ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Bijzondere ervaringen tijdens mediteren onderzocht / deel 2
Bewustzijn-veranderende ervaringen
Mijn onderzoek richt zich op meditatie en de mogelijke relatie met zelf-transcendente, bewustzijnsveranderende ervaringen, zoals diepe concentratie (flow), mystieke en andere ontzagwekkende ervaringen. Hoewel algemeen wordt aangenomen dat meditatie dergelijke ervaringen kan veroorzaken, is dit zelden wetenschappelijk onderzocht. In mijn onderzoek heb ik specifiek gekeken naar twee wetenschappelijke hoofdvormen van meditatie: gefocuste-aandachtsmeditatie (FAM; focused attention meditation) en open-monitoring meditatie (OMM), en heb ik onderzocht hoe deze meditatievormen bijdragen aan dergelijke transcendente ervaringen. Mediteren leren? Klik hier voor een introductiecursus zenmeditatie bij jou in de buurt.Verschillende vormen van meditatie
Gefocuste-aandachtsmeditatie (FAM) kan vergeleken worden met de oefening van het tellen van de ademhaling, een praktijk die alle cursisten van Zen.nl kennen. Bij FAM concentreer je je zich op één enkel object, zoals het tellen van de ademhaling, een mantra of een beeld, en brengje de aandacht steeds terug naar dit focuspunt wanneer deze afdwaalt. Deze vorm van meditatie bevordert diepe concentratie en het vermogen om de aandacht te stabiliseren. Open-monitoring meditatie (OMM), aan de andere kant, lijkt meer op wat in zen vaak wordt aangeduid als 'shikantaza' of 'alleen maar zitten'. In OMM is er geen specifiek object van aandacht. In plaats daarvan observeer je alles wat in het bewustzijn opkomt, zoals gedachten, gevoelens of zintuiglijke waarnemingen, zonder hierop te reageren of te oordelen. Deze vorm van meditatie bevordert een open en accepterende houding ten opzichte van alle ervaringen.Effect van bewustzijn-veranderende ervaringen
Bewustzijn-veranderende ervaringen, die regelmatig voortvloeien uit de meditatiepraktijk worden op hun beurt weer geassocieerd met talrijke positieve effecten. Flow is een staat waarin men volledig opgaat in de activiteit, gekenmerkt door een harmonieus gevoel van moeiteloosheid en een balans tussen uitdaging en vaardigheid, wat leidt tot een gevoel van voldoening en betrokkenheid. Mystieke ervaringen, die een diepe eenheid en verbondenheid met het absolute of het goddelijke omvatten, brengen vaak een gevoel van tijdloosheid en transcendent inzicht met zich mee. Ontzagwekkende ervaringen zijn een gevoel van diepe bewondering of respect, vaak opgeroepen door iets groots of buitengewoons, en kunnen leiden tot een fundamentele verandering in perspectief. Al deze ervaringen bevorderen vaak de verbondenheid met anderen en de wereld, emotioneel welzijn, persoonlijke groei, zelfinzicht, en dragen bij aan een vermindering van stress en een verbeterde mentale gezondheid.Verschillen tussen wel en niet mediteren en FAM en OMM
In mijn studie heb ik de relatie tussen deze twee vormen van meditatie en transcendente ervaringen onderzocht, zowel tijdens de meditatie zelf als in het dagelijks leven van de beoefenaars. Ik was benieuwd of mensen die mediteren vaker bewustzijn-veranderende ervaringen hebben dan mensen die niet mediteren, en of er een verband is tussen het totaal aantal uren dat deelnemers in meditatie hebben doorgebracht en de mate waarin bewustzijn-veranderingen optreden. Ook was ik benieuwd naar eventuele verschillen tussen gefocuste-aandachtsmeditatie en open-monitoring. De deelnemers, geworven via meditatieorganisaties en WhatsApp-groepen, werden in drie groepen ingedeeld: 147 beoefenden een vorm van FAM, 90 beoefenden OMM en 122 waren niet-mediterende controlepersonen. De mediterende groepen werden gematcht op leeftijd, geslacht, opleiding, en aantal uren meditatie-ervaring.Resultaten
Uit de resultaten bleek dat mensen die mediteren significant vaker transcendente ervaringen rapporteerden in hun dagelijks leven dan personen uit de controlegroep die niet mediteren. Het totaal aantal meditatie-uren van de mediterenden voorspelde verder de frequentie van mystieke ervaringen, zowel in het dagelijks leven als tijdens meditatie. Het totaal aantal uren meditatiebeoefening was ook positief gerelateerd aan de frequentie van flow en ontzagervaringen tijdens meditatie, maar niet in het dagelijkse leven. Tussen FAM- en OMM-beoefenaars werden geen significante verschillen gevonden in de frequentie van deze ervaringen in het dagelijks leven, maar FAM-beoefenaars rapporteerden wel meer flow en mystieke ervaringen tijdens meditatie.Conclusie
Deze bevindingen bieden wetenschappelijke ondersteuning aan de relatie tussen meditatie en transcendente ervaringen zoals die ook beschreven zijn in traditionele religieuze geschriften. Mystieke en bovennatuurlijke ervaringen worden daarmee een object van onderzoek, waarbij meditatie een techniek biedt om dergelijke ervaringen te onderzoeken en beter te begrijpen. Onze resultaten suggereren dat meditatie, door de onderzochte bewustzijn-veranderende-ervaringen positief bijdragen aan aspecten van mentale gezondheid en welzijn. Dit is van belang voor zowel de klinische als de positieve psychologie. Toekomstig onderzoek zou zich kunnen richten op de specifieke mechanismen die betrokken zijn in het bevorderen van mentale gezondheid en welzijn en daarmee de verdere ontwikkeling van therapeutische meditatiepraktijken kunnen stimuleren. Mediteren leren? Klik hier voor een gratis proefles bij jou in de buurt.Inzicht
Een eveneens belangrijk inzicht is dat het voortzetten en intensiveren van de meditatiepraktijk belangrijk kan zijn, aangezien hiermee de kans op het ervaren van positieve transcendente ervaringen toeneemt. Met andere woorden, hoe meer men mediteert, hoe groter de kans op diepe en betekenisvolle ervaringen. Daarnaast suggereert ons onderzoek dat FAM iets effectiever is dan OMM in het verhogen van de kans op transcendente ervaringen tijdens meditatie. Beide meditatievormen gaan gepaard met een toename van transcendente ervaringen, maar FAM, met zijn nadruk op concentratie, lijkt een net wat krachtiger methode te zijn om positieve bewustzijn-veranderingen op te wekken.Discussie en oproep aan de lezers van ZenActueel
Bovenstaande inzichten zijn niet alleen van waarde voor meditatiebeoefenaars en gezondheidsspecialisten, maar ook voor academici en onderzoekers die de complexe interacties tussen geest, lichaam en bewustzijn bestuderen. Daarom streven we ernaar om dit onderzoeksveld verder te verkennen en uit te breiden. In lijn met deze ambitie nodigen wij geïnteresseerden uit om deel te nemen aan onze volgende studie, waar we verder gaan met het onderzoeken van de relatie tussen meditatie, zelf-transcendentie-ervaringen en welzijn. Als je geïnteresseerd bent om deel uit te maken van deze wetenschappelijke ontdekkingsreis en ons wilt helpen dieper inzicht te krijgen in de effecten van meditatie, nodigen wij je uit contact op te nemen door een e-mail te sturen naar het volgende adres: timgellings1@gmail.com . Als dank voor de tijd en inzet, bieden wij een kleine financiële vergoeding van 50 euro. Deelname biedt tevens een unieke kans om bij te dragen aan mogelijk baanbrekend onderzoek en een gelegenheid om je verder te verdiepen in de mystieke kracht van meditatie.Data komende sesshins
Van 7 t/m 13 april 2024 o.l.v. Floor RikkenVan 14 t/m 20 april 2024 o.l.v. Yvonne Visser
Van 23 t/m 29 juni 2024 o.l.v. Rients Ritskes
Van 6 t/m 12 oktober 2024 o.l.v. Arthur Nieuwendijk
ZenActueel Blog
Aanbevolen links:
Zen Incompany
Zen.nl winkel
ZenActueel nieuwe artikelen
Arjen oefent compassie Help hem als je wilt
Interview Anne Peters: ‘veerkracht en flexibiliteit, dat is waar zen om draait.’
Meditatie in plaats van Medicatie
Zentuinen studiereis begonnen
Kandinsky ontroert
Angst: een toenemend probleem