ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Steen sust heftige discussie
Leonne Boogaarts /
Zen.nl Nijmegen
Leonne leerde decennia geleden het mediteren bij Zen.nl Utrecht en deed al vele sesshins. Zenmeditatie geeft haar rust en is een deel van haar leven geworden. Door de moderne hybride lesmogelijkheid kan ze, ondanks dat ze tegenwoordig in Berlijn woont, gewoon meedoen met de wekelijkse lessen voor gevorderden in Nijmegen. Vandaag een verslag vanuit Berlijn over hoe een abstracte koan een gezellige avond redt.
Graag denk ik terug aan de avonden dat ik als student met vrienden in Utrechtse studentencafés tot het sluitingsuur discussieerde over allerlei filosofische, maatschappelijke en politieke onderwerpen. We evalueerden elkaars argumenten, bespraken de consequenties van bepaalde opvattingen en bekritiseerden ieders standpunten. Dankzij mijn medestudenten leerde ik mijn standpunten te verdedigen of juist te herzien, mijn argumentatie aan te scherpen of mijn perspectief te verbreden. Zo leerden we elkaars standpunten waarderen en ontwikkelden we ons tot volwassen burgers in een complexe samenleving. Ik hoop dat in de studentencafés nog steeds gepassioneerd gediscussieerd wordt en dat er ondanks het ontspoorde maatschappelijke debat, tolerantie heerst voor de opvattingen van mensen die niet tot dezelfde sociale groep behoren of vanuit een heel ander perspectief redeneren.
Maar dat alles is alweer lang geleden. Momenteel bestudeer ik als vlijtig
zenleraar in opleiding het boek “
Leer voelen wat je wilt voelen” ter voorbereiding op de studieklas. In het eerste hoofdstuk wordt ingegaan op de definitie van Zen. Zo’n definitie is volgens
Rients onder andere afhankelijk van de invalshoek, het perspectief dat je inneemt. Om dit te illustreren beschrijft hij de zentuin
Ryoanji in Kyoto waarin vijftien stenen liggen die je vanaf geen enkele standplaats allemaal tegelijkertijd kunt zien. De tuinarchitect wilde ons, aldus Rients, duidelijk maken dat we nooit in staat zijn het hele plaatje te zien. De koan die bij dit verhaal hoort is, waar ligt de 15e steen?
‘s Avond had ik een etentje in Kreuzberg. Hoewel het restaurant zo’n tien kilometer van mijn woning af ligt, heb ik de gewoonte om er naar toe te wandelen. Het lekkere eten en de gezelligheid onder vrienden waardeer ik nog meer na een stevige wandeling. Tijdens het lopen liet Ryoanji met zijn boodschap me niet los. Het is een prachtige metafoor die je ook kunt toepassen op maatschappelijke discussies.
Voor mij zijn personen met een andere mening mensen die zicht hebben op stenen die ik vanuit mijn standpunt niet kan zien. Tijdens de dialoogoefeningen heb ik geleerd om open vragen te stellen als je met iemand een gesprek voert. In dit geval helpt het me om een goed beeld te krijgen van de voor mij verborgen stenen en voorkom ik dat ik vanuit mijn politiek correcte bubbel ga (ver)oordelen.
Dat geldt wat mij betreft zelfs voor complotdenkers. Helaas bestaan er complotten en worden er dingen onder de pet gehouden. Complotdenkers vestigen de aandacht op een steen die vooral gezagsgetrouwe mensen het liefst helemaal niet willen zien. Het nadeel van mensen met extreme standpunten is dat zij maar een beperkt aantal of zelfs maar één steen zien. Een discussie wordt dan snel eenzijdig en saai; frustratie en geruzie liggen op de loer. Daarentegen zijn discussies met mensen die veel stenen in hun blikveld hebben altijd boeiend en kunnen enorm inspireren, vooral als je ook nog een aantal stenen gemeenschappelijk ziet en een aantal andere leert zien.
Na de forse wandeling was ik blij mijn vrienden weer te zien en genoot van hun gezelschap. In de loop van de avond ontstond er aan de andere kant van onze tafel een felle discussie over de oorlog in de Oekraïne, die stilviel toen één van de discussievoerders van tafel ging, waardoor de aandacht weer bij de hele groep kwam te liggen. Ik nam de gelegenheid te baat om te vertellen over Ryoanji, een bijzondere zentuin in Kyoto. Er ontstond na mijn verhaal een korte stilte waarin je het kwartje bijna letterlijk hoorde vallen: niemand is in staat het hele plaatje te zien, dus heeft ook niemand gelijk of ongelijk. Toen onze tafelgenoot weer terugkwam, vroeg men mij het verhaal speciaal voor hem nog een keer te vertellen. Dat deed ik uiteraard graag. Tijdens het dessert ging het gesprek vooral over oosterse wijsheden.
In de taxi naar huis dacht ik weer terug aan die avonden decennia geleden in Utrechtse studentencafés. Alles verandert voortdurend, mijn omgeving, mijn vriendenkring en natuurlijk ook ikzelf. Op dat moment had ik echter het gevoel dat er in de kern ook weer niet zoveel verandert. Dat voelde goed.
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari