ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
22 maanden: Wat voel ik?
Arie Verhaar /
Zen.nl Rotterdam / 28 feb. 2023
Als zenleraar in de gevorderdengroepen vraagt Bernadette haar cursisten, als ze 'klaar' zijn met een koan, een stukje te schrijven over het koan-proces dat de cursist heeft doorgemaakt. Hieronder een verslag van Arie, die beschrijft hoe mediteren met een koan hem helpt de combinatie van creativiteit, inzicht en ervaring te maken.
Prestatiebubbel
Het was de eerste serieuze
koan die ik kreeg, na gewerkt te hebben met een beginnerskoan. Die had ik vrij snel opgelost. Ik dacht: leuk, dit soort raadsels. Het gaat erom wat iets echt is, in de meest realistische zin van het woord. Kom maar, ik heb hem door! Maar over de koan ‘wat voel ik?’ heb ik heel wat langer gedaan. Volgens mijn meditatie-logboek een jaar en tien maanden. Dat is best lang. Ik schaamde me daar een beetje voor, want ik dacht dat ik het doorhad. Maar als ik kijk naar de ontwikkeling die ik met deze eerste echte koan heb doorgemaakt, dan is tijd niet echt belangrijk. Het gaat vooral om de weg ernaartoe.
Het proces
Een koan is bedoeld om je geest scherper en creatiever te maken. Met alleen nadenken kom je er niet. Al heel snel kom je terecht in redeneren. Met alleen ratio vind je wel alternatieven, maar niet die andere invalshoek. Tijdens het mediteren komt er vanuit je intuïtie af en toe een nieuw antwoord in je op. De intuïtie is een combinatie van creativiteit, inzicht, ervaring en kennis. Alles komt samen.
Ik was geïrriteerd dat ik eigenlijk zo weinig voelde, wat opzichzelf weer niet goed voelde. Om die reden ben ik de koan eerst een tijdje als mantra gaan doen.
Ik kom uit een zeer calvinistisch milieu. Tijdens mijn opvoeding is mij geleerd om vooral niet naar mijn gevoel te luisteren. Dat zou me alleen maar op het slechte pad brengen. Je zou weleens kunnen bezwijken voor de verleidingen van de boze buitenwereld. Daardoor kwam er een dikke deken over mijn gevoel te liggen en kon ik er vaak ook niet meer bij. Later begreep ik dat je gevoel juist altijd gelijk heeft. Je kunt er altijd op vertrouwen, als een innerlijk kompas. Door de mantra kwam ik weer meer in contact met mijn gevoel. Het was er altijd, maar ik heb het heel lang genegeerd. En langzaam maar zeker veranderde de mantra in een koan.
Vandaar mijn toewijding aan deze koan. Ik ontdekte dat er veel te voelen was, zoals de verwarring tussen
voelen versus
gevoelens en
emoties versus
ideeën. Ook leerde ik het onderscheid tussen een emotie zijn en een emotie voelen en terug naar fysiek voelen, letterlijk voelen.
Het antwoord
Het antwoord is uiteindelijk even eenvoudig als geniaal. Dat is wel het mooie van een koan: je komt via een hele grote omweg uiteindelijk bij het juiste antwoord, maar de omweg geeft je veel meer inzicht in wat echt is. Het best denkbare koanantwoord is - zo bleek mij - helder en super concreet. Achteraf denk ik, dat het proces wellicht iets minder lang had kunnen duren, als ik écht elke dag twee keer had gemediteerd. Soms lag het proces van nieuwe antwoorden bedenken even stil omdat de routine van het mediteren er uit was. Dat heeft vooral te maken met discipline. Dus mijn conclusie is dat met iets meer discipline mijn inzichten zich sneller ontwikkelen. Dat is misschien wel mijn belangrijkste leerpunt en daarmee een uitdaging voor mijn nieuwe koan.
Interview zenleraar Walter Jacobs
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt