ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven

Gematigd lijden bracht me bij zenmeditatie

28

Tommy Wieringa / Zen.nl Amsterdam / 31 augustus 2023

Hieronder het voorwoord dat Tommy Wieringa schreef voor het boek Meer zen, minder bubbels. Het gaat over wat hem tot zenmeditatie bracht en over welke effecten hij merkt.

Klik hier voor aanmelding voor themadag 17 nov. NIRWANA
Klik hier voor een proefles zenmeditatie bij jou in de buurt

In het hart van het boeddhisme bevinden zich begeerte en lijden; zenmeditatie wordt beschouwd als een remedie tegen dat lijden.

Het was gematigd lijden dat me bij zenmeditatie bracht, het lijden van een middelbare man die meende dat het leven hem iets verschuldigd was: geluk, voorrang, voorspoed, wat dan ook. Het leven reageerde met gepaste onverschilligheid op mijn veeleisendheid; brandstof voor mijn colère. Ik informeerde bij vrienden in vergelijkbare levensomstandigheden of ze het probleem herkenden en zo ja, wat ze ertegen ondernamen, maar mijn onderzoek naar zelfverbetering leverde geen oplossing of zelfs maar een denkrichting op.

Dat was pas in de uitlopers van een gesprek met een jonge theatermaker over heel andere onderwerpen dan mijn bescheiden kwalen – hij vertelde dat hij mediteerde bij een zenleraar en was erg te spreken over het gunstige effect op zijn gemoed. Hij was kalmer nu, het leven was beter zo.

Privélessen

Een mogelijk antwoord op mijn vraag was zo op een onverwacht moment uit onverwachte hoek gekomen – ik nam contact op met de zenleraar en vroeg of hij me de beginselen van het mediteren wilde bijbrengen. Ik verzocht om privélessen omdat ik vijftien jaar eerder al eens had willen leren mediteren, maar toen in een groep terechtkwam waar men na de meditatie in elkaars muizenissen het grootste belang stelde. Na twee keer hield ik het voor gezien. Als ik in groepstherapie wilde, ging ik wel naar de AA, waar bovendien meer te lachen viel.

De privélessen bevielen me. Ik wende vlug aan het ongemak van de kleermakerszit. Het lichaam liet zich beter dresseren dan de geest, die zich tot op de dag van vandaag verzet tegen de disciplinering die meditatie vraagt. De tucht van tweemaal per dag twintig minuten zitten.

Dualiteiten

Op een dag maakte mijn zenleraar bezwaar tegen mijn gebruik van het woord ‘tucht’. Zazen, zei hij, is juist een vriendelijke methode en geen straffende; er volgt geen sanctie bij mislukking en geen beloning bij succes. Stick nor carrot. De vriendelijkheid bestaat uit het ontbreken van zulke dualiteiten, die het leven van een westerling zo vaak tot een kwelling maken. Als het niet goed gaat, hoef je je niet schuldig te voelen maar begin je gewoon opnieuw – je zit, je ademt, je telt van één tot tien, en dat is alles.

Eenvoud

De schijnbare eenvoud van zenmeditatie is heel aantrekkelijk. De moeilijkheid zit hem in de toewijding aan die eenvoud, daar wordt het interessant. Ik heb een zwak voor ongecompliceerde demonstraties van uithoudingsvermogen en plichtbetrachting, zoals die van de oude man uit Quanzhou die elke dag duizendmaal met zijn vlakke hand op een rots sloeg. Toen hij na tien jaar de afdruk van zijn hand in de steen zag verschijnen, verklaarde hij dat dat niet eens zijn bedoeling was geweest, hij deed het zomaar.

Rients Ritskes schrijft in dit boek dat hij jaarlijks honderden mensen ontmoet voor wie zenmeditatie werkt. Ik ben er één van. Het is niet gemakkelijk om te duiden waar die heilzame werking uit bestaat. Het is geen harde wetenschap. De werking van zenmeditatie is ijler – als je er de vinger op probeert te leggen heeft het de neiging voor je ogen op te lossen en te verdwijnen.

Voordelen

De algemene begrippen die met de werking van zenmeditatie in verband worden gebracht, zoals focus, kalmte en controle, onderschrijf ik een voor een. Mijn gezinsleden profiteren er misschien wel het meest van, ook al omdat ik ze tweemaal twintig minuten per dag niet hinder met mijn aanwezigheid. Omdat ik er merkbaar geduldiger van word, hebben ook medeweggebruikers, telemarketeers en mensen die voordringen er baat bij dat ik mediteer.

Mediteren in de ochtendzon

Eens, op een meimorgen op Terschelling, mediteerde ik in de ochtendzon. Geen menselijke geluiden, alleen het zachte suizen van de wind in de dennen. Naarmate ik langer stilzat, kwam er het geluid van vogels bij. Een lijster ritselde in het helmgras vlakbij, in de abelen piepte de boomkruiper. Toen er een konijn aan de rand van mijn blikveld verscheen, was het of de natuur haar rechtmatige plaats weer innam – ik keek en luisterde naar de wereld zoals ze was zonder mijzelf erin, en begreep hoezeer mijn bestaan gewoonlijk een bedreiging vormde voor andere soorten: vogels zwegen als ik naderde, konijnen vluchtten in hun holen. Mijn normale, rumoerige zelf werd vanuit het verborgene gadegeslagen door tientallen ogen, die me in de gaten hielden tot ik weer weg was. Mijn zichtbare onzichtbaarheid hief het gevaar op, alles ging zijn gewone gang.

Het kwam me voor dat zenmeditatie ook een quiëtistische oefening in niet­zijn betekende, een milddadige voorbereiding op de dood. Het konijn waste zich, in de verte mauwde een buizerd; de vrede over zowel het bestaan als het niet­bestaan duurde tot de wekker ging.

__

Zondag 17 september presenteert Tommy Wieringa in Amersfoort zijn nieuwste roman, waarin het gaat over hoe bubbels doorwerken in de loop van de generaties.

Een dag voor iedereen die geïnteresseerd is in literatuur, zen, filosofie, of het werk van Tommy Wieringa.

Programma zondag 17 september 2023

09.45	Ontvangst met koffie en thee
10.00	Opening en welkom
10.15	Zenmeester Rients Ritskes over: Zen, meditatie en nirwana in de praktijk
11.00	Pauze
11.30	Boekpresentatie en lezing door bestseller auteur Tommy Wieringa
12.30	Signeersessie
12.45	Lunch buffet
13.30	Zenmeester Yvonne Visser (voormalig psychiater) over: Gek worden in samsara
14.15	Theepauze
14.45	Dr. Michel Dijkstra over: Nirwana in zen en historisch perspectief
15.45	Inventarisatie leerpunten
16.00	Thee en bijpraten

Voor inschrijven klik hier

Fletcher Hotel Amersfoort. Stichtse Rotonde 11, Amersfoort
Deelnamekosten €165 incl. koffie/thee en warme lunch en €195 incl. gesigneerd boek
Voor cursisten Zen.nl €115 of €145 incl. boek

Tommy Wieringa
Hij is behalve een veelgeprezen auteur ook een begenadigd verteller. Wieringa schreef in binnen- en buitenland gevierde romans zoals Joe Speedboot, Dit zijn de namen en De heilige Rita. Hij is winnaar van vele prijzen, zoals de Libris Literatuur-prijs en de Gouden Boekenuil en was columnist voor NRC Handelsblad. Tegenwoordig heeft hij een column in de Volkskrant.

ZEN
Wieringa mediteert al een aantal jaren en schreef over zen: de algemene effecten die met de werking van zenmeditatie in verband worden gebracht, zoals focus, kalmte en controle onderschrijf ik een voor een.

NIRWANA
De roman gaat over de geschiedenis van een grootvader die het heden van een kleinzoon bepaalt: samen vertellen ze het verhaal van de afgelopen eeuw waarin het wereldvuur oplaaide als nooit tevoren. Het gaat over oorlog en verzet, over fouten die gemaakt worden, inkeer en twijfel, over de rol van familie en geschiedenis. Het boek gaat over het vuur als goede knecht, maar slechte meester. En tot slot over de ervaring van NIRWANA.

ZenActueel Blog

Aanbevolen links:
Zen Incompany
Zen.nl winkel

ZenActueel nieuwe artikelen

Van hernia tot zen

Wat is angst en hoe er mee om te gaan

Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie

Experiment: Zie alles als een droom

Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt

Recensie Nexus van Yuval Noah Harari