ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Kandinsky ontroert
De drie vormen
De drie vormen, zoals ook in het Zen.nl-logo: de cirkel, de driehoek en het vierkant, zie je overal terugkomen in het werk van Kandinsky. De betekenis die hij aan deze drie geometrische vormen geeft, ligt opmerkelijk dicht bij de symboliek van ons logo. Lees hier het artikel dat ik daar eerder over schreef. De cirkel, het symbool van zen, is ook voor Kandinsky de belangrijkste van de drie. Op de tentoonstelling werd een video getoond waarin je Kandinsky – net als een zenmeester – een cirkel uit de hand ziet schilderen. Het resultaat: perfecte imperfectie in eenvoud.
De cirkel: symbool van oneindigheid en innerlijke harmonie
Voor Kandinsky was de cirkel een krachtige symbool met een diepe spirituele lading. Hij zag het als een vorm die het ideale evenwicht vertegenwoordigt tussen spanning en ontspanning en een brug vormt tussen het fysieke en het metafysische. De cirkel belichaamt het innerlijke en het oneindige en symboliseert universele eenheid en harmonie. In zijn schilderijen is de cirkel een manifestatie van onzichtbare krachten en een weerspiegeling van de kosmische balans. Het is een vorm die tegelijkertijd dynamiek en rust in zich draagt, versterkt door kleuren om de innerlijke resonantie verder uit te drukken.De driehoek: beweging en spirituele vooruitgang
De driehoek staat bij Kandinsky symbool voor energie, beweging en spirituele groei. Hij geloofde dat de mensheid aan de vooravond stond van een nieuw tijdperk waarin het geestelijke boven het materiële zou staan. Hoewel dit in bredere zin misschien nog geen werkelijkheid is geworden, is het voor de individuele mens zeker mogelijk. Kandinsky’s driehoek belichaamt de opwaartse reis naar een hoger bewustzijn, waarbij de punt de pioniers symboliseert die ons voorgingen in de evolutie van de menselijke geest. Zijn abstracte kunst weerspiegelt deze aspiratie en daagt kijkers uit om na te denken over hun eigen spirituele groei.Het vierkant: stabiliteit en aarding
Het vierkant had een andere betekenis voor Kandinsky. Waar de cirkel het spirituele en de oneindigheid vertegenwoordigen en de driehoek beweging en transformatie belichaamt, staat het vierkant voor stabiliteit en de aardse realiteit. Het was hem een symbool van balans, rust en de menselijke wil, maar kon ook stijfheid en onbeweeglijkheid impliceren. Kandinsky gebruikte het vierkant om contrasten tussen het spirituele en het rationele te tonen. De kleur beïnvloedt de betekenis: een rood vierkant drukt kracht en vastberadenheid uit, terwijl een blauw vierkant rust en kalmte brengt. Zo gebruikte Kandinsky het vierkant om te reflecteren op de zoektocht naar evenwicht in het leven.De punt
Kandinsky beschouwde de punt als een van de meest fundamentele elementen van kunst en schreef er uitgebreid over. Hij zag het als de meest elementaire bouwsteen van een compositie. Voor Kandinsky was de punt geen statisch element, maar een dynamische kracht die potentieel en energie in zich draagt. Volgens Kandinsky begint alles met een punt. Hij zag de punt als een 'stilstand' in beweging, een concentratie van kracht die de basis vormt voor verdere ontwikkeling in de ruimte. Hoewel de punt zelf geen richting of beweging impliceert, kan deze, wanneer geplaatst in een bepaald vlak, een krachtveld creëren dat spanning en betekenis geeft aan de ruimte om zich heen. Dit maakte de punt in zijn ogen tot een levend element dat, afhankelijk van zijn plaatsing en context, verschillende emoties en ideeën kan overbrengen.
Puntjes
Zoals een van zijn schilderijen mij ontroerde, zo ook bovenstaande beschrijving van de betekenis van de punt. In mijn Denkmodel spelen puntjes een rol die opvallend veel lijkt op de rol van de punt zoals Kandinsky die omschrijft: de punt symboliseert de pioniers die ons voorgingen in de evolutie van de menselijke geest. Voor mij zijn puntjes de essentie van ons inzicht, de kern van onze ervaringen gecondenseerd in puntjes. We doen ervaring op en kleuren die met onze emoties, dat zijn dan de bubbels in het Denkmodel, maar door – zoals in meditatie – deze emoties te verwerken, worden het puntjes, oftewel inzichten. Als mens beschikken we ook over de puntjes van de generaties voor ons, de verwerkte en gecondenseerde ervaringen die zij hebben opgedaan. Wie zijn bewustzijn kan openen voor deze schat aan collectief opgedane puntjes, heeft toegang tot de collectieve wijsheid, of tot zijn spirituele wereld, zoals Kandinsky zou zeggen. De punt, het inzicht, is het resultaat van verwerkte emoties en is daardoor niet langer subjectief gekleurd, maar kan, in de woorden van Kandinsky, afhankelijk van het kader wel emoties en inzichten doorgeven. Het is de essentie van onze subjectieve ervaring. Niet langer bewogen door emotie, maar onze potentiële kracht die de basis vormt voor onze verdere ontwikkeling in tijd en ruimte. Van puntjes (inzicht) kun je nooit teveel hebben, net zo min als van de werken van Kandinsky. De tentoonstelling in H’Art is voorbij, maar zijn werk blijft via vele boeken en in andere musea gelukkig te bewonderen.
ZenActueel Blog
Aanbevolen links:
Zen Incompany
Zen.nl winkel
ZenActueel nieuwe artikelen
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari