ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
© Rients
Verslaafd
Anjo Keunen,
Zen.nl Den Bosch
Anjo is behalve als zenleraar ook werkzaam als psycholoog in een verslavingskliniek. Op de werkplek zoekt ze naar mogelijkheden om collega’s en cliënten te laten delen in de rust die meditatie kan geven. Lees hier haar ervaringen.
Wanneer ik om 7.15 uur op mijn werk arriveer, pak ik mijn gong en loop naar boven, naar het lokaal dat Koriander heet. Afhankelijk van hoe die ruimte is achtergelaten, begin ik op te ruimen of pak ik een meditatiekussen en ga zitten… wachten op wie er zal komen.
Mijn ideaal is om dat wat zenmeditatie in mijn leven in gang heeft gezet, enigszins over te dragen aan mijn cliënten. Dat is ook wat ik vertelde tijdens het zenleraren-examen dat ik in 2018 deed. Echter toen mij de publieksvraag werd gesteld: ‘En wat ga je maandag als je weer gaat werken dan anders doen?’ stamelde ik: ‘Eh, eh, in ieder geval niet meteen mijn computer aanzetten’. Maar hoe zen te integreren in mijn werk, daar had ik nog geen notie van.
Mijn computer niet meteen aanzetten, dat heb ik die maandag en lange tijd daarna ook gedaan. Ik begon met het drinken van een kop thee. Gaandeweg verwaterde die goede gewoonte weer… de waan van de dag. Ook voerde ik een korte meditatie van drie minuten in, meteen na mijn lunchpauze. Ik nodigde collega’s en cliënten uit om met mij mee te doen. Een aantal heeft dat gedaan, zij het vaak eenmalig of een paar keer. Mij deed het goed, dat bewuste, meditatieve momentje op de dag en toch is ook dat van lieverlee weer verdwenen. Liever even buiten een frisse neus halen of toch maar weer door met het werk.
Zen integreren in mijn werk
Tot vorig jaar zomer. Het behandelprogramma werd ge-updated en Mindfulness Based Cognitieve Therapie* werd een vast onderdeel van het programma. Ik werk in een kleine verslavingskliniek. Cliënten doorlopen in vijf weken een programma gericht op terugvalpreventie. Het is een voortdurend komen en gaan. Verslaving is een chronisch aandoening. Het cruciale punt in ‘ermee leren omgaan’ is dat je accepteert dat je voor de rest van je leven geen drugs meer kunt gebruiken, geen dempende medicatie, geen alcohol, wetende dat je soms overvallen zult worden door een groot verlangen om het wél te nemen; craving wordt dat genoemd, oftewel zucht.
Ik was er voorstander van om de cliënten te leren mediteren, maar daar was geen draagvlak voor en te weinig tijd. Wel kreeg ik groen licht om meditatie facultatief aan te bieden.
Gewoon doen
Sindsdien mediteren we in de kliniek op maandag-, dinsdag- en vrijdagochtend om 7.30 uur. Voor mij is dat een fijne manier om mijn werkdag te beginnen. Soms zit ik alleen. Maar steeds vaker mediteer ik met één, twee of drie van de cliënten. Sommigen blijven komen zolang ze in de kliniek zijn. Laatst hebben collega’s tijdens de lezing over mindfulness de tip gegeven om eens mee te doen met de meditatie. En zo zat ik zowaar een paar keer met 6 cliënten!
Voor nieuwkomers heb ik telkens een korte inleiding: meditatie is een aandachttraining, het helpt je bewust te worden van je gemoedstoestand, zodat je kunt kiezen in plaats van je automatische piloot te volgen. Mijn instructie is kort en bondig: zitten als een berg met drie steunpunten, namelijk rechte rug, hoofd rechtop en de focus op de ademhaling. Als er gedachten zijn of je bent afgeleid door bijvoorbeeld geluiden, ga dan rustig met je aandacht terug naar de ademhaling. Na afloop houden we geen evaluatie maar is het motto “neem de stilte met je mee” naar het ontbijt (de cliënten) of naar je werk (ik).
De ervaringen van cliënten zijn divers, sommigen ervaren even rust anderen ‘mopperen’ als dat niet lukt. Onmiddellijke behoeftebevrediging is iets waar mensen met een verslaving zo aan gewend zijn. Ik zeg dan: “Je bent je bewust geworden van je onrust. Gefeliciteerd!… En kom de volgende keer weer.”
*Mindfulness Based Cognitieve Therapie is een wetenschappelijke vorm van gedragstherapie waarin cliënten mindfulness-vaardigheden aanleren in het kader van terugvalpreventie en oefenen om deze toe te passen in (denkbeeldige) situaties waarin zij risico lopen terug te vallen in middelengebruik.
Interview zenleraar Walter Jacobs
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt