ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Interview Jetty Ferwerda: ‘Door zen vond ik mijn liefde voor taal weer terug’.
Hoe zag je carrière eruit voordat je je intensief met zen bezig hield?
Ik begon eind jaren negentig als dagbladjournalist en heb daarna samen met mijn man in de modewereld gewerkt, hij als fotograaf en ik als verslaggever voor kranten en tijdschriften. We reisden samen de wereld over om verslag te doen van modeshows. Ik schreef over de mode, trends en interviewde ontwerpers. Met name de achterkant van de mode interesseerde mij: het ontwerpproces, hoe ontstaan trends en wat zeggen ze over de maatschappij, wat bepaalt iemands kledingkeuze? Medio 2010 verloor ik een grote opdrachtgever en dat raakte iets in mij. Het gaf mijn zelfvertrouwen een knauw en zette me aan het denken over hoe ik eigenlijk verder wilde. De modewereld is prachtig én het vroeg veel van me. Het was hectisch en stressvol, en gaf me steeds minder voldoening. Daarnaast stoorde ik me vaker aan de nadruk op de buitenkant, de vluchtigheid, het commerciële. En het verlies van die grote klant maakte me onzeker. Uiteindelijk verloor ik mijn passie voor schrijven en taal. Omdat ik altijd mijn brood verdiende met woorden, had ik er een hekel aan gekregen. Achteraf zie ik het als een wake up call.Hoe kwam je toen in aanraking met zen?
Ik ben in 2012 begonnen met mediteren, getipt door een coach. Ik was bij die coach beland vanuit een behoefte iets in mijn leven te willen veranderen, ik wist alleen niet hoe. Ik voelde me vastgelopen in mijn werk, mijn relatie en ook in hoe ik met mijzelf omging. Ik zat veel in mijn hoofd, wilde alles perfect doen en probeerde allerlei ballen tegelijk in de lucht te houden. En van veranderingen werd ik heel zenuwachtig.Hoe heeft zen je geholpen om met die verandering om te gaan?
Zen heeft me geleerd los te laten. Vroeger wilde ik alles goed doen en moest het verlopen zoals ik het in mijn hoofd had gepland. Zen heeft me laten inzien dat het anders kan. Door meditatie leerde ik vaker bewuster in het moment te zijn en te accepteren wat er gebeurt. Die controle loslaten betekent voor mij dat ik durf open te staan voor wat het leven me brengt en dat het ok is dat ik het soms spannend vind. Daardoor reageer ik steeds minder vaak direct vanuit de emotie en verwijt ik mezelf of anderen niet meteen van alles als het niet gaat zoals ik wil. Er is daardoor meer compassie voor mezelf en de ander ontstaan. Ik omschrijf het weleens als een mist die uit mijn hoofd is weggetrokken en waar een soort helderheid, wakkerheid voor in de plaats is gekomen. Het voelde en voelt nog steeds als een enorme bevrijding. Uiteindelijk bracht zen me ook de liefde voor de taal terug. Zen en taal zijn voor mij nauw met elkaar verbonden. Het lesgeven is voor mij het vertellen van verhalen. En ik schrijf weer, onder andere voor ZenActueel.Hoe zie je de relatie tussen zen en taal?
Woorden staan centraal binnen zen. Het speelt enorm met taal. Zenmeester Dogen - voor mij een kunstenaar met taal - schreef: 'Taal zegt het onzegbare. Taal is ook boeddhanatuur.’ Neem alleen al de uitdrukking van Ran Zen: 'een woord bestuderen is jezelf bestuderen'. Of de koan-studie, waarbij je steeds weer buiten de kaders van je eigen taal treedt en soms geen woorden als antwoord lijkt te hebben. Het reciteren van de Hartsutra. Of het persoonlijk onderhoud, waarin de leerling én de leraar kort en bondig formuleren. Maar ook de coachingsgesprekken en de lessen – om te geven en te ontvangen. Al die schriften vol leerpunten en observaties. En uit de AAA-oefening kun je elke keer zoveel betekenis halen. Ik heb langzaamaan woorden leren te ontmaskeren van de illusies die ik erbij heb. Ook besef ik steeds beter dat alles in beweging is en niets vaststaat, zelfs woorden niet. Ik weet nu dat de stilte van zen oorverdovend en veelzeggend kan zijn.Je bent nu zelf zenleraar. Hoe ervaar je die rol?
Het lesgeven geeft me ontzettend veel voldoening. Ik zie mensen binnenkomen met allerlei zorgen en stress, en het is bijzonder te zien hoe ze door meditatie veranderen, ontspannen en opbloeien. Dat proces meemaken en begeleiden is heel dankbaar en zinvol werk. Ik leer zelf ook veel van mijn cursisten. Vaak zeg ik aan het einde van een cursus dat zij net zo goed mijn leraren zijn geweest. Het prettige van het lesgeven is dat het altijd interessant blijft, hoe vaak ik een cursus ook geef. Ik zit er zelf anders bij, ik krijg andere vragen. En voor mij gaat het elke keer weer een laagje dieper. In het begin proberen veel cursisten, ook ik, de kern van zen te begrijpen met hun hoofd, maar hoe verder je komt, hoe meer je inziet dat dat niet kan. Zen is echt dat wat je doet met aandacht doen. Steeds weer.En wat probeer je mee te geven aan je cursisten?
Zen betekent voor mij vooral leven met aandacht. Dat houdt in dat ik bewust in het moment aanwezig wil zijn, zowel met mezelf als met de wereld om me heen. Voor mij is zen een manier om in verbondenheid te leven, met mens én natuur. Dat bewustzijn heeft mijn manier van leven en denken totaal veranderd. Het maakt dat ik me bijvoorbeeld met hart en ziel in wil zetten voor het klimaat en anderen daarmee hoop te inspireren.Kun je nog een voorbeeld geven van wat je probeert over te brengen aan je cursisten?
Een belangrijk concept in zen is de ‘beginnersgeest’. Dat betekent dat je open en onbevangen blijft kijken naar wat zich voordoet, zonder meteen vast te zitten in ideeën of oordelen. Veel mensen hebben de neiging vast te houden aan hun patronen om zo de controle te houden. Ik herken dat zelf natuurlijk ook. Ik probeer mijn cursisten steeds weer opnieuw en zo onbevangen mogelijk naar hun voelen, denken en doen te laten kijken. Zich los te maken van die vaste kaders. En steeds de vraag te stellen: wat vraagt dit moment van mij? Daardoor ontstaat vertrouwen en zelfvertrouwen.Zijn er momenten tijdens je eigen meditatiepraktijk waarin je dat echt hebt ervaren?
Ik ervaar het nog regelmatig, het blijft immers een oefening in los maken. Een voorbeeld is tijdens een weeksesshin. Op de eerste dag ben ik vaak nog gefrustreerd over kleine dingen, zoals het tempo waarin iemand voor mij loopt tijdens de kinhin. Veel te langzaam of te snel naar mijn idee. Op de tweede dag realiseer ik me dat ik dat niet kan en hoef te controleren. Dat het gaat om aanwezig te kunnen zijn in het moment, zonder oordeel. Steeds weer. En mezelf af te vragen én te voelen: wat vraagt dit moment van mij? Een sesshin is echt de ultieme oefening in totale overgave aan het leven.Komende weeksesshins zijn:
Van 19 t/m 25 januari 2025 o.l.v. Remko de Beer Van 30 maart t/m 5 april 2025 o.l.v. Floor Rikken Van 6 t/m 12 april 2025 o.l.v. Yvonne Visser Van 29 juni t/m 5 juli 2025 o.l.v. Rients Ritskes Van 5 t/m 11 oktober 2025 o.l.v. Arthur NieuwendijkZenActueel Blog
Aanbevolen links:
Zen Incompany
Zen.nl winkel
ZenActueel nieuwe artikelen
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari