ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven

Ik heb 39 ikken
Ontmasker ze allemaal

32

Rients Ran Zen / Zen.nl Nederland / Zen.nl Nijmegen / 31 oktober 2024

Deze week verdiepten we ons, tijdens de wekelijkse zenmeditatie-lessen voor gevorderden, in de vraag: Wie ben ik wezenlijk? Met behulp van de bekende 'ikken in de bus'-oefening * onderzochten we de verschillende persoonlijkheden en drijfveren in onszelf en wie er in ons dagelijks leven eigenlijk aan het stuur zit. De oogst van een openhartige uitwisseling in duo’s was een aantal mooie nieuwe inzichten in wie we wezenlijk zijn. Als hulp bij deze oefening, helemaal onderaan dit artikel, vind je een niet uitputtende lijst met 68 ‘ikken’.

Een bus vol chauffeurs, welke zit achter het stuur?

Bij deze oefening stap je als het ware in je eigen bus vol met ‘ikken' dat wil zeggen, de vele rollen, persoonlijkheden en drijfveren die we in ons dragen. Het idee is om te ontdekken wie er meestal de leiding heeft, wie er wat vaker achter het stuur zit, en welke 'ikken' misschien zelfs bijna nooit aan de beurt komen. Door een lijstje te maken, ontdekten we verschillende ‘chauffeurs’ zoals de perfectionist, de pleaser, de avonturier, de dromer, en nog veel meer. En al snel werd duidelijk dat we allemaal wel een beetje van alles in ons hebben, maar dat bepaalde ‘ikken’ toch dominant zijn en vaker de leiding nemen. Anderen ontdekten dat er één chauffeur geheel ongezien toch vaak de route bepaalt.

Welke ik veroorzaakte de burn-out?

Tijdens de uitwisseling deden sommigen een verrassende ontdekking. Een deelnemer dacht bijvoorbeeld altijd samenwerkingsgericht te zijn, maar zag nu dat zijn 'pleaser' eigenlijk aan de basis van deze houding stond. Het pleasen zat diep geworteld en speelde vaak een grotere rol dan gedacht. Dit inzicht bracht de vraag naar boven: is de pleasende ik wel altijd de beste chauffeur en kwam de burn-out juist niet door deze pleaser met te veel macht? Want samenwerken betekent dat je niet altijd iedereen tegemoet kunt komen, iets wat de pleaser juist graag doet.

De strijd om het stuur: wie bepaalt?

Wat veel mensen herkenden, is dat er vaak een innerlijke strijd plaatsvindt om 'de macht over het stuur'. Elke ‘ik’ wil sturen, en dat leidt tot verwarring en soms zelfs innerlijke conflicten. Zo'n constante discussie in de ‘bus’ was voor sommigen zeer herkenbaar. Er waren ook voorbeelden van mensen die, door een duidelijke levenskeuze, harmonie hadden gevonden in hun innerlijke bus. Eén persoon vertelde hoe zij haar leven had ingericht rond haar centrale ik ‘wereldverbeteraar’. Dit zorgde ervoor dat deze idealist in haar bijna altijd aan het stuur zat, en dat andere ‘ikken’ best af en toe een stukje mochten sturen, maar zonder dat daarbij de weg naar haar ideaal in gevaar kwam.

Levensfasen en wisselende chauffeurs

Interessant was ook te ontdekken hoe de innerlijke chauffeurs kunnen veranderen naarmate we door verschillende levensfasen gaan. Een vader vertelde hoe de ‘opvoeder’ in hem jarenlang heel bewust de hoofdrol had in zijn bus, terwijl zijn wezenlijke ik 'de kunstenaar’ naar de achtergrond was gedrongen. Nu zijn kinderen volwassen zijn, krijgt de kunstenaar weer alle ruimte en ervaart hij zijn tijd als opvoeder als een onschatbare bron van inspiratie voor zijn kunst. Een inspiratiebron die hij als kunstenaar niet had willen missen. Ook bij hem herkenden we hoe belangrijk het is te weten wie echt en wezenlijk achter het stuur zit. Maar dat ook de andere chauffeurs, die slechts tijdelijk mogen sturen, evengoed bijdragen aan het bereiken van de bestemming. Hij vertelde dat hij met mediteren begonnen was toen de kinderen nog klein waren en hoe gefrustreerd hij was over de tijd die de opvoeding kostte. Door het mediteren lukte het hem vrede te hebben met het minder werken aan zijn kunstprojecten, waardoor hij een gelukkige vader was en nu weer een zeer geïnspireerd kunstenaar.

Nieuwe inzichten en de bestemming van de bus

Voor velen was het verhelderend om met onderstaande lijst van potentiële chauffeurs te werken. Het helpt om de verschillende ‘ikken’ in jezelf te ontdekken, vooral de 'ikken' die eerder onopgemerkt waren gebleven. Door deze oefening te doen, werd duidelijk dat we niet altijd dezelfde ik achter het stuur hoeven te laten zitten en dat het goed is om soms bewust een andere chauffeur de leiding te geven, maar dan wel zonder de wezenlijke bestemming van de bus uit het oog te verliezen.

De oefening gaf veel nieuwe inzichten en is een aanrader voor iedereen die zichzelf beter wil leren kennen. Wie zit er eigenlijk achter het stuur in jouw leven? En waarom? Zijn er misschien andere ‘ikken’ die ook af en toe wat meer ruimte mogen krijgen? De bus-oefening helpt je om bewust keuzes te maken en om optimaal met al je innerlijke ikken om te gaan.

*
De "bussen-chauffeur"-oefening is gebaseerd op concepten uit de psychologie, met name uit de Voice Dialogue-methode, ontwikkeld in de jaren zeventig door de psychologen Hal en Sidra Stone. Voice Dialogue helpt mensen het ontdekken en in gesprek te gaan met verschillende delen van hun persoonlijkheid, die zij "ikken" of "subpersoonlijkheden" noemen. Elk van deze "ikken" heeft zijn eigen rol en kan de "chauffeur" van ons gedrag worden, afhankelijk van de situatie en onze levensfase.

1. De perfectionist
2. De pleaser
3. De kritische ik
4. De zorgzame
5. De avonturier
6. De piekeraar
7. De ondernemer
8. De comfortzoeker
9. De verdediger
10. De dromer
11. De control freak
12. De rebel
13. De rustzoeker
14. De materialist
15. De speler
16. De denker
17. De helper
18. De realist
19. De idealist
20. De organisator
21. De visionair
22. De verzamelaar
23. De analyticus
24. De avontuurlijke ziel
25. De vechter
26. De levensgenieter
27. De leider
28. De strategische denker
29. De pragmatische
30. De zorgeloze
31. De vertrouweling
32. De vernieuwer
33. De ontdekker
34. De liefhebber van eenvoud
35. De netwerkbouwer
36. De intuïtieve
37. De filosoof
38. De avontuurlijke dromer
39. De uitsteller
40. De kunstenaar
41. De levenslustige
42. De onderzoeker
43. De bemiddelaar
44. De onafhankelijke denker
45. De levenskunstenaar
46. De empathische luisteraar
47. De visionaire dromer
48. De motivator
49. De pragmatische realist
50. De optimist
51. De humorist
52. De rationele beslisser
54. De inspirator
55. De vriend
56. De kenniszoeker
57. De stille kracht
58. De grenzeloze creatieveling
59. De toegewijde helper
60. De vrijheidszoeker
61. De idealist
62. De alles beter weter
63. De seks liefhebber
64. De natuurmens
65. De milieu beschermer
66. De krijger
67. De vredestichter
68. De leraar

ZenActueel Blog

Aanbevolen links:
Zen Incompany
Zen.nl winkel

ZenActueel nieuwe artikelen

Van hernia tot zen

Wat is angst en hoe er mee om te gaan

Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie

Experiment: Zie alles als een droom

Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt

Recensie Nexus van Yuval Noah Harari