ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
De Hartsutra
Rients Ritskes /
Zen.nl Nederland / 27 april 2023
In Zen.nl reciteren we voor we gaan mediteren de Hartsutra. We doen dat als een soort van warming-up voor de meditatie. Meestal doen we dat in het Japans, maar soms ook in het Nederlands (zie de Nederlandse tekst hieronder). Dit reciteren is een goede ademhalingsoefening en geeft, zoals samen zingen in het algemeen, een gevoel van eenheid of verbondenheid. In de introductiecursus staan we gedurende één les stil bij de inhoud van deze tekst, maar er valt veel meer te zeggen over deze eeuwenoude kerntekst uit de boeddhistische traditie. Daarom geeft Arthur Nieuwendijk er binnenkort een online cursus over van zes lessen. Voor meer info en aanmelding klik hier
De inhoud van de Hartsutra
De Hartsutra, ook bekend als de Prajnaparamita Sutra, is een boeddhistische tekst die het concept van shunyata (leegte) en het idee van de bodhisattva (iemand die streeft naar verlichting voor het welzijn van anderen) benadrukt.
De kernboodschap van de Hartsutra is dat alle dingen in de wereld, inclusief wijzelf, in wezen leeg zijn van een inherent bestaan of zelf. Dit betekent dat alles wat we waarnemen en ervaren, zoals gedachten, emoties en materiële objecten, eigenlijk niets meer zijn dan tijdelijke manifestaties die ontstaan en vergaan in afhankelijkheid van andere factoren.
De wijsheid van de Hartsutra ligt in het benadrukken van het belang van het begrijpen van deze leegte als een manier om lijden en verwarring te verminderen en uiteindelijk tot verlichting te komen. Door ons te realiseren dat we geen permanent en onveranderlijk zelf hebben, kunnen we ons bevrijden van de beperkingen van ons ego en een groter gevoel van verbondenheid en mededogen met anderen ontwikkelen.
De Hartsutra wordt beschouwd als een van de meest centrale en belangrijke boeddhistische teksten en wordt vaak gereciteerd en bestudeerd door boeddhisten over de hele wereld.
De vijf skanda’s
In de Hartsutra worden over de vijf skanda’s besproken. Skanda's zijn de componenten die samen de menselijke ervaring vormen volgens de boeddhistische filosofie. Deze vijf skanda's zijn:
1. Vorm (Sanskriet: rupa): dit verwijst naar het lichaam en de fysieke wereld om ons heen.
2. Gevoelens (Sanskriet: vedana): dit verwijst naar onze emotionele ervaringen, zoals plezier, pijn en neutraliteit.
3. Waarneming (Sanskriet: samjna): dit verwijst naar onze mentale vermogens om dingen te identificeren en te onderscheiden.
4. Mentale formaties (Sanskriet: samskara): dit verwijst naar onze mentale activiteiten, zoals intenties en attitudes.
5. Bewustzijn (Sanskriet: vijnana): dit verwijst naar ons vermogen om de wereld om ons heen waar te nemen en te begrijpen.
De Hartsutra stelt dat al deze vijf skanda's leeg zijn van een inherent bestaan, wat betekent dat ze geen permanent, onveranderlijk zelf hebben. In plaats daarvan zijn ze tijdelijke manifestaties die ontstaan en vergaan in afhankelijkheid van andere factoren. Door deze ‘leegte’ te begrijpen, kunnen we ons bevrijden van het lijden dat ontstaat door het vasthouden aan een idee van een permanent zelf.
Hieronder de Nederlandse versie van de Hartsutra:
De Hartsutra
Laten we de Hartsutra reciteren:
Bodhisattva Avalokitesvara, doorzocht met haar in diepe meditatie verworven inzicht de vijf skanda’s (1-5), de bronnen van bestaan en zag dat ze allen leeg zijn. Nadat zij hiervan doordrongen was, kwam ze alle lijden te boven. In het bijzijn van de Boeddha en zijn toehoorders, deelde ze haar bevindingen als volgt: Luister Shariputra, vorm (1) is leegte, leegte is vorm, vorm verschilt niet van leegte, leegte verschilt niet van vorm. Dit geldt ook voor gevoelens (2), waarnemingen (3), drijfveren (4) en bewustzijn (5). Zo Shariputra, zijn alle dingen gekenmerkt door leegte; zij ontstaan en vergaan niet; zij zijn niet rein en evenmin onrein; zij nemen niet af maar ook niet toe. Daarom is er in leegte geen vorm, geen gevoel, geen waarneming, geen drijfveer, geen bewustzijn; geen oog, geen oor, geen neus, geen tong, geen lichaam, geen geest; geen vorm, geen klank, geen geur, geen smaak, geen aanraking en geen object van de geest. Geen onwetendheid, geen einde aan onwetendheid, geen ouderdom en dood, geen einde aan ouderdom en dood, geen lijden, geen oorsprong van lijden, geen einde van lijden, geen weg, geen inzicht, geen bereiken. Omdat er geen bereiken bestaat, ondervindt degene die het volmaakte inzicht heeft, geen hindernissen in de geest. Zonder hindernissen in de geest overwinnen we alle vrees, bevrijden ons van illusies en verwezenlijken nirwana. Dankzij deze volmaakte wijsheid bereiken alle Boeddha’s uit verleden, heden en toekomst de hoogste verlichting. Daarom dienen we te weten dat deze volmaakte wijsheid, een geweldige mantra is; de vernietiger van al het lijden; de onomstotelijke waarheid. Deze mantra luidt: ‘Gate Gate Paragate Parasamgate Bodhi Svaha’ Gegaan, gegaan, naar de andere oever gegaan, samen naar de andere oever gegaan. Het grote ontwaken, energie en geluk voor iedereen. Dit is de Hartsutra.
Zes online colleges over de Hartsutra
Arthur Shiyan Nieuwendijk (1964) geeft vanaf 16 mei zes colleges over de Hartsutra. Arthur is fulltime zenleraar in Amsterdam en in 2021 benoemd tot zenmeester. Hij studeerde filosofie in Amsterdam en promoveerde in 1997 op een studie naar de geldigheid van logische principes.
Cursus informatie
Vanaf 16 mei van 19.30 tot 21.00 uur.
De overige colleges zijn op 23 en 30 mei, 6, 13 en 20 juni.
Kosten €125,- | Voor cursisten van Zen.nl €99,-
Voor meer info en aanmelding klik hier
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari