ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Pelgrimstocht langs tien zenmeesters
Walter Jacobs /
Zen.nl Eindhoven en
Zen.nl Den Bosch
Ter gelegenheid van de benoeming van tien zenmeesters op 26 september a.s. in Nijmegen verschijnt er een nieuw boek getiteld:
Hedendaagse zenmeester. Schrijver en zenleraar Walter Jacobs maakte op basis van uitgebreide interviews tien spirituele portretten van de te benoemen zenmeesters. Lees hieronder alvast zijn voorwoord. Voor meer informatie en aanmelden voor
26 september: klik hier.
Of ik portretten van de tien nieuwe zenmeesters van Zen.nl wilde schrijven, vroeg
Rients, de oprichter en zenmeester van Zen.nl mij. En ja, dat wilde ik wel en ik ging op pad. Een pelgrimage. Wat zou ik leren? Wat zou ik ontdekken? Wat maakt iemand een zenmeester? Is daar een recept voor? Weet ik, nu ik alle tien nieuwe zenmeesters van Zen.nl heb ontmoet en gesproken, wat een zenmeester tot zenmeester maakt? En ‘Waarom heeft Rients mij niet gebeld met de mededeling dat ik zenmeester ben?’. Ik zou hoogst verbaasd zijn geweest als ik wél gebeld was, maar toch, wat is het verschil?
Eén van de vaste gespreksonderwerpen tijdens mijn interviews was karma. Er zijn zaken die een mens met de paplepel krijgt ingegoten, een aantal zelfs nog vóór er sprake is van enige paplepel. Familiegeschiedenissen, ervaringen uit de vroegste jeugd, projecties vanuit de opvoeding, al dit soort zaken kunnen leiden tot vaste denk- en gedragspatronen en emotionele reacties die blokkades opwerpen. Zolang ze niet worden doorzien, blijven ze van grote invloed en worden soms zelfs sterker. De zenmeesters die ik heb gesproken, hebben allemaal hun karma diep onder ogen gezien en ontdekt hoe dit werkzaam is en/of was in hun leven. Hoe onverwerkte ervaringen, soms zelfs trauma’s, van ouders of voorouders kunnen leiden tot gevoelens van minderwaardigheid en eenzaamheid. Of hoe een lichamelijke afwijking zowel eigenwijsheid als diepe onzekerheid tot gevolg heeft. Hoe een ongeplande zwangerschap een idee van ‘Ik mag er niet zijn’ oproept, zelfs als het kind bij geboorte toch zeer welkom was. Allen hebben een gevoel van afgescheiden zijn gekend.
Als dit gevoel de overhand neemt, soms in de vorm van een crisis, vindt er vaak een ontmoeting plaats. Met iets en/of iemand die een glimp geeft van een ander gevoel. Van eenheid, van ver¬bondenheid. Burn-out, ziekte, neerslachtigheid, onmacht of een leegte zijn vaak het begin van een zoektocht. Overigens kwam ook nieuwsgierigheid als startpunt van het zenpad naar voren. Hoe dan ook, was er ergens op dit pad een ontmoeting met Rients en vervolgens een leerweg met hem. En dat is een keuze.
Hier komen vertrouwen en volharding om de hoek kijken. Wat naar voren komt, is dat Rients vertrouwen geeft waarmee je jezelf terug kunt vinden. Impliciet of expliciet zegt hij steeds ‘Ga verder’, ‘Ga maar’, ‘Doe maar’. Hij werpt ogenschijnlijk blokkades op, maar deze blijken van jezelf te zijn. Je raakt geïrriteerd, maar de irritatie betreft jezelf. Hij geeft reflectie, een terugkaatsing van de lastigheden die op dat moment bij jou spelen. Je bubbels komen aan het licht, je wordt je ervan bewust, je ervaart ze aan den lijve. Deze zenmeesters getuigen ervan. De ene kreeg feedback op de overmaat aan geldingsdrang, een ander op de altijd kritische opmerkingen, weer een ander op het voor zich houden van plannen en dan waren er ook nog de neiging tot pleasen of clownesk gedrag. Allen hebben dit soort zaken zelf ontmaskerd als onbewust gedrag vanuit afgescheiden zijn, met Rients als katalysator van de ontmaskering. Omdat hij zelf geen masker droeg of er een bewust had opgezet.
Het blijkt een ingrijpende leerweg. Daar hebben de zenmeesters heel bewust voor gekozen. Het vergt vertrouwen en vol¬harding. Vertrouwen waarin? In dat het goed komt? Dat weet je niet. Het gaat om vertrouwen dat verandering mogelijk is en dat je de pijn aankunt die daarmee gepaard gaat. Vertrouwen in Rients, die je hebt gekozen als leraar, dat hij je begeleidt en ondersteunt als dat nodig is, dat hij je laat ‘zwemmen’ als dat kan. Vertrouwen in zijn inzicht en het inzicht waartoe je zelf in staat bent. Dat vraagt om volhouden, volharding, niet opgeven, verder gaan. Doelen stellen, keuzes maken en doen. Daar bevindt zich de echte vrijheid, de vrijheid die je in verbinding stelt met anderen, je omgeving, de wereld en verder. Dat is een andere vrijheid dan die van ‘Ik zoek het zelf wel uit’.
Verder gaan. Tot waar? Er komt een moment dat de afgescheidenheid oplost, dat je aanvaardt hoe het is en is gegaan, dat je je verzoent, je hele hebben en houden omarmt als van jou. Je neemt je verantwoordelijkheid op je, zelfs voor karma waar je zelf niet de oorzaak van bent. De zenmeesters zijn allemaal een tijdje alleen geweest en hebben geleerd om dat te kunnen. Dan ervaar je eenheid, verbondenheid en, zoals een van de zenmeesters het benoemt, dan ervaar je liefde. Voor jezelf en voor je omgeving, de wereld om je heen en daar voorbij. Maar een dergelijke eenheid ervaren is moeilijk, want het is totaal. Alles hoort erbij, niets sluit je uit. Ze hebben hier niet zoveel over verteld, de zenmeesters, maar ik merkte het. De ontmoetingen waren stuk voor stuk vriendelijk en kalm, ontspannen ook al waren sommige ontboezemingen heel persoonlijk en pittig. Ze waren aandachtig en openhartig, niet als manifestatie van hun ego, maar ter illustratie, en voor mij als inspiratie en aanmoediging.
Ga verder!
Hun voorkomen is authentiek. Ze zijn open, eerlijk, hebben schaamte en schuldgevoelens min of meer afgelegd. Het zijn individuen in de letterlijke betekenis: ‘onverdeeld’. En omdat ze in zichzelf niet meer verdeeld zijn, maken ze deel uit van alles. Ze zijn daarom nieuwsgierig. Wilden bijvoorbeeld meer weten over mij. Maar daar ging het nu niet over. Het tekent ze wel, de zenmeesters; ze willen weten wie jij bent.
De zenmeesters hebben cirkels rond gemaakt. Maar het zijn van die zencirkels, genaamd enso, ze zijn nooit perfect, iedere keer een uitnodiging om weer verder te gaan. Ze zijn niet af, de zen-meesters, ze zijn nieuwsgierig, ze willen blijven leren, verder gaan. En daar zit het verschil. Het is niet alleen het aantal jaren zenbeoefening (gemiddeld wel meer dan 20 jaar), maar vooral de intensiteit ervan die maakt dat ze zijn uitgegroeid tot zenmeester. Het in de ogen kijken van hun karma en zo de werking ervan leren doorzien, heeft de bubbels ontkracht en energie vrijgemaakt voor wat ze echt willen. Door te blijven oefenen en leren en zich te laten bespiegelen hebben zij een hoge mate van aandacht en alertheid ontwikkeld. Zij merken al snel hun eigen denken, emoties en gedragingen op en acteren en reageren daardoor vooral intuïtief in plaats van impulsief vanuit onbewuste bubbels. En tegelijkertijd doorzien ze vaak heel goed hun omgeving en situaties, ze merken finesses op en voelen aan wat hun te doen staat. En doen dat zonder verzet. Ze staan met een hoog ontwikkelde aandacht in het leven van alledag.
Tot slot speelt commitment een grote rol bij zenmeesterschap. Trouw aan de missie van Zen.nl - zoveel mogelijk mensen willen faciliteren in duurzaam geluk - en trouw aan de stijl van zen die Rients heeft ontwikkeld. Dat is een heel bewuste eigen persoonlijke keuze. Het betekent ‘ja’ zeggen. Het meest recente ‘ja’ van de nieuwe zenmeesters was hun antwoord op de vraag van Rients of ze zenmeester wilden zijn. Dat is geen eindpunt of ‘de top’. Zenmeesterschap is een verantwoordelijkheid, een opdracht. Dat geven ze allemaal aan. Een opdracht die zich nog concreet zal ontvouwen, maar die gaat over de continuïteit van Zen.nl als gemeenschap van toegewijde zenleraren en zenbeoefenaars met een missie.
Het was een pelgrimstocht van de luxe soort. Ik ben verwend. Koekjes, chocolade, gebakjes, koffie, thee, fruit, kreeftensoep, complete lunches, gratis parkeerplekken, even een ommetje met de hond, een paar ki-oefeningen, een koan in een zentuin. Ik kreeg het allemaal. En tussen neus en lippen door wijze lessen en vooral heel goede en fijne gesprekken. Deze zenmeesters zijn gul, dat is wel duidelijk.
Het werk verliep in het begin gestaag. Ik kreeg namen door, maakte afspraken, reisde naar de zenmeesters in spe. We namen steeds minimaal drie uur de tijd voor een gesprek, ik maakte aantekeningen, liet het even sudderen, ging er voor zitten en schreef het verhaal. Mailde deze met de vraag of het portret gelijkend is. De reacties waren altijd bevestigend met her en der nog even wat kleine soms iets grotere inhoudelijke of redactionele aanpassingen. Dan door naar Rients en steeds weer – heel snel! – zijn positieve reactie terug. Om de deadline te halen werd het in het laatste deel van de pelgrimstocht een pelgrimsrun met drie gesprekken en het uitschrijven ervan in één week, terwijl mijn gewone werk van cursusgeven en coachen gewoon doorging.
Voor mij is duidelijk geworden waarom ik ben gevraagd om portretten van zenmeesters te schrijven en (nog) niet om er een te zijn. Het is een prachtige oefening geweest, een leerzame pelgrimstocht en een warme aanmoediging: Ga door.
Voor meer informatie en aanmelden voor
26 september: klik hier.
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari