ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Zen en onze natuur
Rients Ritskes & Dirk Polder /
Zen.nl Nederland /
Zen.nl Delft / 18 april 2023
De zenfilosofie en liefde voor onze natuurlijke omgeving zijn nauw met elkaar verbonden. Veel auteurs schreven over dit thema. Al in de 13e eeuw pleitte de beroemde Japanse zenmeester Dogen voor meer respect voor de natuur en voor minder verspilling van grondstoffen. Tegenwoordig zijn het vooral Amerikaanse zenleraren die over duurzaamheid en natuurbehoud publiceren. Hieronder een beknopt overzicht van dit thema en enkele belangrijke auteurs op dit gebied kort uitgelicht.
Natuursesshin
Niets is zo gezond voor lichaam en geest als buiten zijn en werken in de natuur. Daarom organiseert Zen.nl een midweek natuursesshin van 5 dagen. De begeleiding is in handen van Dirk Polder van Zen.nl Delft. Hij studeerde tuin- en landschapsinrichting en werkte vele jaren in managementfuncties in natuur- en landschapsbeleid. Data: 18 t/m 22 september 2023.
Klik hier voor meer informatie
De essentie van zen
De zenfilosofie is gebaseerd op het idee dat we één zijn, één met de natuur, dat we natuur zijn. Onze oefening is ons bewust te zijn van onze omgeving en onze plaats in deze wereld. Daarom willen we leven in harmonie met de natuurlijke omgeving en deze beschermen als ons eigen lichaam.
Natuurbehoud
Natuurbehoud gaat over de bescherming van de natuurlijke omgeving en de biodiversiteit. Dit omvat onder andere het beschermen van bedreigde diersoorten, het behouden van ecosystemen en het verminderen van de impact van menselijke activiteiten op de natuurlijke wereld.
Zenfilosofie
De zenfilosofie kan bijdragen aan natuurbehoud door ons bewust te maken van ons gevoel van afgescheidenheid van de natuur en ons te helpen begrijpen hoe ons denken en onze acties de natuurlijke omgeving beïnvloeden. Door ons bewust te zijn van onze plaats in de natuurlijke wereld en ons te richten op duurzaamheid, kunnen we de impact van onze activiteiten op het milieu verminderen en zo een steentje bijdragen.
Meditatie
Door meditatie en andere aandachts-oefeningen worden we ons meer bewust van onze eenheid met en impact op het milieu. Deze bewustwording kan ons inspireren tot het verminderen van onze ecologische voetafdruk. Door meer te leven in harmonie met onze omgeving dragen we bij aan ons duurzame geluk.
Er zijn inmiddels veel auteurs die hebben geschreven over de relatie tussen meditatie, zenfilosofie en natuurbehoud. Hieronder een paar daarvan op een rijtje:
Dogen Zenji
Deze grote Japanse Soto-zenmeester uit de 13e eeuw, schreef waarschijnlijk als eerste veel over de relatie tussen de mens en de natuur en benadrukte het belang van respect voor de natuurlijke wereld. In zijn belangrijkste werk,
Shobogenzo, heeft hij verschillende passages gewijd aan dit onderwerp. En ook in zijn beroemde essays, getiteld
Genjokoan, schrijft Dogen over de natuurlijke wereld en de menselijke geest. Hij betoogt dat de natuurlijke wereld en onze geest niet twee afzonderlijke dingen zijn, maar dat ze één en hetzelfde zijn. Hij schrijft dat "de bergen en de rivieren, de aarde en de lucht en de wind die over hen waait, allemaal het lichaam van de boeddha zijn." Volgens Dogen is de natuurlijke wereld een uiting van het boeddhistische concept van "leegte," dat wil zeggen dat alles in het universum interafhankelijk is en geen onafhankelijk bestaan heeft.
Dogen legt ook de nadruk op het belang van het respecteren van de natuurlijke wereld en het vermijden van verspilling en overmatige consumptie. In een ander essay getiteld
Sansuikyo, beschrijft Dogen de schoonheid van de bergen en rivieren en benadrukt dat we ze moeten beschermen. Hij schrijft: "Beschouw de bergen en rivieren als je eigen leven en bescherm ze alsof het je eigen ogen zijn."
Gary Snyder
Snyder is een Amerikaanse dichter en essayist die bekend staat om zijn schrijven over ecologie en de relatie tussen mens en natuur. Hij combineert vaak zenfilosofie met zijn werk en pleit voor duurzaamheid en respect voor de natuurlijke wereld. Enkele van zijn belangrijke werken zijn
The Practice of the Wild en
Turtle Island.
Joanna Macy
Macy is een Amerikaanse milieuactiviste en boeddhistisch leraar die zich inzet voor het bevorderen van duurzaamheid en natuurbehoud. Ze gebruikt vaak methoden uit de boeddhistische- en zentradities om mensen te helpen een diepere verbinding met de natuur terug te vinden en hun inzet voor milieuactivisme te versterken. Enkele van haar belangrijke werken zijn
World as Lover, World as Self en
Coming Back to Life. Haar methode voor het ondersteunen van milieuactivisme wordt inmiddels over de hele westerse wereld onderwezen onder de naam
The Work That Reconnects.
Thich Nhat Hanh
Deze Vietnamese monnik en vredesactivist heeft vaak de relatie tussen mindfulness en natuurbehoud besproken. Hij benadrukte het belang van het cultiveren van een diepe verbinding met de natuur en het ontwikkelen van mededogen en respect voor alle levende wezens. Enkele van zijn belangrijke werken zijn
The Sun My Heart en
The World We Have.
John Daido Loori
Eveneens een Amerikaanse zenmeester die de relatie tussen zen en ecologie onderzocht en schreef over de rol van mindfulness in het bevorderen van duurzaamheid en natuurbehoud. Hij richtte het Mountains and Rivers Order of Zen Buddhism op, dat zich inzet voor het beschermen van de natuurlijke omgeving. Enkele van zijn belangrijke werken zijn
The Eight Gates of Zen en
Making Love with the World.
Matthijs Schouten
Matthijs Schouten is bijzonder hoogleraar ecologie en filosofie van het natuurherstel aan de Universiteit van Wageningen en tevens boeddhistische leraar. Matthijs houdt al vele jaren een pleidooi voor meer aandacht voor “de binnenkant van duurzaamheid”. Dat gaat over de vraag over hoe wij ons verhouden tot de natuur. Hij is een veel gevraagd spreker en workshoptrainer op het gebied van de verbinding mens-natuur. Enkele van zijn boektitels zijn
Spiegel van de Natuur,
De Natuur als beeld in religie, filosofie en kunst.
Leven in verbinding, is een verslag van gesprekken met Prinses Irene.
Charles Eisenstein
Charles Eisenstein is een Amerikaans auteur en spreker. Zijn thema’s gaan over de in zijn ogen ontsporende maatschappij als gevolg van de misvatting van de afgescheidenheid van mens en natuur. Hij heeft zich vergaand verdiept in de geschiedenis van de menselijke beschaving, de economie en de milieubeweging. Zijn ideeën zijn sterk beïnvloed door de oosterse filosofie, waaronder het begrip interbeing. Enkele titels van zijn boeken zijn
Een betere wereld waarvan we in ons hart weten dat die mogelijk is en
Naar een economie van verbinding.
David Loy
David Loy is de laatste, maar zeker niet de minst succesvolle auteur als het gaat om de relatie tussen zenfilosofie en natuurbehoud. Hij is een Amerikaanse filosoof en zenleraar die heeft geschreven over de relatie tussen boeddhistische filosofie en de milieuproblematiek. Zijn werk richt zich op het verkennen van de fundamentele oorzaken van de ecologische crisis en hoe deze verband houden met dieperliggende kwesties zoals onze relatie met de natuur en onze kijk op het zelf. Enkele van zijn belangrijkste werken zijn
The World Is Made of Stories,
Money, Sex, War, Karma: Notes for a Buddhist Revolution,
The Great Awakening: A Buddhist Social Theory en
Ecodharma, Buddhist teachings for the ecological crisis. In deze werken gaat Loy dieper in op de rol van zen en mindfulness en het belang van het begrijpen van de interafhankelijkheid van alle levende wezens voor het behoud van de natuurlijke omgeving. Hij betoogt dat onze kijk op het zelf als een afzonderlijke entiteit die los staat van de wereld om ons heen, een belangrijke oorzaak is van de ecologische crisis en pleit net als alle andere genoemde auteurs voor een meer holistische visie op het zelf en de natuur.
Tijdens de komende natuursesshin zal Dirk Shindo Polder vooral het werk van Joanna Macy en David Loy als inspiratiebron voor zijn inleidingen gebruiken.
De natuursesshin is van 18 t/m 22 september 2023.
Klik hier voor meer informatie
'Ik wil niet' ligt op het kerkhof
Zen, oorlog en vrede - verslag
Autisme en zendokussentjes
Sesshin-ervaringen
Tommy Wieringa plant eerste boom
Is SMART wel zo smart?