ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Dalai Lama gedenkt mijn schoonmoeder
Rients Ritskes /
Zen.nl Nijmegen /
Zen.nl Nederland
Vele sesshingangers kennen Rients Ritskes' schoonmoeder van de vele verhalen over haar. Ze was één van zijn zenvolle inspiratiebronnen. Vandaag op vrijdag 4 maart 2022 wordt ze in besloten kring gecremeerd en de Dalai Lama noemt persoonlijk haar naam in zijn gebeden. Hierbij een in memoriam door Rients.
Afgelopen week is mijn lieve schoonmoeder Immy Hoitinga op de leeftijd van 95 jaar overleden. Een beetje geholpen door morfine is ze in vrede heengegaan. We hebben nog fijn afscheid van haar kunnen nemen. Ik hield veel van haar en dat voelde altijd wederzijds. Ik hield van haar omdat ze, hoewel eigenzinnig, toch openstond voor de wezenlijke zaken van het leven. Maar ze was niet blij dat ik mijn hoofd kaalschoor toen ik voor het eerst naar Japan ging. Dat vond zij, net als mijn moeder, vreselijk. Maar toen ik in 1987 terugkwam uit Japan en een kyusaku op de koffer had gebonden, was ze daarin heel geïnteresseerd. Ik legde haar uit dat het een stok is waarmee zenmonniken elkaar op de spieren tussen de schouderbladen slaan. En hoewel ze verder in geen enkel opzicht masochistisch was, zag ik een nieuwsgierige blik in haar ogen. Nog voor de koffer verder was uitgepakt heb ik haar toen als eerste met die kyusaku op de rug geslagen. Ze vond het heerlijk en ik mocht gerust wat harder slaan. Ze voelde de ontspanning die het teweegbracht en met een grote verontschuldigende grijns op haar gezicht zei ze: heerlijk!
Zenvolle boontjes
Ik hield ook erg van haar eten. Hoewel het standaard traditionele kost betrof was het altijd overheerlijk. Voor mij heeft ze, toen ik nog strikt vegetariër was, heel vaak kaaslapjes gebakken, zo lekker als alleen zij dat kon. Dat deze gewone kost bij haar altijd zo lekker was, kwam doordat ze alles wat ze deed met aandacht deed. Alles wat ze deed, deed ze bewust en met hart en ziel. Dat is zen. Vaak heb ik tijdens de
sesshins verteld over haar zenvolle manier van leven. Bijvoorbeeld dat ze de boontjes tijdens het doppen telde en sinds ik dat doorkreeg vroeg ik haar elke keer: en hoeveel boontjes hebben we in de pan? Altijd wist ze het te vertellen en slechts een enkele keer moest ze een slag om de arm houden, omdat ze de tel even kwijt was geweest, dan antwoordde ze, met enige schaamte: ‘178 of 179’. In navolging van haar tel ik nu ook altijd de boontjes tijdens het doppen. En verdraaid, het valt na al die jaren mediteren nog niet eens mee om de tel niet kwijt te raken. Probeer het maar eens.
Hangend aan de dakgoot
Onze voorliefde voor ‘alles wat je doet, met aandacht doen’ was een sterke verbindende factor tussen ons, evenals de gedachte dat je met voldoende aandacht ‘alles kunt’. Zo leerde ze op haar 67e nog om het huis te schilderen. Het lakwerk van het huis waar ze na pensionering van mijn schoonvader waren ingetrokken, was door vaklui gedaan, maar begon na drie jaar alweer te bladderen. Ze besloot zelf de ladders te beklimmen en deed alles opnieuw en met resultaat. Zes jaar later zag het er nog uit alsof alles gisteren geschilderd was. Wel viel ze daarbij een keer van de ladder en na een tijdje aan de dakgoot te hebben gehangen heeft ze zich laten vallen, met veel gekneusde ribben als gevolg. Maar dat was geen reden om het karwei niet af te maken, alleen dan met nog meer aandacht.
Agnost
Ze was agnost, maar niet afkerig van het religieuze en zeker niet van een gesprek erover. Ook kon ze tijdens de kerstperiode naar hartenlust meezingen met de kerstliederen op tv en het geloof van anderen respecteren. Mijn verhalen over zen en boeddhisme vond ze altijd interessant en ze was enthousiast over mijn acties voor World Peace is Possible. Al haar kinderen en kleinkinderen kregen T-shirts met het World Peace is Possible logo van Dick Bruna. Ze plantte zelfs de vlag met het logo als een spandoek in haar tuin.
Herhalen van verhalen
In de meer dan 40 jaar dat ik haar heb gekend leerde ik veel van haar. Zelfs nog toen ze al 93 was en haar kortetermijngeheugen haar steeds verder in de steek liet. Zo zag ik bij haar heel duidelijk wat ik bij een bekend filosoof ooit had gelezen, namelijk dat wij mensen vaak erg genieten van het herhalen van onze gedachten. Want haar kortetermijngeheugen was dan slecht, maar een aantal oude verhalen had ze nog altijd paraat. Ze woonde toen al in het verzorgingstehuis waar ze het tot haar laatste dag heel goed heeft gehad. En omdat ze altijd zo goed voor ons is geweest, waren wij in de afgelopen jaren blij iets terug te kunnen doen. We deden dat door haar zo vaak als mogelijk was mee uit eten te nemen. Dat vond ze geweldig en daarom genoten wij er ook van. We reden dan van Witmarsum, waar ze woonde, naar Bolsward. En dan gebeurde het: we hadden het parkeerterrein van het verzorgingstehuis nog niet verlaten of ze had alweer een of twee keer verteld dat ze vroeger in dat grote huis tegenover het parkeerterrein heeft schoongemaakt bij de familie Ypee. Ze is namelijk ook in Witmarsum geboren en op elke hoek van de straat vertelt ze ons weer wat ze al honderd keer verteld heeft. Eens zei ik tegen haar met een glimlach op mijn gezicht: nu hoef je ons straks niet te vertellen dat de familie Ypee daar woont en dat je daar vroeger op zondagochtend vaak de stoep moest boenen, want dat weten we nu wel, dat heb je al honderd keer verteld. Ze keek me aan, glimlachte vriendelijk en wees enkele seconden later naar het huis van Ypee en vertelde: daar woonde de familie Ypee en ik moest vaak op zondagochtend als de anderen uit de kerk kwamen de stoep boenen. Ze keek me aan en glimlachte nog steeds. Ze kon het niet laten het steeds opnieuw te vertellen. Bij mijn schoonmoeder was het herhalen van verhalen en gedachten een beetje doorgeslagen, maar eigenlijk werkt het bij ons allemaal zo. Het voelt goed onze eigen gedachten te herhalen.
Boeddhistisch gestorven
Ze was een beetje ijdel en had een voorkeur voor kleren die met aandacht waren gemaakt. Ze had geen goedkope smaak, maar ging voor eenvoud en stijl. Tot voor kort had ze nog steeds oog voor mooie kleren en kon ze vanuit de rolstoel waar ze inmiddels aan gekluisterd was, anderen complimenten maken over hun kleding. Ook ten aan zien van sieraden was eenvoud voor haar belangrijk en zo viel haar oog een paar maanden geleden op Merels (haar dochter/mijn echtgenote) mala. Een heel eenvoudig polskettinkje met houten kralen. Merel vroeg of ze de mala wilde hebben en ja, dat wilde ze graag. Ik vertelde haar dat het een boeddhistisch symbool was en dat vond ze prima. Ik zei, dan ben je nu Boeddhist en ze glimlachte, blij met haar mala. Ze heeft het tot haar sterfbed om gehouden.
De Dalai Lama noemt haar naam
Per WhatsApp informeerde ik onze Tibetaanse pleegdochter die als boeddhistisch non in ballingschap in een grote Tibetaanse gemeenschap in India woont. Wij hebben haar vele jaren geleden al financieel geadopteerd en onderhouden de laatste jaren online heel fijn contact met haar. Ze leeft erg met ons mee en had op Facebook ons hondje enige tijd als profielfoto. Toen we haar informeerden over het overlijden appte ze me per omgaande terug met haar bericht van medeleven en vroeg of ze de Dalai Lama - die daar momenteel verblijft - zou vragen mijn schoonmoeder te gedenken. Natuurlijk schreef ik terug dat me dat geweldig leek en stuurde op haar verzoek een gesproken boodschap met de juiste uitspraak van haar naam, zodat de Dalai Lama haar naam goed uit zou kunnen spreken. Dat heeft mijn lieve schoonmoeder wat mij betreft zeker verdiend, genoemd te worden door Zijne Heiligheid de Dalai Lama.
Data komende sesshins
Van 8 t/m 14 mei 2022 o.l.v. Floor Rikken (
1 plaats beschikbaar)
Van 15 t/m 21 mei 2022 o.l.v. Yvonne Visser (
3 plaatsen beschikbaar)
Van 26 juni t/m 2 juli 2022 o.l.v. Rients Ritskes (volgeboekt)
Van 3 t/m 10 juli 2022
extra sesshin o.l.v. Peter van Beukelen
Van 2 t/m 8 oktober 2022 o.l.v. Arthur Nieuwendijk
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari