ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Mediteren met een mantra, affirmatie of koan?
Rients Ritskes /
Zen.nl Nijmegen
Afgelopen week stonden we in het kader van de meditatielessen voor gevorderden stil bij de mantra 'de kunst van minder(en)'. Bijna iedereen had er positieve ervaringen mee opgedaan. We ontdekten ook dat er veel te minderen is in ons leven. Iedereen leek het verlangen te hebben om op één of ander gebied te minderen. Minder eten, minder drinken, minder praten, minder kopen, minder werken en nog veel meer minder. Omdat een mantra echt iets anders is dan een affirmatie of koan, hieronder een uitleg over de overeenkomsten en verschillen.
Twee weken geleden schreef ik een artikel over waarom we meer geneigd zijn om meer vaak te verkiezen boven minder, ondanks dat minderen vaak beter het doel dient. Dit artikel was ietwat ongenuanceerd, maar toch kreeg ik er veel positieve reacties op. Waarvoor dank. Lees hier dit eerdere artikel.
Wat is een mantra?
Een mantra is een klank, woord of gedachte die je veel herhaalt om daarmee energie, rust en richting in je denken en doen te creëren. Het woord mantra betekent
bevrijding van de geest en stamt uit het Sanskriet. Het is een samentrekking van de woorden
manasah (geest) en
tra (bevrijding). Mantra's worden in India al eeuwen gepraktiseerd om universele en persoonlijke doelen te helpen realiseren.
Ohm
De beroemdste mantra is waarschijnlijk de klankmantra Ohm, die in veel Oosterse tradities wordt gebruikt om de ervaring van energie, rust, eenheid, het goddelijke en vrede te ervaren. Deze mantra, uitgesproken als aum, wordt geacht als klank het dichtst bij de toon van universele energie te komen. Door aum luidop of in gedachten steeds te herhalen ervaar je de non-duale eenheid en energie.
Boeddhistische mantra’s
‘Ohm mani padme ohm’ is de bekendste boeddhistische mantra en betekent letterlijk ‘ohm, de juweel in de lotus‘ en verbindt twee belangrijke boeddhistische symbolen, namelijk ‘ohm’ wat staat voor energie en de ‘lotusbloem’ die staat voor wijsheid. Deze mantra is dus goed voor degenen die zich als doel stellen wijsheid te ontwikkelen en de verlichting te bereiken. Eigenlijk zijn alle Boeddhistische mantra’s gericht op hetzelfde, namelijk wijsheid, mededogen en verlossing uit de dualiteit, maar de verschillende mantra’s kennen verschillende accenten.
Zenvolle Nederlandse mantra’s
We hebben in Nederland nog geen lange traditie van mantra’s, maar enkele voorbeelden van mantra’s die ik soms adviseer zijn:
• wijsheid boven alles
• de energie stroomt
• aandacht maakt alles mooier
• dít is waar het om gaat
• alles is één
• alles komt voort uit éénheid
• de lotus ontvouwt zich
• de kunst van het minderen
• compassie maakt gelukkig
Mantra’s van de 'native Americans', christenen en moslims
Elke humane traditie in deze wereld heeft eigen mantra’s die meestal een weerspiegeling zijn van het in die traditie gangbare wereldbeeld, waarbij in de Westerse tradities de dualiteit vaak uitgangspunt is en in Oosterse tradities de eenheid meer centraal staat:
• Heer ontferm u (christenen)
• God is liefde (christenen)
• Jezus wees mij nabij (christenen)
• Er is geen god, behalve Allah (moslims)
• Allah vergeef me (moslims)
• Heilig is Allah (moslims)
• We zijn allemaal verbonden door de grote geest ('native Americans')
• Moeder aarde ('native Americans')
• We zijn allemaal verwanten ('native Americans')
Wat is een affirmatie?
Een affirmatie is iets anders, namelijk een gedachte over jezelf die je vaak herhaalt. Deze persoonlijke gedachten worden vaak toegepast om negatieve gedachten te vervangen. Affirmaties zijn bedoeld om zelfvertrouwen, motivatie en zelfacceptatie te vergroten. Het is belangrijk affirmaties in de tegenwoordige tijd uit te spreken. 'Ik ben succesvol' en 'Ik ben zelfverzekerd'. Affirmaties hebben hun oorsprong in het oude Griekse denken, waar ze al werden gebruikt om de geest te versterken en gezondheid te verbeteren. Tegenwoordig zijn ze populair bij therapeuten en coaches. Enkele voorbeelden zijn:
• Ik houd van mezelf
• Ik ben goed genoeg
• Ik accepteer mezelf zoals ik ben
• Ik ben zelfverzekerd en niet te stoppen
• Ik ben positief
• Ik ben rustig
• Ik ben het succes waard
• Ik geloof in mezelf
• Ik ben baas over mijn leven
• Ik spreek mezelf uit met zelfvertrouwen
Verschil tussen affirmaties en mantra's
Online en in de literatuur worden affirmaties en mantra's als begrippen ten onrechte door elkaar gehaald. Ook al is er in de vorm en functie van beide best enige overlap, ze zijn niet hetzelfde! Affirmaties beginnen eigenlijk altijd met 'ik', zijn vaak therapeutisch en dienen meestal ter versterking van het kleine of beschadigde ego (beeld dat mensen van zichzelf hebben). Neurolinguïstisch programmeren (NLP) is een uitgekristalliseerde Westerse methode van zelfontplooiing om persoonlijke groei en succes te bevorderen waarin affirmaties centraal staan. Bovenstaande voorbeelden passen allemaal in de NLP-methode.
Koan
Tot slot nog een paar woorden over koan. Een
koan is een raadsel met spirituele diepgang. Dat wil zeggen, de intentie van het werken met zo’n raadsel is het ontwikkelen van wijsheid en inzicht. De overeenkomst tussen koan, mantra en affirmatie is dat het woorden zijn die je steeds herhaalt met als intentie om als mens te groeien. De koan is een unieke uitvinding van de zentraditie en een methode die we dan ook veelvuldig gebruiken in Zen.nl. Deze eeuwenoude vraagmethode past goed in ons moderne denken over didactiek. Door steeds een vraag in gedachten te herhalen ontwikkelt de koanstudent zelf steeds meer inzicht in de werkelijkheid, zonder het van buiten opgelegd of aangereikt te krijgen. De functie van de koanleraar is daarbij om de koanstudent steeds weer te motiveren verder te zoeken naar het beste antwoord en/of steeds betere antwoorden. Er zijn honderden koans, die elk hun eigen werking hebben, maar gemeenschappelijk is hier het opdoen van universele wijsheid en inzicht in jezelf en de relatie tussen oorzaak en gevolg. Koans hebben een heel uiteenlopend effect op de degene die de koan bestudeert en hoewel sommigen duidelijk therapeutische effecten ondervinden, is bij koan het non-duale het uitgangspunt. Koanstudie is minder gericht op rust al geeft het inzicht voortkomend uit koanstudie natuurlijk wel weer rust. Iemand die vooral meer rust wil, kan beter een mantra gebruiken. Uniek aan de koanstudie is dat de student zich traint in snel, flexibel en creatief denken.
Lees nieuwe en oude koans en alles over het werken ermee in
Het nieuwe koan boek.
Samengevat
• Een mantra geeft door herhaling van de woorden rust, energie en focus en het gebruik ervan is gericht op de ervaring van eenheid in alles.
• Een affirmatie is een positieve gedachte over jezelf, vooral om negatieve gedachten over jezelf te voorkomen en is gericht op meer vrede met jezelf en betekenis in deze wereld.
• Een koan is een vraag die je een onderzoekende houding doet ontwikkelen waardoor inzicht ontstaat en de geest opener, sneller en flexibeler wordt.
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari