zijn. Ze maken dan direct kennis met twintig minuten mediteren, in plaats van te beginnen met vijf of tien minuten. Als het ze dan niet lukt, maak ik natuurlijk graag duidelijk dat wat iedereen doet, het beste is wat hij of zij op dat moment kan.”Je bent ook wel heel positief.
“Aanmoedigend ben ik, zoals ik zelf ook graag aangemoedigd word. Ik wil graag mensen aanmoedigen om door te gaan. ‘Niet opgeven’ vind ik te normatief gesteld, maar je moet aangemoedigd worden om gewoon door te gaan. Er is altijd weer een één, er is altijd weer een nieuw begin. Zelfs niet ‘blijf proberen’, want daar zit alweer een idee van resultaat. Het gaat niet om het resultaat. Blijf doorgaan, blijf in beweging. Een doel stellen helpt daarbij.”En wat zijn jouw doelen?
“Voor mezelf en de locatie Nijmegen is mijn doel om te blijven werken aan kwaliteit. Steeds beter snappen, waar ben je mee bezig? Ik vind het ook belangrijk om niet in herhaling te vallen, maar mee te bewegen met de tijd. De tijdgeest en nieuwe generaties is voor mij fascinerend. Ik heb zelf geen kinderen, dus ik vind het belangrijk om verbonden te blijven met jonge mensen. Wat me aan Zen.nl ook bevalt is dat er ook een intellectueel aspect in zit. Ik wil altijd graag iets leren en het zenpad is één lang leertraject, waarin ik steeds nieuwe inzichten opdoe en dat ervaar ik als een feest.”ZenActueel Blog
Aanbevolen links:
Zen Incompany
Zen.nl winkel
ZenActueel nieuwe artikelen
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari