ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Zen en de kunst van het verhuizen
Karin Nijenhuis /
Zen.nl Amersfoort /
Zen.nl Amsterdam / 20 april 2023
Karin gaat, na 30 jaar in Amsterdam te hebben gewoond, verhuizen naar Dronten. Het is de elfde keer dat ze gaat verhuizen, maar niet eerder deed ze dat met zen in haar bagage. Dit keer wel. Lees hier haar verslag.
De elfde keer
Het duurt niet lang meer en het verhuisbedrijf zal op de stoep staan om mijn meubels en dozen in een vrachtwagen te laden en ze naar mijn gloednieuwe huis in Dronten, 70 km verderop, te brengen. Het wordt de elfde verhuizing in mijn leven, daarbij niet meegerekend de langdurige perioden in Mali, West-Afrika, voor onderzoek. Je zou dus kunnen denken dat ik er mijn hand niet voor omdraai. Niet dus.
Wanneer begint en eindigt verhuizen?
De verhuisdag komt nu rap dichterbij. Maar wanneer begint of eindigt verhuizen eigenlijk? Ben ik nu al aan het verhuizen? Sinds ik de sleutel een paar weken geleden kreeg en op en neer pendel, zit ik al in twee werelden. Op mijn bankafschriften verschijnt al steeds vaker de plaatsnaam Dronten, vooral van bouwmarkten, en steeds minder de plaatsnaam Amsterdam. Of is het verhuizen misschien al veel eerder begonnen? En wat is verhuizen eigenlijk? Je verplaatst de plek die je meestal ‘thuis’ noemt, maar je blijft bij jezelf, dus je ‘thuis’ blijft bij jou en hangt niet per se af van een plaats. Dus wat verhuist er precies naar een nieuwe locatie, behalve je spullen? Als je erover nadenkt, lijkt het een heel fluïde proces, niet een gefixeerd moment in de tijd en eigenlijk ook niet een gefixeerde plaats die verandert.
Jezelf tegenkomen
En het is een proces, dat is zeker geweest. Een proces waar ik mezelf enorm ben tegengekomen en eindeloos heb getwijfeld of ik wel ‘het juiste’ deed. Elke keuze opnieuw (huis, keuken, vloer, kleuren) was een nachtmerrie, ik was zo bang mezelf te verliezen, mijn veiligheid te verliezen. Uit zenperspectief allemaal heel leerzaam, maar ik ervaarde het vooral als een moeizaam proces met veel angst, zweet en tranen. Het duurde lang voor ik er vertrouwen in had, de grondeloze grond in mijzelf ging voelen. Veel angst is eigenlijk doodsangst, zegt
Rients Ritskes in zijn boeken. Voor mijn gevoel ben ik eerst vele malen doodgegaan voordat ik mij er een beetje aan kon overgeven.
Die herrie
De directe aanleiding om naar een ander huis te gaan zoeken, is de geluidsoverlast die ik al jaren ervaar. Ik woon in een prachtige groene en historische buurt in Amsterdam-Centrum, maar mijn appartement ligt vierhoog naast een populaire en lommerrijke kinderspeelplaats die multifunctioneel wordt gebruikt, behalve in de zalig verstilde winter. De hoge muren eromheen maken er een klankkast van, de Arena in Verona is er niks bij. Zelfs als iemand beneden fluistert (wat doorgaans niet het geluidsniveau van de bezoekers is), hoor ik het versterkt terug, zelfs met de ramen en balkondeur dicht. En ergens in de vele appartementen om mij heen is er wel reden voor een feestje, een verbouwing gaande of een andere reden om geluid te produceren. Zonder aankondiging; de meeste buren ken ik niet. Vaak weet ik niet eens welk adres er achter het raam schuilt waar de herrie vandaan komt.
Zenvol zijn
Zen heeft me zeker geholpen er beter mee om te gaan. Ik heb door zen geleerd soepeler door het leven te bewegen met alles wat zich voordoet. Tegenwoordig schreeuw ik niet meer midden in de nacht uit mijn raam naar beneden, sluit ik mij niet meer op in de zomer of ga niet meteen weg zodra allerlei geluiden weer mijn woning binnenspoelen. Ik kan er nu echt veel beter tegen en het geluid er laten zijn. Ik weet inmiddels ook dat het aan mijn oerbubbel (mag ik er zijn?) raakt: ik voel mij snel niet gezien of kan het gevoel hebben dat er geen rekening met me wordt gehouden. Ik kan tegenwoordig zelfs anderen gunnen een gezellig feestje te hebben en het soms zelfs leuk vinden voor een kind om lekker gillend rond te rennen. Ik vond van mezelf dat ik pas mocht verhuizen als ik het geluid niet meer als een probleem beschouwde, het probleem letterlijk was opgelost, niet meer bestond.
Toch weg
Tot de maat vol was. In coronatijd werden eerst een halfjaar lang de funderingen van drie historische panden op 20 meter afstand van mijn bureau losgetrild, de plaats waarvandaan ik thuis werkte en mijn studenten online probeerde te onderwijzen. Meteen daarna werd de yogastudio schuin beneden mij ingrijpend tot woning verbouwd.
Begin maart 2021 werd ik elke ochtend met buikpijn wakker van het idee dat het weer lente zou worden met bijbehorend lawaai. Ik besloot dat ik op Funda ging kijken. Een bestaand huis in een pittoresk stadje met groen rondom leek me wel wat, maar voor een single-huurder-zonder-kapitaal bleek dat niet haalbaar. En dus ging ik op zoek naar een nieuwbouwwoning verder weg. Binnen een maand had ik al een optie genomen op het huis waar ik straks naar toe ga. Een huis met een tuin en rust, een groene buurt met gezamenlijke moestuinen, voedselbos en
noaberschap. En een dorpsbos vlakbij. Op papier zag het er prachtig uit, betaalbaar en mijn familie vlakbij.
Twijfel
Maar het is Dronten…. een nieuw, recht-toe-recht-aan dorp middenin de polder, dat op de tekentafel is ontworpen. Kaarsrechte wegen, grote windmolens, uitgestrekte agrarisch-industriële akkers met vooral exportgewassen. Alles ligt ver uit elkaar en de wind lijkt er altijd kil. Niet een mooi, oud en afwisselend landschap waar mijn hart sneller van gaat kloppen, nauwelijks cultuur (die mij aanspreekt), en ook nog eens veel verder weg van mijn werk. Een witte gemeenschap waar vooral op rechtse partijen wordt gestemd. In de buurtapp met andere nieuwe bewoners waar ik al ruim twee jaar in zit (de bouw was vertraagd), worden veel frustraties gedeeld. Ik schrik soms van de heftigheid en moet moeite doen niet te reageren. Waar ben ik in hemelsnaam terechtgekomen?
Een beetje sterven
De meeste mensen kijken me meewarig aan als ik vertel dat ik naar Dronten verhuis, als ze überhaupt al weten waar het ligt. Een zencursist uit Amersfoort slaakte zelfs een gilletje van schrik. Maar ik heb straks wel een huis met een tuin en rust. En dat was voor mij de
bottom line. Kiezen voor iets is ook kiezen tegen iets anders. Maar de verandering heb ik lange tijd als een rouwproces ervaren. Zoals de Franse dichter Edmont Haraucourt schrijft:
Partir c’est mourir un peu (afscheid nemen is een beetje sterven). Natuurlijk weet ik dat je moet loslaten zodat er ruimte ontstaat voor iets nieuws. Maar weten is nog niet voelen. Afstand nemen van geliefde mensen, mijn koor, de zenlessen in Amsterdam, de musea, concerten en architectuur, de eeuwenoude polders in Waterland om de hoek. Ga ik eigenlijk wel weg?
Plaats en grond
Alles is met alles verbonden, zegt de hartsutra, en er is geen begin en eind. Alles is vergankelijk en verandering. Het leven gaat alsmaar door, ook al ervaren we dat niet altijd zo. We zoeken vertwijfeld naar zekerheid, maar die is altijd tijdelijk en verdwijnt vroeger of later weer in de stroom van het leven. Hieraan gerelateerd refereerde Floor Rikken in de online cursus over rouw aan Stephen Batchelors begrippenpaar ‘plaats’ en ‘grond’. Plaats is onze zelfbedachte zekerheid, grond is de continue verandering. Ze gaf de suggestie om een nieuwe, moeilijke situatie met open vizier tegemoet te treden en vaste ideeën los te laten, zodat je open staat voor datgene wat zich aandient. Ik moet mijn vooroordelen en beelden over Dronten loslaten en de grond vertrouwen.
Mijn aanstaande verhuizing is eigenlijk al begonnen toen ik mij 30 jaar geleden in Amsterdam vestigde en al snel verlangde naar ‘buiten’. En misschien duurt hij nog wel een hele poos. Net zo lang tot ik langzaam ben neergestreken en me misschien wel weer opmaak voor de volgende move. Of misschien is de verhuizing mentaal al voorbij. Hallo Dronten, hier ben ik.
Interview zenleraar Walter Jacobs
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt