ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Rust zichtbaar maken
Maud Segers en Juul Hagemeier /
Zen.nl Maastricht
Juul stond zo’n 1,5 jaar geleden opeens op de stoep bij Zen.nl Maastricht. Ze wilde leren mediteren. De introductiecursus was al enkele weken op weg, maar dat was voor haar geen enkel probleem. Ze ging zitten en volgde de stilte, de rituelen en haar ademhaling. Juul Hagemeier, is studente Design bij het Maastricht Institute of Arts en wil rust en kalmte zichtbaar maken in haar werk. Lees hier in hoeverre haar dat lukt en welke rol het mediteren daarin speelt.
Rust creëren
Juul heeft een sterke intrinsieke motivatie voor kalmte en gezondheid en voelde goed aan hoe de tijdgeest veranderde tijdens de pandemie.
“We weten niet meer wat het is om de geest te laten rusten in het zijn” , aldus Juul. Voor haar afstuderen ging ze het afgelopen jaar het gesprek aan met diverse professionals en onderzocht verschillende onderwerpen die in verband staan met persoonlijk welzijn. Tijdens dit onderzoek kwam ze erachter dat het belangrijk is om momenten te creëren waarin we stoppen met het drukke multitasken en ons bewust richten op één enkele taak. Dit bracht haar op het idee om objecten te ontwerpen die ons stimuleren om rustmomenten in het dagelijks leven te introduceren.
Rust zichtbaar maken
Maar hoe maak je als jonge ontwerper ontastbare zaken als kalmte en rust zichtbaar? Juul is hierin zeer verdienstelijk en met lof geslaagd. Haar objecten dienen als een focus-object. Ze geven verschillende (ultra langzame) bewegingen weer. Het waarnemen van de trage beweging zorgt voor een hypnotisch en meditatief effect, zodat je even alle tijd vergeet.
“Door te kiezen voor materialen als aluminium, witte kleurtonen en transparantie, geef ik de collectie een surrealistisch, licht en modern gevoel mee”, geeft Juul aan.
“Ook heb ik gekozen voor een abstracte en eenvoudige uitstraling, in zowel vorm als materiaalkeuze. Door deze beeldtaal te hanteren, verwacht ik bij te dragen aan een serene en dromerige ervaring.”
Een korte sfeerimpressie van de expositie:
Rust bewegend vormgegeven op Youtube
Rust vormgeven
Van droom naar werkelijkheid. We scheppen onze omgeving door het synchroniseren van de creatieve vonk van de geest en de gestage ijver en vaardigheid van de hand. Juul is er in geslaagd om haar creatieve ideeën te transformeren in concrete objecten. Vele dagen zijn besteed aan het ambachtelijk werk. Van het onderzoeken en testen van verschillende materialen tot het maken van onder andere prachtige sokkels waarop de objecten tot uitdrukking komen. Vele uren zijn doorgebracht in de werkplaats op school en thuis. Daarnaast heeft ze samengewerkt met een ingenieur elektrotechniek die er voor gezorgd heeft dat de collectie letterlijk in beweging kwam. Minutieuze afstemming in de fragiele objecten. Ook het schrijven van een thesis heeft tijd en aandacht gevraagd. Het onderwerp ‘Aandacht’ in haar eindscriptie geeft goed weer, hoe Juul haar ideeën vorm heeft gegeven.
Uit de thesis van Juul ‘Open en gerichte aandacht’
Waar open aandacht ons helpt makkelijker antwoorden te vinden, zorgt gerichte aandacht ervoor dat we dingen gedaan krijgen. Oftewel: creativiteit versus productiviteit. We hebben beide vormen van aandacht nodig. Wanneer we alleen open aandacht hebben, dan krijgen we niks gedaan. Hebben we alleen maar gerichte aandacht, dan zijn we niet creatief en zullen we moeite ervaren met het oplossen van problemen.
Het is belangrijk om te begrijpen hoe de verschillende vormen van aandacht werken. Dit zorgt er namelijk voor dat we meer grip op ons brein krijgen. Want net zoals er voorwaarden zijn die het makkelijker maken om te kunnen focussen, zijn er ook voorwaarden die het makkelijker maken om creatief te zijn. En grappig genoegd zijn deze twee dus precies tegengesteld aan elkaar. Het schrijfproces van mijn afstudeerscriptie is een constante wisseling tussen de twee vormen van aandacht. Onderzoekend lezen (gerichte aandacht), ideeën bedenken en onderzoeken met elkaar verbinden (open aandacht), tot aan de ideeën vervolgens uitwerken tot de tekst die je nu aan het lezen bent (gerichte aandacht). Illustraties ontwerpen om bepaalde oefeningen te verduidelijken (open aandacht). Ik merk dat hoe meer ik probeer om deze twee fases van elkaar te scheiden, hoe makkelijker het schrijven gaat.
De noodzaak om bij creativiteitstaken een moment te hebben waarop we niet productief zijn, is van groot belang. Wanneer we dit soort momenten vermijden door continu productief te willen zijn, zal de productiviteit steeds meer afnemen en wordt het lastiger om tot nieuwe inzichten te komen. Dat is precies waarom het werken met creativiteit soms zo enorm lastig blijkt te zijn. Zeker wanneer we te maken krijgen met deadlines, want dit zorgt voor druk op de ketel. En laat creativiteit nu net ontstaan wanneer er ruimte is om af te dwalen in gedachten en simpelweg te lummelen. Nieuwe ideeën en inzichten ontstaan in ons onderbewuste. En zoals de naam al aangeeft, zijn we ons daar niet bewust van. ‘Opeens’ schiet er ons een idee te binnen, terwijl er vaak al een lang en onbewust proces aan voorafging. Het vraagt enorm veel lef en zelfvertrouwen om onder hoge werkdruk alles aan de kant te durven schuiven en simpelweg even niets te doen. Hiernaast hebben de meesten van ons ‘hard werken’ nodig om een bepaalde mate van voldoening te ervaren.
Sinds ik me bewust ben van het verschil tussen productiviteit en creativiteit, maak ik daar steeds meer weloverwogen gebruik van. Als ik vastloop, heeft het vrij weinig zin harder te gaan werken. Sterker nog: minder werken heeft dan meer zin. Komt een naam niet naar boven? Stop met zoeken. Kom je niet uit een vraagstuk? Ga wat anders doen. Het is niet alleen een stuk relaxter, het is vooral ook een stuk effectiever. Het schakelen tussen taken en het loslaten van zaken waar ik op dat moment geen raad mee weet, lukt mij de laatste tijd aardig. Maar echt even niets doen? Dat blijft een moeilijke zaak.
Meer met minder
Een oplossing (voor het trainen van gerichte aandacht) die Juul in haar thesis aandraagt is meditatie.
“Ik ben super geïnteresseerd in het idee dat je meer kunt doen met minder. Technieken die de levenskwaliteit enorm verhogen, dat is precies waar naar ik op zoek ben. Meditatie is zo’n techniek. Met slechts twee keer 20 minuten per dag kun je de levenskwaliteit enorm verhogen. Dat blijkt niet alleen uit mijn eigen ervaring, maar ook uit de vele wetenschappelijke studies. Regelmatig mediteren leidt tot een betere lichamelijke en mentale gezondheid, meer geluk en een sterker gevoel van betekenis en verbinding.” Ze vervolgt haar betoog: “Meditatie is enkel ervaren wat er te ervaren valt, zonder te oordelen en zonder je mee te laten slepen door je gedachten. Je neemt een moment om simpelweg te bestaan. Wezenlijker wordt het niet.”
Met haar onderzoek en zeker met haar collectie, hoopt ze bij mensen de kijk op rust te veranderen. De collectie daagt je uit om daadwerkelijk in actie te komen. Hoogste tijd om kalmte een nieuwe plaats te geven in ons dagelijks (drukke) leven. De objecten Wave, Trace, Vortex en Gravity zijn van verbluffende eenvoud. Zenvolle kunst! Opgaan in de langzame beweging en er ontstaat als vanzelf rust in je hoofd. Geen gedachten, geen prikkels, geen afleiding. Alleen maar kalmte in chaos.
Een korte sfeerimpressie van de expositie:
Rust bewegend vormgegeven op Youtube
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari