ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Zenvol Straatpastoraat deel 1
Arno Groote /
Zen.nl Groningen
Naast het geven van cursussen zenmeditatie en coachen bij
Zen.nl Groningen en mijn werk in de psychiatrie en verslavingszorg heb ik er nu nog een deeltijdbaan bij als straatpastor in Leeuwarden. Na mijn studie in de theologie heb ik ongeveer zeven jaar uitgekeken naar een baan in dit werk op straat. Nu is het dan zo ver.
De verbinding met zorg aan de ene kant en spiritualiteit aan de andere kant maakt mij enthousiast. Toch voelt het wat onwennig om als boeddhist werkzaam te zijn binnen een christelijke organisatie. Er is in mij altijd een soort van haat-liefde verhouding geweest met het christendom. Ik heb mij verdiept in de christelijke traditie omdat ik wilde weten of er ook andere manieren waren, vanuit die traditie zelf, om anders om te gaan met de dogmatiek. Het christendom hoeft al lang niet meer die exclusieve religie te zijn die zieltjes wil winnen. Onderzoek wijst dat ook uit. En toch kom je dat idee nog veel tegen.
Bij straatpastoraat gaat het niet zozeer om leerstellige aspecten. Er is geen dogma dat zegt dat het christendom de enige juiste weg is. En het gaat al helemaal niet over zieltjes winnen voor het geloof. Als straatpastor zie je om naar mensen die op straat zijn komen te staan, door een uithuisplaatsing of andere oorzaken. Vaak hebben mensen een moeilijke tijd achter de rug. Schulden, geestelijke nood en verslaving zijn vaak aan de orde van de dag. In de kern draait het vaak om zingeving. Wat maakt je gelukkig? Wat vind je belangrijk en mooi? Wat drijft je? Maar ook, hoe houd je het vol als het tegenzit? Dit ‘er zijn’ voor mensen en een luisterend oor bieden kun je prima vergelijken met de bodhisattva-beloften zoals die binnen Zen.nl zijn geformuleerd. Met name de beloften om mij zorgzaam en integer te gedragen, mijn talenten maatschappelijk in te zetten en deze intenties te verenigen met andere levensbeschouwingen.
Zingeving gaat met andere woorden over wat jij zinnig (verstandig of nuttig) vindt. Wat voor jou zinvol (van waarde) is. En hoe je die zinvolheid in je leven krijgt of houdt. In Zen kennen we dit als je Ikigai vinden. Deze thema’s en levensvragen zijn innig verweven met de levens van mensen. Zelfs als men er niet altijd bewust bij stilstaat. Ieder mens zoekt immers een eigen weg door het leven, over pieken en door dalen, met vallen en opstaan.
Je zult maar op straat komen te staan. Waar vind je dan je inspiratie, zonder huis, zonder geld en zonder dat er iemand naar je omkijkt? Dat men liever heeft dat je niet bestaat. Ook in de Nederlandse samenleving gebeurt het. Hoe humaan is het dat er dan een plek bestaat waar je naartoe kunt. Gewoon, voor een kop koffie, een goed gesprek, of om samen te kijken naar nieuwe mogelijkheden. Een plek waar mensen openstaan voor je, ongeacht wat je hebt meegemaakt.
Mijn Ikigai is wijsheid. Heel wat jaren ben ik nu op zoek naar wat wijsheid betekent en hoe je een wijs mens kunt zijn. Die tocht heeft mij via New Age, Taoïsme, Vedanta, Soefisme, het Christendom en Zen ook naar dit beroep geleid. De zoektocht heeft mij van een naar buiten gerichte blik naar binnen doen kijken. En vanuit inzicht in mijzelf weer vernieuwd naar buiten doen treden. Dat proces gaat nog tot op de dag van vandaag door.
Wijsheid heeft voor mij te maken met de doorleefde ervaring van mannen en vrouwen, die door alle tradities en tijden heen eenzelfde stem laten horen. De oproep om meer inzicht te vergaren. Te blijven zoeken en ontdekken. Om open te staan voor wat het leven je te bieden heeft. Meer verbinding te maken met wat zich aandient. En je te verbinden met je naasten. Wijsheid heeft dus ook te maken met zelfinzicht. Inzicht in ons handelen, ons denken en onze emoties. Het inzicht dat wij ons hele wezen kunnen gebruiken ten behoeve van het geluk van onszelf en anderen. Dit geluk gaat volgens mij over de ontdekking van onze diepste, open en tevens onkenbare geest. Hoe paradoxaal dat ook mag klinken. De geest die zenmeester Bankei (1622-1693) de Ongeboren Geest noemde. Dat open gewaarzijn waarin alle fenomenen die je tegenkomt een plek hebben. Mooi of lelijk, eerlijk en oneerlijk. Niets hoeft uitgesloten te worden. Alles en iedereen is er gewoon. Bankei zei:
‘Alle dingen zijn perfect opgenomen in het Ongeborene.’
Het is die zoektocht die mij bracht bij het ‘rafelige randje’ van mijzelf. En de oefening om de onvolkomenheden van mijn persoonlijkheid te omarmen. De imperfecte spatjes naast de
enso zal ik maar zeggen. Dat proces bracht mij tegelijkertijd in contact met de mens op straat, met hun ‘rafelige randjes.’
Het is soms best spannend om zoveel nieuwe mensen te ontdekken op plekken waar ik normaliter nooit zou komen. Bij inloophuizen, op straat of in een tentje in het bos. Het geeft voldoening om een zinvol gesprek te kunnen voeren met anderen die ook een ‘rafelig randje’ hebben. Om zonder vooropgezet plan en zonder vooroordeel bij een groepje mensen te gaan zitten, waar eentje high van de crack sterke verhalen vertelt en de ander stilletjes een joint zit te roken en weer een ander met een onnavolgbaar verhaal je aandacht vraagt. Alles mag er zijn. Het is hartverwarmend om te merken dat deze mensen zoveel op mij lijken. Ook al leven zij een heel ander leven.
Dit ‘erkennen wat er is’ motiveert mij nog steeds, na al die jaren. Het erkennen van de rafelige randjes. Met andere woorden: het erkennen van bubbels. Mijn bubbels, die van anderen en de maatschappelijke bubbels waaronder een groeiende groep mensen te lijden heeft. In dit werk, op dit bodhisattva-pad, kijken we verder dan maatschappelijke taboes. We kijken pijn en lijden aan en zien de mens daarachter. De mens met dromen en innerlijke kracht. En hoewel duurzaam geluk voor velen nog ver weg lijkt te zijn, draagt ieder warm gebaar vaak een beetje bij aan het welzijn van mensen zonder thuis.
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari