ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Zenfilosofie: lezen als zenoefening
Arthur Nieuwendijk,
Zen.nl Amsterdam
Mijn zenleraar verbood mij om te lezen in het begin van mijn
opleiding tot zenleraar. Dat was een goede zet, want ik had te veel gelezen en te weinig ervan verwerkt. Zen is niet anti-lezen, maar woorden verhullen maar al te vaak waar het in de werkelijkheid om draait. Dat doorzien, daar gaat het om in zenvol lezen.
Huang Po was een invloedrijke Chinese zenmeester die leefde in de negende eeuw van onze jaartelling. Hij liet zich onomwonden negatief uit over het nut van het bestuderen van spirituele teksten. Toch wilde Huang Po zijn studenten niet laten stoppen met lezen. Hij wilde ze aanmoedigen om op een andere manier te lezen. Zijn kritiek richt zich niet op het lezen op zich maar op het lezen met als doel steeds meer kennis te verkrijgen van. Huang Po vergelijkt het mateloos vergaren van kennis met een kind dat zichzelf indigestie bezorgt door te veel wrongel op te slokken. Wat niet verteerd wordt, wordt gif, merkt hij op.
Wat Huang Po vooral wil zeggen is dat weten, kennis bezitten, niet hetzelfde is als wijsheid. Zelf heb ik weten en wijsheid heel lang verward. Ik was er heilig van overtuigd dat wijsheid te weten was en dat als ik maar lang genoeg studeerde en veel las ik die wijsheid zou kunnen vinden. Ik had geen idee van waar ik naar zocht, maar ik vermoedde dat wijsheid iets weg zou hebben van inzichtgevende antwoorden. Ik studeerde jarenlang filosofie, promoveerde zelfs, maar die antwoorden vond ik niet. Na twaalf jaar staakte ik teleurgesteld mijn zoektocht.
Door zenmeditatie is mijn beeld van wat wijsheid is langzaam maar ook drastisch veranderd. Van iets dat je bezit, zoals kennis, werd wijsheid iets dat je doet, iets dat je steeds weer opnieuw tot uitdrukking brengt. In dit nieuwe beeld van wijsheid was in eerste instantie weinig plek voor lezen en studie. Maar gaandeweg mijn zentraining en enigszins tot mijn eigen verbazing begon toch ook mijn belangstelling voor filosofie te herleven. Niet vanwege de kennis, maar door de herinnering aan de ervaring die het bestuderen van filosofische teksten soms teweegbracht. Door zen heb ik geleerd dat dit geen vluchtige bijvangst was, maar dat dit raakt aan de kern van de zaak. Ik heb geleerd dat het lezen van teksten een helpend onderdeel kan zijn van je zenbeoefening. En dat veel zenteksten ook precies die ervaring van een verschuiving willen faciliteren. Maar altijd in het besef dat het niet de tekst is die je vertelt hoe het zit, maar dat jij de tekst moet gebruiken om het zelf te doen. Het doel van de studie van zenfilosofische teksten is, zo zou Huang Po kunnen zeggen, niet het kennen of begrijpen van de tekst, maar het belichamen van de wijsheid ervan door volledig te ervaren waar de tekst het over heeft.
In het komende
zenfilosofie weekend staat het lezen en studeren als zenoefening centraal. We lezen en bestuderen de tekst
Eenheid in zijn van Huang Po. Niet om meer kennis op te doen, maar ter ondersteuning en verdieping van onze zenbeoefening. Dit weekend is geschikt voor iedereen met belangstelling voor de zentraditie en met nieuwsgierigheid naar het werken met een klassieke tekst uit deze traditie. Ervaring met zenmeditatie is behulpzaam, maar geen vereiste. We mediteren ook, maar de nadruk ligt op het actief werken met de tekst om het inzicht in onszelf te vergroten.
Zenfilosofieweekend
Zenfilosofieweekend van 22 t/m 24 oktober over non-dualistische wijsheid in de praktijk. Voor meer informatie en aanmelding zie:
Zenfilosofieweekend
Interview zenleraar Walter Jacobs
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt