ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Welke uitdaging zoek ik?
Bernadette Kester /
Zen.nl Rotterdam
Naast haar werk op de universiteit geeft Bernadette cursussen zenmeditatie in Zen.nl Rotterdam en leidt ook nieuwe zenleraren op. Voor haar eigen ontwikkeling en verdieping wilde ze gaan pelgrimeren, maar dat liep anders. Lees hier waarom.
Al heel lang ken ik het in stilte gekoesterde verlangen om me voor een wat langere periode terug te trekken uit mijn dagelijkse leven en naar een plek te gaan die buiten mijn comfortzone ligt. Een sabbatical van mijn werk bood me die gelegenheid.
Shikoku, het Japanse eiland met de 88 tempels, waarlangs een heel oude pelgrimsroute loopt, leek me een mooi reisdoel. Ik had er binnen Zen.nl al vaker over gehoord en had van nabij een voorbeeld: Peter van Beukelen, mijn zencoach, liep in 2018 de tocht in drie maanden. Ik benijdde hem, vond het fantastisch dat hij dit op zijn zeventigste nog deed, maar mezelf zag ik nog niet direct in de voetsporen lopen van Shikoku’s monnik Kōbō Daishi, die deze tocht voor het eerst liep. Peter is man, ik ben vrouw, en alleen daarom al voelde zo’n eenzame onderneming op een eiland heel ver weg niet erg veilig. Bovendien dacht ik dat mijn partner het ook niet erg op prijs zou stellen als ik twee maanden weg zou gaan, hoewel ik het daar nooit eerder over had gehad. Heimelijk bleef het verlangen sluimeren.
Mijn verlangen laaide weer op tijdens een van de ziopdagen toen Yvonne Schoutsen, schrijfster van het boek
De magie van Shikoku, een voordracht hield. Zij had de pelgrimstocht gelopen en deelde vol enthousiasme haar ervaringen met ons. Dit werkte aanstekelijk. Een van mijn tegenargumenten was hiermee uit de weg geruimd, dit was een jonge vrouw die in haar eentje de tocht had gelopen! En eigenlijk kon ik ook wel weten dat Japan in principe een veilig land is voor vrouwen. In minstens zo enthousiaste bewoordingen vertelde ik mijn partner over de voordracht. Ik vertelde en vertelde, tot ze me plotseling onderbrak, me aankeek en zei: ‘Jij gaat dit ook doen, he?’ En, nog steeds enigszins behoedzaam, knikte ik van 'ja'. Eindelijk gaf ik het toe, had ik dit verlangen ook naar buiten toe bekend. ‘Ga maar, doe het gewoon!’, zei ze toen. Het tweede zogenaamde ‘obstakel’ was hiermee ook verdwenen.
Beide vermeende tegenwerpingen bleken zelfbedachte obstakels om toch maar niet te (hoeven) gaan. Ik wilde het wel maar durfde niet de stap te zetten, het besluit te nemen. Min of meer onbewust had ik allerlei redenen bedacht waarom dit niet voor mij was weggelegd. Waarom eigenlijk niet? Het waren bubbels gevuld met angst voor geweld, eenzaamheid en heimwee. Angst om te falen. Gedachten dat ik niet deze ‘tijd/ruimte’ kon innemen voor mezelf. Geen moed om uit de comfortzone te stappen. Maar,
das war einmal…
Als er iets is wat ik de afgelopen jaren in mijn zentraining - de beoefening van meditatie, lesgeven,
dialoogvoeren en
sesshins - heb ervaren dan is het wel dat ik steeds opnieuw mijn grenzen heb verlegd, de grenzen van de comfortzone wel te verstaan. Steeds meer wagen, durven, doen, gewoon doen! En dan, al is het maar voor even, grenzeloosheid ervaren. Wat een geweldig moment was het toen ik me bevrijdde van die mentale obstakels en daarmee de eerste imaginaire stap van de pelgrimage had gezet, want zo voelde dat. Ik was door een mentale blokkade gebroken. Ik voelde me moedig, avontuurlijk, sterk. Ik gaf gehoor aan een innerlijke stem.
In de daaropvolgende periode ging ik trainen, veel wandelingen maken en lange afstandsroutes uitzetten. In ongeveer dezelfde tijd dat ik mijn pelgrimsplannen bekendmaakte, was ik al aan het oefenen voor de Nacht van de Vluchteling, een behoorlijke uitdaging. De laatste keer dat ik meer dan 20 kilometer had gelopen was ergens in mijn twintiger jaren. Frits, een oud-zencursist, werd mijn wandelvriend. We liepen lange afstanden en dat ging me goed af. Wandelen werd meer en meer een bijna dagelijkse routine, ook in drukke periodes op mijn werk. Wandelen ervaar ik, nog steeds, als een helende kracht, met een effect dat lang na afloop van de wandeling na ebt, en anders voelt dan het shot endorfine dat je na een rondje joggen ervaart. Elke keer wanneer ik in mijn eentje door het Kralingse Bos liep stelde ik me voor hoe het zou zijn als ik in Japan zou lopen. Ik vond het heerlijk om alleen te wandelen. De ervaring van het alleen-in-een-bos-wandelen was relatief nieuw én een van de vruchten van de zenbeoefening. Minder of geen angst ervaren, vrij en ontspannen, met een gezonde vorm van waakzaamheid, kunnen genieten van de vogels en het groen.
Het beeld van het eiland Shikoku was altijd in mijn achterhoofd aanwezig, ook als ik op mijn kussentje zat. Het vergezelde me dagelijks. Bewust las ik er weinig over en slechts een enkele keer bekeek ik een filmpje op Youtube, maar het waren vooral mijn eigen beelden die ik vormde. Ik maakte iedereen deelgenoot van mijn plannen en oogstte daarmee bewondering en enthousiasme. Zo maakte ik het nog meer tot een werkelijkheid, ik zou dit gaan doen, echt waar! Ik lééfde met Shikoku en soms voelde het alsof ik de tocht al had gemaakt…
Maar op een dag liet ik iemand die betovering verbreken. Op een stralende winterdag had ik een gesprek met
Rients en al wandelend over de dijk maakte ik hem opnieuw deelgenoot van mijn plannen. In een eerder gesprek had hij instemmend gereageerd, maar deze keer was zijn reactie een andere en zei hij: ‘Ach Bernadette, vergeet toch die pelgrimstocht, ga een paar sesshins doen, daar doe je pas echt inzichten op!’ Wow, wat was dit? Meende hij dit echt? Was een 1200 kilometer lange pelgrimstocht dan geen grotere uitdaging? Wat moest ik hier nu mee aanvangen? Ik sputterde wat, maar was te zeer verrast door deze opmerking en suggestie, dat ik er niet meteen op reageerde of tegen in verzet kwam. Ik liet het binnenkomen en nam het mee naar huis. Toen kwam er zeker wel weerstand op, maar tegelijkertijd kon ik het ook zien als een uitnodiging om er opnieuw over na te denken. Wat was nu eigenlijk mijn doel, waarin wilde ik inzicht krijgen?
Door een pelgrimage te gaan maken, met tochten van zo’n 20-25 kilometer per dag in een vreemde omgeving, waar ik het meeste zelf moet uitzoeken, wilde ik mezelf uitdagen en mezelf onderzoeken. Hoe reageer ik bij ‘tegenslag’, hoe ga ik daar mee om? Kan ik tegen de eenzaamheid, als ik die zou ervaren, en heimwee? En waarom wilde ik dit weten, wat lag onder deze wens? Daar ben ik inmiddels achter: ik wilde mezelf voorbereiden op een leven zonder partner. Vanaf mijn achttiende ben ik nooit zonder liefdesrelatie geweest, wel ben ik pas heel laat in mijn leven gaan samenwonen, maar zonder partner… nee, zo’n leven ken ik niet en beangstigde me. Mijn partner is een aantal jaren ouder dan ik en heeft fysieke klachten. Stel je voor dat de liefde van mijn leven…
Ook hierover, over de dood, de leegte en angst om alleen-achter-te-blijven, heb ik weleens met Rients gesproken. “Wat doe je dan, als je dat overkomt?”, vroeg ik hem. “Dat weet je dan wel, je zentraining bereidt je daar op voor”, zoiets zei hij me. Ik besefte dat ik bijna onbewust het doel van de pelgrimage verbonden had met een training voor iets dat er niet is of nog niet is of misschien wel nooit is (tenslotte kan ik ook zelf eerder doodgaan). Nu realiseer ik me ook dat het in wezen ging om de gedachte, de angst niet te kunnen vertrouwen op mijn kracht, vooral bij het allerergste. Het werd me steeds duidelijker en zo had ik mijn doel ook weleens geformuleerd, maar dat was weer weggezakt: ik wil me thuis voelen bij mezelf, wanneer en waar dan ook. In wezen gaat het dus om me gelukkig, tevreden te voelen onder alle omstandigheden. En daar trainen we binnen Zen.nl inderdaad voor. Heb je daar een pelgrimstocht voor nodig? Misschien wel en misschien niet.
Het lot, het toeval heeft beslist. Hoe vaak zeggen we niet ‘toeval bestaat niet’? Jawel, het bestaat, maar het gaat er om welke betekenis we aan een gebeurtenis geven. Dan lijkt het toeval niet te bestaan, dan hebben we het lot zogezegd in eigen handen genomen. Het corona-virus heeft beslist dat ik (voorlopig) niet naar Shikoku ga, Japan zit op slot. Wat ging ik met dit gegeven doen? Ik was nauwelijks echt teleurgesteld en was daar bijna verbaasd over. Na ongeveer twee jaar voorpret en training te hebben gehad, besefte ik dat de pelgrimage niet langer meer voelde als een uitdaging, maar eerder als een luxe, een soort vakantie in mijn eentje. Daar was ik niet naar op zoek. Daarom voelde het ook niet als een teleurstelling toen het niet door kon gaan, bovendien had ik veel inzichten opgedaan in de tussentijd...
Viel er misschien ook een beetje opluchting te bespeuren? Misschien, maar dat nam niet weg dat ik wel op zoek ging naar een ander uitdagend doel, opnieuw uit mijn comfortzone en liefst ver weg van Nederland. Ik meldde me aan voor een verblijf van anderhalve maand in een zenklooster in Amerika, inclusief twee sesshins. Veertig dagen leven volgens het kloosterstramien, met meditatiesessies van minimaal 35 minuten, voelt als een nieuwe én verdiepende uitdaging. Mijn aanvraag voor een verblijf komend voorjaar is geaccepteerd, nu moet ik afwachten of het klooster weer de poorten opent voor gasten. Binnenkort zal dat hopelijk duidelijk zijn. Vooralsnog blijft de vraag wat het lot deze keer voor me in petto heeft. Wat als ook dit onverhoopt niet doorgaat, wat zal dat dan weer voor mij betekenen, welke nieuwe uitdaging ligt dan in het verschiet …?
Wordt vervolgd.
In Memoriam: Ton Lathouwers
Arjen oefent compassie Help hem als je wilt
Interview Anne Peters: ‘veerkracht en flexibiliteit, dat is waar zen om draait.’
Meditatie in plaats van Medicatie
Zentuinen studiereis begonnen
Kandinsky ontroert