ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
© Zen.nl
Troost
Door Florentine van Lookeren Campagne
Zen.nl Nederland
Column over zen, meditatie en moederschap
Dinosaurussen zijn uitgestorven. Zelfs toen opa klein was, waren er geen dinosaurussen. Dat weten we inmiddels heel zeker. Alleen zo tussen zeven en acht ’s avonds wordt er wel eens getwijfeld. Komt er dadelijk echt geen dinosaurus uit de gordijnen gezet? Nee echt niet. Dinosaurussen zijn zeker weten uitgestorven.
Heb ik nog een probleempje. Opa kan ook uitsterven. Ja, dat kan. Wanneer dan? Als zijn verhaaltje afgelopen is, zeg ik. En dan?
Ja, en dan… Dan, lieve schat, dan gebeurt er niks meer. En dat is helemaal niet erg, want je bent toch maar een illusie. Een beeld, gemaakt door je zelfdenkende ego. En dan gaat mijn vijfjarig ventje geheel gerustgesteld slapen.
Nee, natuurlijk zeg ik dat niet. Het kind zou geen oog dicht doen. Hij weet net pas dat hij bestaat. Hij heeft zich net pas gerealiseerd dat dat betekent dat hij op een gegeven moment niet meer zal bestaan. Hij ziet voor het eerst leegte en het is voor hem geen potentie, geen vat vol mogelijkheden. Als je vijf bent is leegte een grote, gapende, niet te overziene afgrond.
Wat moet ik hem dan zeggen als het donker is, en de vragen komen?
Op dat soort momenten wou ik dat het boeddhisme een fijn verhaaltje had, met troost aan het einde. Maar de troost die het boeddhisme biedt is de troost aan de andere kant van de wanhoop: er is maar één ding zeker en dat is dat je dood gaat. Je weet alleen niet wanneer, en tot die tijd is er lijden.
En daar kun je wat mee. Je kunt ervan leren. Je kunt anderen er doorheen helpen. En dat was het dan.
Je moet eerst echt alle hoop laten varen voordat dat troostrijk klinkt.
Om hoop te laten varen moet je eerst hoop hebben en gelukkig, de juffen op zijn prot. chr. basisschool doen hun uiterste best om hem die hoop te geven. Niet altijd even succesvol. Mijn oudste kwam rond kerst thuis met een geheel eigen versie van het verhaal van de aankondiging van de engel aan Maria. ‘Toen stopte die boze meneer een baby in de buik van die mevrouw en die wilde dat helemaal niet!’
#metoo
En hij snapte ook niet waarom we met kerst de verjaardag van Jezus zouden willen vieren. ‘Jezus is al duizend en duizend jaar dood, dat hebben we toch gevierd met Pasen.’ Dus.
Maar als vlak voor het slapen gaan de vragen komen, dan zegt een christen: we zien elkaar weer. Het verhaaltje loopt goed af. Er is hoop.
In het beste geval biedt het boeddhisme hoop op nóg een verhaaltje: reïncarnatie. Maar, zo zegt Stephen Batchelor, het is een rare westerse kronkel dat we daar troost uit putten. Je gemiddelde Indiër hoeft niet zo nodig nog eens.
Snap ik wel. Ik heb hier in Nederland een van de best denkbare levens op aarde. Ik kan kou lijden in de zekerheid dat ik aan het einde van de dag in een droog warm bed kan kruipen. Ik kan het warm hebben en weten dat ik ergens een ijsje kan halen. Ik heb schoon drinkwater uit de kraan en ik ben nog nooit met honger gaan slapen. Ik leef in vrijheid. Er is geen oorlog. Corona is het allerergste wat ik in mijn leven heb meegemaakt.
Reïncarnatie? Ik ben al in de hemel.
Daarbij, ik heb bij mijn kinderen gezien dat je echt niet per sé gelukkiger wordt van nóg een verhaaltje, en nóg een, en nóg een. Ze willen het wel, ze vragen steeds om meer, maar de aandacht verslapt, het is niet meer zo leuk.
Ik heb daarom een ingenieus systeem bedacht met duploblokjes. Ze krijgen drie blokjes in de hand. Na ieder verhaaltje leveren ze een blokje in. Blokjes op? Dan is het voorlezen afgelopen.
Het systeem geeft rust. Ik maak me sterk dat de kinderen daardoor meer genieten van het voorlezen. In ieder geval gaan ze dan niet door die nare fase van ‘nog eentje, nog eentje’. Ze hebben zelf de blokjes in de hand en dat maakt het een heel duidelijk systeem. Ik zou bijna zeggen: boeddhistisch. Troost zit er nog steeds niet in, maar langzaam wennen ze misschien aan het idee dat ieder verhaal, ook het verhaal van hun leven, een begin, een midden en een eind heeft. En hopelijk genieten ze er zo meer van.
Lees ook de vorige column van Florentine:
Heeft een abrikoos boeddhanatuur?
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari