ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Vriendschap binnen zen
Bernadette Kester /
Zen.nl Rotterdam-Blijdorp
Vriendschap is het thema van de weekendsesshin die op 21 oktober begint. Hier alvast een korte vooruitblik op het thema voor de twee inleidingen gedurende de weekendsesshin. Voor de snelle beslisser zijn er nog enkele plaatsen beschikbaar. Klik hier voor info en aanmelding
Vriendschap een leerschool
Vriendschap is een geweldige vorm van verbinding en leert je het leven van de ander te waarderen, het leven zelf te waarderen. Je bent blij dat de ander bestaat. Vriendschap heeft te maken met gevoel, met voelen, open durven en kunnen zijn, vertrouwen hebben. Dat kan soms een uitdaging zijn want je moet ook af en toe je comfortzone durven verlaten. Het kent immers ook irritatie, onbegrip, jaloezie, teleurstelling, boosheid en angst voor afwijzing. Kortom vriendschap is een geweldige leerschool.
We zijn ‘just friends’
Binnen zen komt Vriendschap als zodanig zelden ter sprake, hooguit in de betekenis van de sangha of via het ons-één of verbonden-voelen-met-de-wereld, in feite dus met ieder en alles om ons heen: inter-zijn. Ons onderscheidend bewustzijn echter ziet veelheid in die eenheid en onderscheidt liefdespartners, familieleden, vrienden, collega’s, kennissen, buren, sportmaatjes, et cetera. Bovendien kent ons geconditioneerde bewustzijn daar ook weer allerlei (hiërarchische) waarden aan toe. Die waarden verschillen van cultuur tot cultuur. In onze westerse samenleving staat vriendschap vaak op de tweede of derde plaats, na een liefdesrelatie en/of familie. Vriendschap is dan een relatievorm die we niet ‘echt’ serieus lijken te nemen, het is niet ongebruikelijk om te zeggen dat we ‘alleen maar’ vrienden zijn,
just friends. Waarmee mensen vaak onbewust aan anderen het signaal geven dat ze beschikbaar zijn voor een meer intieme relatie, het onderscheid wordt immers vooral gedacht in termen van het seksuele en met ‘gewoon vrienden’ heb je geen seks.
Vriendschap is van levensbelang
Marissa Franco, de schrijfster van het boek
Platonic, pleit voor een herwaardering van vriendschap. Met uitgebreid wetenschappelijk onderzoek in de hand laat zij zien dat vriendschap van levensbelang is, ons doet groeien en bloeien en ook in grote mate bijdraagt aan de kwaliteit van liefdesrelaties. Misschien kun je zelfs stellen dat een liefdesrelatie zonder dat beide partners vrienden hebben, geen lang leven beschoren is of inboet aan kwaliteit, terwijl een vriendschap heel goed kan zonder dat beiden ook nog een liefdesrelatie hebben. Kortom, vriendschap maakt gelukkig.
Kun je wel hechten?
De theorie die Marissa Franco in haar boek ontvouwt, is dankzij Yvonne Visser binnen Zen.nl een redelijk bekende, namelijk die van de hechtingsstijlen (oorspronkelijk ontwikkeld door de Amerikaanse psychologen John Bowlby en Mary Ainsworth). Je kunnen hechten aan anderen betekent dat je in staat bent langdurig relaties aan te gaan waarin je oprechte aandacht en zorg kunt geven en ontvangen en plezier beleeft aan elkaars bestaan. Dat dit niet vanzelfsprekend is, heeft volgens deze theorie te maken met de kwaliteit van zorg, liefde en aandacht die je in je vroege jeugd van je ouders of verzorgers hebt ontvangen.
Gekwetst in relaties
Zoals gezegd, vriendschappen doen ons groeien en bloeien mits je weet hoe je vriendschappen aangaat, ontwikkelt en behoudt, en als je weet wat voor vriend(in) je zelf wilt zijn voor de ander. Wat voor vriend(in) wil ik zijn en/of ben ik? En zou ik met mezelf bevriend willen zijn? Om antwoorden op deze vragen te vinden is het dan ook belangrijk om bij jezelf te beginnen. Hoe ik me in vriendschapsrelaties beweeg en voel kan veel te maken hebben met de wijze waarop ik gehecht ben.
Hechtingsstijlen
Er zijn drie basale hechtingsstijlen te onderscheiden: veilige hechting, angstige hechting en vermijdende hechting. Marissa Franco legt met veel voorbeelden uit hoe hechting een rol kan spelen in vriendschappen. Het zal niet verrassen dat angstig gehecht-zijn en vermijdend gehecht-zijn tot de meeste problemen kunnen leiden in een vriendschap of zelfs voorkomen dat een vriendschap überhaupt ontstaat. Iemand die voortdurend denkt of er onbewust van uitgaat dat anderen hem/haar toch wel zullen verlaten en daarom heel erg probeert het de ander naar de zin te maken en daardoor ook vaak te hard van stapel loopt, is hoogstwaarschijnlijk angstig gehecht. Dezelfde angst speelt een rol bij degenen die vermijdend gehecht-zijn. Om gekwetstheid te voorkomen vermijden zij vriendschappen helemaal, een houding van ‘ik-heb-niemand-nodig’. Veilig gehecht zijn degenen die een zodanig gezond zelfvertrouwen hebben kunnen ontwikkelen dat ze gemakkelijk liefde geven en ontvangen, anderen het voordeel van de twijfel gunnen, open zijn, niet bang zijn om te vragen wat ze nodig hebben, anderen steunen en er eigenlijk gewoon van uitgaan dat anderen hen aardig vinden. Let wel, dit zijn geen absolute categorieën en bij de meesten is een overlap te zien in hechtingsstijlen, afhankelijk van je eigen ontwikkeling, relatie en context.
Angstig gehecht
Toen ik voor het eerst hoorde van deze hechtingsstijlen, moest ik constateren dat ik aanvankelijk angstig gehecht was, maar me door de tijd heen – dankzij liefde, vriendschappen, een goede therapeut – naar de veilige kant, de kant van groeiend zelfvertrouwen, heb ontwikkeld. Mijn zenpraktijk droeg in belangrijke mate bij aan deze groei. Hoe veilig of onveilig je vroege jeugd ook is geweest is geen absoluut gegeven waarvan je nooit meer los kunt komen. Zoals Marissa Franco in haar boek aangeeft, kunnen hechtingsstijlen inzicht geven in de problemen die je tegenkomt in een vriendschap of een andere relatie, of in het feit dat vriendschappen ontbreken, en kunnen je stimuleren die problemen te onderzoeken en op te lossen.
Positieve hechting
Het tweede deel van
Platonic gaat over hoe je je op volwassen leeftijd op een veilige, positieve manier kunt ‘hechten’, oftewel hoe je vriendschappen kunt aangaan en behouden. De auteur beschrijft zes manieren waarvan bewezen is dat ze ons zelfvertrouwen vergroten. Het zijn niet zomaar tricks, maar uitnodigingen om zelfinzicht en zelfcompassie te ontwikkelen zodat zelfvertrouwen kan groeien en je dit vertrouwen met anderen kunt delen. Het boek is veel genuanceerder, maar hier volgen alvast een paar samengevatte suggesties.
Neem initiatief
Ten eerste, neem initiatief! Maak contact en ga er maar vanuit dat mensen je mogen. Vriendschappen ontstaan niet vanzelf en ontwikkelen zich niet vanzelf. Dit gaat – in zentermen – om juist handelen, op het juiste moment. Ik herinner me een van mijn eerste ziopdagen waarop
Rients tegen ons zei: ‘draai je om en maak met degene die achter je zit een date’. Of die date er nu meteen kwam of niet, het lijntje was gelegd, aan ons was nu het verdere initiatief.
Toon moed
Ten tweede, toon moed! Stel je open op en zie die openheid als een vorm van mededeelzaamheid over wat je bezighoudt. Houd hierbij altijd het evenwicht – de middenweg – in de gaten. Zie het als een uiting van vertrouwen en affectie jegens de ander, degene met wie je je bevriend voelt. Kwetsbaarheid is geen zwakte, maar een teken van kracht en moed. Alle zenmeesters bij Zen.nl hebben hun kwetsbaarheid getoond door zeer intieme zaken met ons te delen, op het podium tijdens een ziopdag, in een sesshin, in ZenActueel en nog het meest uitgebreid in het boek
Hedendaagse zenmeesters.
Wees authentiek
Marissa Franco noemt nog vier houdingen die vriendschap mogelijk maken ofwel wanneer ben je de vriend die je zou willen zijn of zou willen hebben? Wees authentiek en ga constructief en integer om met conflicten. Probeer vrijgevig te zijn in de breedste zin van het woord en met de juiste intentie. Toon affectie en waardering voor de ander, daar word je zelf ook gelukkig van. En bedenk bij dit alles vanuit zen-perspectief: ‘geven is ontvangen’.
Boek: M. Franco,
Platonic. How understanding your attachment style can help you make and keep friends (2022)
Data komende weekendsesshins
Van 21 t/m 23 oktober 2022 o.l.v. Bernadette Kester en Robin van Raaij in Epe
Van 4 t/m 6 november 2022 o.l.v. Jan de Ruiter en Steven Edelenbos in Exloërveen
Van 18 t/m 20 november 2022 o.l.v. Harry Mengers en Nicola Kneepkens in Epe
Van 25 t/m 27 november 2022 o.l.v. Dirk Polder en Henriët van Rossum in Epe
Van 16 t/m 18 december o.l.v. Pia Velema en Janneke Koch in Exloërveen
Van 3 t/m 5 februari 2023 o.l.v. Jan de Ruiter en Steven Edelenbos in Exloërveen
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari