ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Ben ik verantwoordelijk voor alle anderen? De filosofie van Levinas op sesshin
Wat zegt Levinas?
Levinas beschrijft in zijn filosofie onze ervaring van de betekenis van het leven. Hij zou zeggen dat het leven geen betekenis heeft, maar dat we onze ervaring van betekenis wel kunnen doorgronden. De ethiek is voor hem het beginpunt; betekenis is te vinden in de onderlinge relatie met de mensen om ons heen. De wensen, eisen en vragen die zij ons stellen vormen bij Levinas het begin van ons begrip van de wereld. Zen nodigt ons uit tot een soortgelijk standpunt: het biedt geen hapklare uitleg van de werking van het leven. Hoe we het leven ervaren is namelijk voortdurend in verandering en afhankelijk van onze eigen bubbels. Levinas zou daaraan toevoegen dat bubbels niet kunnen ontstaan in isolatie van anderen: alleen in het samenzijn speelt het ware leven zich af.Het gelaat van de Ander.
Het belangrijkste mechanisme hierin is voor Levinas het gelaat van de Ander. In het gelaat vinden we de persoonlijke, unieke ervaring van de ander die we niet kunnen beredeneren, maar alleen ervaren. De aanblik van de ander roept ons direct op tot verantwoordelijkheid. Zodra de Ander iets van je vraagt, bepaalt dat jouw betekeniswereld. Levinas gaat zo ver, dat hij deze situatie beschrijft als een staat van gijzeling. Het gaat hier wel om een soort gastvrije gijzeling, zoals het woord host aanwezig is in hostage. We zijn als het ware te gast in een situatie waar we niet voor kunnen kiezen.Van eenzaamheid naar verbinding
Het begin van mijn eerste sesshin viel me zwaar. Geen oogcontact, geen gesprekken; ik werd er bijzonder onrustig van. Ik miste de aanwezigheid van anderen en voelde me onzichtbaar en eenzaam. Daarmee begonnen een aantal moeilijke meditaties. Voor wie zat ik daar eigenlijk? Na een aantal meditaties, vertelde Yvonne tijdens de teisho: ‘Je zit hier niet voor jezelf, je zit hier om de mensen om je heen te helpen met hun bubbels.’ Ik zit hier voor anderen? Wat? Ik dacht dat ik de ander alleen kon helpen door mijn hulp aan te bieden.Stilte en concentratie
Ik begon me langzaam maar zeker op te trekken aan de stilte en concentratie van de mensen om me heen. Ik probeerde minder in gespannen concentratie te verzinken, maar ook te kijken wat er om me heen gebeurde. De bewustwording dat iedereen totaal stilzat overviel me. Ondanks de moeilijkheid die ik ervoer, voelde ik dat het geen probleem was dat ik het zwaar had. Anderen hadden het waarschijnlijk ook zwaar, maar straalden dat niet uit. Mijn eenzaamheid begon langzaam te veranderen in een sterk gevoel van verbintenis. Het lukte me steeds beter om ook mijn eigen energie bij me te houden. Ik had wel degelijk invloed op mijn omgeving, zonder dat ik een beroep op iemand hoefde te doen. Ik hielp de ander door mijn eigen stilte, en zij mij ook. Een waardevol leerpunt.Hoe passen we dit toe?
Is iedereen verantwoordelijk voor alle anderen en ik meer dan alle anderen? Zen nodigt uit om je eigen energie bij je te houden. Je behoedt de ander voor de gijzelingspositie die jouw energie onvermijdelijk brengt. Aan de andere kant betekent het dat als je wél een beroep doet op de ander, je een grote invloed kan hebben met je eigen vriendelijkheid, compassie, of mededogen. Als jij een positieve invloed hebt op je omgeving, dwing je anderen om te gast te zijn in een positieve situatie. Op die manier zijn wij allemaal vanuit ons eigen perspectief, meer verantwoordelijk voor anderen dan de anderen dat voor ons zijn. We hebben immers alleen maar invloed op ons eigen gedrag. Dat begint bij het zijn van een goede buur op het meditatiekussen.Komende weeksesshins zijn:
Van 23 t/m 29 juni 2024 o.l.v. Rients Ritskes (wachtlijst) Van 6 t/m 12 oktober 2024 o.l.v. Arthur Nieuwendijk (wachtlijst) Van 19 t/m 25 januari 2025 o.l.v. Remko de Beer Van 30 maart t/m 5 april 2025 o.l.v. Floor Rikken Van 6 t/m 12 april 2025 o.l.v. Yvonne Visser Van 29 juni t/m 5 juli 2025 o.l.v. Rients Ritskes Van 5 t/m 11 oktober 2025 o.l.v. Arthur NieuwendijkZenActueel Blog
Aanbevolen links:
Zen Incompany
Zen.nl winkel
ZenActueel nieuwe artikelen
Interview zenleraar Walter Jacobs
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt