ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Huisarts op zenvol sabbatical
Barbara de Vos /
Zen.nl Groningen
Barbara heeft een gezin, mediteert, is
zenleraar in opleiding en huisarts. Ze rondt deze week een sabbatical af dat 1 oktober begon en evalueert dit met Steven Edelenbos, haar opleider van
Zen.nl Groningen. Hieronder een verslag van haar zenvolle leerervaringen en verwachtingen die niet uitkwamen.
Niets doen
Van 1 oktober 2021 tot 1 april 2022 wilde ik een sabbatical nemen. Omdat ik huisarts ben, kondig ik dit in de aanloop ernaartoe bij veel verschillende mensen aan. Iedereen reageert eigenlijk hetzelfde: ‘Leuk! Wat ga je doen?’ En ik antwoord steeds: ‘Niets’. Mijn idee van een sabbatical is om niets te doen. Het enige wat ik gepland heb is een
zenretraite (sesshin) in Lochem waar ik op de fiets heen ga. Verder zie ik wel. Ik heb een gezin, werk en hobby’s, een druk leven. Voor mijn gevoel ben ik na mijn studie geneeskunde op de carrièretrein gestapt en die is nooit meer gestopt. Toen door corona de trein tijdelijk een heel stuk langzamer reed merkte ik dat ik daar anders van werd, minder gestrest, vrolijker en vooral flexibeler. Ik ben heel benieuwd wat er gebeurt als ik een half jaar van de trein afstap. En ik ga die ruimte bewust niet vullen. De meeste mensen reageren enthousiast en wensen me veel succes en plezier. ‘Wat goed!’ krijg ik ook regelmatig te horen. Een enkeling begrijpt het
niets doen niet zo, is bang dat ik me ga vervelen en snapt niet waarom ik geen verre reis ga maken nu ik de tijd heb. Eén patiënt denkt na mijn uitleg even na en zegt dan: ‘Oh dus u gaat op bijscholing?’ Een kort moment vraag ik mij af of hij het nou totaal niet, of juist perfect snapt, maar ik besluit hem en mezelf het voordeel van de twijfel te geven en zeg: ‘Ja, ik ga een heleboel leren’.
Tijdsdruk kan een voordeel zijn
En zo zit ik een half jaar later op een bankje in de lentezon bij mijn zenleraar met de tien leerpunten van mijn sabbatical die ik voor hem moest opschrijven. Leerpunt nummer 9: Ik krijg energie van leren en dat kan eigenlijk altijd en overal. Elk moment is een potentieel leermoment. Maar eerst bespreken we leerpunt 5: Tijdsdruk hoeft geen probleem te zijn, het kan zelfs een voordeel zijn. Ik heb dit ervaren tijdens de dokusan (persoonlijk onderhoud met de zenmeester) tijdens de weeksesshin. Er zijn meer dan 40 deelnemers en iedereen heeft twee minuten. Ga je over de tijd dan gaat de bel. Dus ik dacht wel heel goed na wat ik wilde zeggen, wat echt de moeite waard was of waar ik echt feedback of advies over wilde. Ook de zenmeester had zijn aandacht volledig op mij gericht en kwam eigenlijk altijd met een reactie waar ik veel aan had. Dit kon ook een blik of een gebaar zijn. Heel anders dan de dokusan gesprekken van de weekendsesshins die ik al vaker had meegemaakt. Daar was geen enkele tijdsdruk en was het meer een babbeltje, veel minder intens dan de twee minuten gesprekken tijdens de weeksesshin.
Aandacht is energie
Het zet me aan het denken over mijn spreekuur. Voor een afspraak bij de huisarts wordt standaard 10 minuten ingepland; iets wat ik als een probleem zag, een onmogelijke eis. Te weinig tijd om de patiënt aandacht te geven, te weinig tijd om aan de geldende richtlijnen en de eisen van de patiënt te voldoen. Het is ook een uitdaging. Maar door mijn ervaring tijdens de sesshin aan de andere kant van de tafel, kan ik het nu anders gaan zien. Ik ben als huisarts zo’n twintig keer per dag onderdeel van de belangrijkste 10 minuten uit iemands dag. Mijn zenleraar knikt. ‘Hoe zou dat voor de zenmeester zijn, denk je?’ Ik val even stil. Ik zie de zenmeester zoals misschien veel mensen hun huisarts zien: iemand die mij helpt, iemand die iets weet en kan wat ik niet kan en weet. Het kwam gewoon niet in me op om erover na te denken hoe het voor die persoon is. ‘Ja, wel zwaar denk ik. Je komt elke twee minuten in een compleet andere wereld terecht waar je met je volle aandacht bij moet zijn. Dat is ook wel weer heel leuk en interessant’, zeg ik uiteindelijk. Mijn zenleraar knikt weer. Hij vertelt dat hij twee keer persoonlijk assistent is geweest van een zenmeester die voor de eerste keer een sesshin deed en dat beiden de eerste nacht niet sliepen omdat een hele avond vol dokusangesprekken lang en zwaar is. ‘Het is niet gratis hè? We denken allemaal 'als je zenmeester wordt, gaat het vanzelf', maar zo is het niet. Het kost de nodige kruim en energie maar je krijgt er ook veel voor terug.
Te veel verwachten
Weer voel ik me een beetje betrapt. Wat verwachtte ik, toen ik 10 jaar geleden de praktijk overnam van mijn voorganger? Als ik eerlijk ben verwachtte ik dat ik tenminste elke maand een mensenleven zou redden, dat mensen mij de meeste geweldige huisarts ooit zouden vinden, dat ik na het werk nog energie had om koekjes te bakken en liedjes te zingen met mijn kinderen en leuke dingen met mijn partner te doen. Ik wist wel dat dat niet realistisch was, maar toch. Dat ik na een dag werk het liefst op de bank plofte met oordoppen in en iedereen die in de buurt kwam wegstuurde, had ik niet zien aankomen.
Ik dacht blijkbaar ook dat het werken als arts allemaal moeiteloos en soepel zou verlopen. Maar het is inderdaad niet gratis; de werkelijkheid is anders. En eerlijk gezegd was de frustratie die daaruit voortvloeide een van de redenen om te gaan mediteren. Ik hoor het mijn man nog zeggen: ‘Je vraagt het onmogelijk van jezelf en nu ga je mediteren om het te kunnen volhouden’.
Niets doen en toch werken
Leerpunt nummer 1: Ik ben op mijn werk op de goede plek. Ik vind het heerlijk om zoveel verschillende mensen met een verschillende kijk op het leven te kunnen spreken en vindt het een voorrecht dat ze mij een kans geven iets voor ze te betekenen. Ik werk in een leuke goed georganiseerde praktijk waar ik op de fiets heen kan en de visites op de fiets kan rijden. Ik maak deel uit van een maatschap van 4 trouwe huisartsen die elkaar steunen in goede en slechtere tijden. Ik zag alleen niet meer wat ik had. Ik zag mijn verwachting en dat die niet overeenkwam met de werkelijkheid. Ik lees mijn 10 leerpunten nog eens door en ik denk terug aan hoe ik me voelde vlak voor de sabbatical: zonder verwachting maar nieuwsgierig naar wat het me zou brengen en vol vertrouwen dat het me iets zou brengen. En hier zit ik met een mooie ervaring en 10 leerpunten in m'n rugzak. Maandag 4 april ga ik weer aan het werk en ik ga niets doen. Leerpunt 8: ‘Ik’ is geen vast gegeven maar iets wat ik elk moment opnieuw kan vormgeven. Ik hoef niets anders te doen om te voorkomen dat het weer 'mis' gaat. Het zal anders gaan omdat ik anders ben. Ik kijk nu naar de bal. Het park is druk, met fietsers maar ook met recreanten. Ik fiets in een stevig tempo naar huis als er opeens een bal op het fietspad landt. Ik kijk naar de bal en degene die erachteraan rent en met een schuin oog naar mijn medeweggebruikers om de bal goed te kunnen ontwijken. Het lukt. Ik fiets door. Ik geniet van het zonnetje. Opeens realiseer ik me dat ik een half jaar geleden giftig was geworden. Kunnen die mensen niet uitkijken? Ik had mijn nek wel kunnen breken! En eigenlijk was ik op zo’n moment nog het meest boos op mijzelf dat ik geen energie meer had om na een drukke werkdag een balletje te ontwijken.
Ik ben heel benieuwd hoe het werk de komende tijd zal zijn en heb er alle vertrouwen in dat ik over een half jaar weer met tien leerpunten bij mijn zenleraar zit.
Data komende sesshins
Van 8 t/m 14 mei 2022 o.l.v. Floor Rikken (
1 plaats beschikbaar)
Van 15 t/m 21 mei 2022 o.l.v. Yvonne Visser (
3 plaatsen beschikbaar)
Van 26 juni t/m 2 juli 2022 o.l.v. Rients Ritskes (volgeboekt)
Van 3 t/m 10 juli 2022
extra sesshin o.l.v. Peter van Beukelen
Van 2 t/m 8 oktober 2022 o.l.v. Arthur Nieuwendijk
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari