ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Mediteren oké, maar dit niet
Schone ramen schoon wrijven
Lydia Sevenster - van der Lelie /
Zen.nl Haarlem
Lydia woonde 47 jaar geleden in Japan en maakte op bijzondere wijze kennis met de tradities van een zenklooster. Het mediteren in dit klooster was niet het probleem maar de samu (corvee) stuitte haar te zeer tegen de borst.
Buiten is het licht, binnen is het donker. Mensen in het zwart gekleed zitten in twee rijen met de ruggen naar elkaar in de zendo. De meester mediteert gericht op de lege ruimte ertussen. Af en toe wordt er geslagen: wie geeft de klap, wie ontvangt, hoe spreken ze dat af, misschien krijg ik er ook een? Het is moeilijk mijn ogen dicht te houden. De meester verdwijnt en rinkelt een belletje. Mensen gaan één voor één zijn kant op. Zal ik ook gaan? Ik spreek nauwelijks Japans, hij alleen krom Duits. Het eten kan niet soberder: bruine rijst, misosoep en gepikkelde radijs waarmee je je kom schoon moet wrijven. Het is voorjaar 1975.
Mijn samu is ramen schoonmaken. De ramen zijn al schoon zeg ik, toch schoonmaken is het commentaar. Ik wrijf ritueel over het schone glas. De tweede dag weer diezelfde ramen. Ik wrijf weer over die schone ramen. De derde dag dezelfde samu terwijl ik van alles kan. Ik kan bomen snoeien als geen ander, geef me een zaag, geef me een schaar. Nee, wrijf ze schoon.
Ze kunnen me wat die zen-Japanners. Ik overtuig mijn man dat het genoeg is, wegwezen hier. We lopen de poort door, staan op straat in de volle zon. Ik pak chocola uit mijn rugzak. Die smaakt hemels. Gelukkig weer terug in het gewone leven.
We waren in 1974 naar Japan gegaan. Mijn man Arjen met een beurs om te promoveren in de wiskunde en Japans te leren, ik zonder beurs voor een doctoraal onderzoek aan galmuggen in berkenkatjes. Na drie maanden in Osaka vonden we een klein appartement in de buurt van Ueno, Tokyo. Arjen ging elke ochtend in een van de vele tempels in onze buurt mediteren. Ik vond na verloop van tijd een baan als biologiedocent op een internationale school en hield me verder afzijdig van zen.
Mijn enige voorbereiding op die bewuste
sesshin was
De Lege spiegel van Jan-Willem van de Wetering geweest, heerlijk exotisch, de opening naar een vreemde wereld. Een wereld met andere waarden, een wereld die me aantrok, waar ik graag over wilde praten maar die ramen bleven me dwars zitten.
Na vijf jaar verhuisden we terug en we voegden ons in het leven van Nederland: kinderen, banen, huis enzovoorts. Arjen bleef mediteren, twee keer per dag twintig minuten. Ik deed intussen de afwas, redderde het huis, mijn zelfgekozen samu.
In 2016 bleek Arjen ziek. Hij kon niet beter worden, zijn leven kon wel met twee jaar worden verlengd. Tussen de behandelingen door gingen we drie weken naar Japan. We keerden terug naar dierbare plekken zoals mijn school en de tempel waar Arjen zich om zes uur ‘s morgens aansloot en ook naar onze Amerikaanse vriend die sinds 1974 in Japan mediteert. Hij woont nu in Kyoto in de Tenryuji, de tempel waar ook
Rients destijds verbleef. Onze vriend vertelde spijt te hebben dat hij in al die jaren in Japan de meest extreme vormen van meditatie had beoefend: de westerse benadering van zen zou effectiever zijn geweest.
Arjen en ik spraken tijdens zijn ziekte regelmatig over zijn naderende dood: wat te verwachten, zou het eind pijnlijk zijn, waar gaat een mens naartoe? We kwamen tot twee benaderingen: de dood hoort erbij, het lichaam vervalt, alles wisselt, het leven houdt op. De andere benadering volgt de moderne natuurkunde: er is geen tijd. Als er geen tijd is dan zitten het verleden en de toekomst samengebald in het nu en blijft hij bij mij, ook na de dood. Tijdens de euthanasie zagen we hoe zijn ziel uit zijn lichaam verdween, volgens Arjen naar het Licht.
In die twee jaar ziekte liep ik met Arjen de onderwereld in en nu moest ik weer terugkomen en mijn leven weer oppakken. Volgens Arjen zou ik dat redden. Echter ik kreeg griep die overging in een longontsteking. Geen wonder, ik had twee jaar lang hooguit zes uur per nacht geslapen. En dat hield daarna nog een jaar aan. Ik gebruikte geen slaapmiddelen, wilde het verdriet en de ontreddering in de ogen kijken. Ik verbaasde me erover hoe slecht ik kon omgaan met Arjens dood en met de dood in het algemeen. Voor mij bleef de vraag: wat gebeurt er daarna? Zenmeesters zeggen dat je moet leven in het nu, dat het geen zin heeft na te denken over een mogelijk leven na de dood. Niemand kan er iets over zeggen want niemand is teruggekomen om verslag uit te brengen. Accepteer verandering, accepteer de dood.
Een half jaar na Arjens dood begon ik te mediteren in de hoop rustiger te worden, eerst vipassana, later soto-zen en tenslotte kwam ik uit bij Zen.nl met voor mij precies de juiste verhouding tussen mediteren en het bespreken van zenvolle teksten. Ik overweeg komend cursusjaar de
zencoach-opleiding te gaan volgen. De structuur zal me de juiste boeken laten lezen, er zal een mogelijkheid zijn om ideeën uit te wisselen met mensen die openstaan voor een andere manier van denken,
sesshins zullen me dwingen uit mijn comfortzone te komen. Mijn streven is om die ervaringen te integreren in mijn huidige praktijk waarin ik onderpresteerders begeleid: wat voel je, wat denk je, in hoeverre komt dat echt uit jezelf, welke kant wil je op, hoe krijg je grip op je leven? De cirkel lijkt rond te worden: de ervaring van 40 jaar les geven en 5 jaar coaching wil ik verrijken met inzichten ontleend aan zen, waarmee ik 50 jaar geleden kennismaakte.
Data komende sesshins
Wintersesshin 2023 van 15 t/m 21 januari 2023 o.l.v. Yvonne Visser (wachtlijst)
Voorjaarssesshin 2023 van 7 t/m 13 mei 2023 o.l.v. Floor Rikken (wachtlijst)
Zomersesshin 2023 van 2 t/m 8 juli 2023 o.l.v. Rients Ritskes (wachtlijst)
Zomersesshin 2023 van 6 t/m 12 augustus 2023 o.l.v. Peter van Beukelen
Herfstsesshin 2023 van 1 t/m 7 oktober 2023 o.l.v. Arthur Nieuwendijk
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari