ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Moet Janwillem van de Wetering mee op vakantie?
Jeanette Vos,
Zen.nl Rotterdam Zuid
Historica Marjan Beijering publiceerde kortgeleden een biografie van Janwillem van de Wetering (1931-2008) getiteld:
Op zoek naar het Ongerijmde. Jeanette was benieuwd in hoeverre dit boek interessant zou kunnen zijn voor zen geïnteresseerden en stelde de auteur enkele vragen. Ze was vooral benieuwd naar Janwillem's ervaringen met en ideeën over het boeddhisme.
Wie was Janwillem van de Wetering?
Janwillem van de Wetering toog in 1958 als zinzoekende twintiger naar het Verre Oosten en debuteerde in 1971 met “De lege spiegel”. Hij had een zeer avontuurlijk leven. Hij werd beroemd met zijn serie politieromans over Grijpstra en De Gier. In deze serie zitten boeddhistische uitgangspunten. De uitwerking van de personages waren belangrijk en de misdrijven werden veelal intuïtief opgelost. Deze boeken werden bewerkt tot een televisieserie. Janwillem van de Wetering was voortdurend op zoek naar een manier om zijn onrust te bezweren. Hij schreef daarover met stijl, humor en intelligentie.
Wat maakte dat jij geïnteresseerd raakte in Janwillem van de Wetering?? In 2005 ben ik begonnen met meditatie. Tijdens een zenles las iemand een stukje voor uit zijn boek
“De lege spiegel”. Het sprak me gelijk aan dat Janwillem schreef wat het praktisch voor hem betekende om aan zenmeditatie te doen. Ik ben dit boek gaan lezen en vond het goed en mooi beschreven met wat uitleg over zenboeddhisme. Het waren de jaren vijftig, voor Janwillem een chaotische en rusteloze tijd. Hij leidde een bandeloos leven en leed aan depressies. Hij besloot het anders aan te pakken en verbleef 1,5 jaar in het Daitoku-ji-klooster in Kyoto. Hij vond het gedisciplineerde leven heel zwaar, maar deze begrenzing stelde hem in staat om rust in zichzelf te vinden. Wat hij in deze periode onder andere leerde was een situatie te hanteren, ongeacht waar je bent. Je kunt vrede sluiten met extreme omstandigheden. Door de
koanstudie leerde hij eveneens situaties intuïtief te begrijpen. Wat ik ook heel fijn vond aan dit boek is dat Janwillem eerlijk is over zijn twijfels omtrent het mediteren. Hij heeft een onafhankelijke geest en stelt zich steeds kritisch op. In zijn boek “De lege spiegel” beschrijft Janwillem zijn ervaringen in het Daitoku-ji-klooster en wat het boeddhisme voor hem betekent. Het boek geeft tevens een mooi beeld van het Japan uit die tijd.
Wat maakte dat Janwillem geïnteresseerd raakte in het boeddhisme?
De ouders van Janwillem waren hervormd. Zijn vader was internationaal ondernemer in voormalig Nederlands Indië en Zuid-Afrika. Thuis in Rotterdam stonden er meegebrachte beelden uit Nederlands Indië. Hierdoor kwam Janwillem in aanraking met Boeddhabeelden. Zijn vader had belangstelling voor de spirituele wereld en was geïnteresseerd in het spiritisme en de theosofie. Als 9-jarige jongen heeft Janwillem van de Wetering het bombardement van Rotterdam meegemaakt. Op zijn school verdwenen Joodse kinderen uit zijn klas. Dit heeft een grote impact op zijn leven gehad. Hij ging op zoek naar de zin van het leven en hoe om te gaan met het Lijden. Janwillem was niet gelovig. Hij was een vrijdenker. Hij wilde zich ontworstelen aan het burgerlijk bestaan. Hij heeft veel geworsteld met de vraag naar de zin van het leven. Het zenboeddhisme leerde hem: onthechting is fijnzinnig, onverschilligheid is stompzinnig. Hij bedoelde hiermee: laat je niet voortdurend meeslepen door verdriet, lijden en depressiviteit zodat je niet kunt handelen.
Tijdens zijn verblijf in het klooster leerde hij dat hij zijn ego moest leren loslaten, vervolgens werd hij beroemd in Nederland. Hoe ging hij daarmee om? Janwillem werd bekend door de verfilming van zijn politiedetectives over Grijpstra en de Gier. . Daarnaast schreef hij verscheidene romans en was hij in die jaren een veel gelezen auteur in Nederland en buiten onze landgrenzen. Door zijn bekendheid hadden vrouwen duidelijk veel belangstelling voor hem. Dat vond hij niet onplezierig. Hij was ijdel en vond het heerlijk om een beroemdheid te zijn. Zulke tegenstrijdigheden kwam ik vaker tegen tijdens het schrijven van zijn biografie. Hieraan is ook de titel van het boek ontleend: Op zoek naar het Ongerijmde. Omdat hij uiteindelijk tot de conclusie kwam dat ijdelheid niet goed voor hem was, is hij in 1975 verhuisd naar Maine (VS). Hij woonde 5 jaar lang in het huis bij zijn zenmeester Walter Nowick die hij in Japan had leren kennen. In deze periode schreef en mediteerde Janwillem veel.
Behalve De lege spiegel schreef hij nog twee boeken, Het dagende Niets en Zuivere leegte. Samen vormen ze een trilogie. Kun je iets vertellen over deze twee andere boeken?? Het dagende Niets beschrijft zijn periode in Maine en wat hij leert als volgeling van Norwick. Hij was er ontevreden over omdat hij vond dat hij zich te veel als volgeling had opgesteld. In
Zuivere leegte gaat hij op een kritische manier in op de vraag wat het boeddhisme voor hem betekent. Hij bespreekt ook het dilemma van de relatie zenleerling – zenmeester. Aan de ene kant moet je je kunnen overgeven aan de zenmeester en vertrouwen in hem of haar hebben. Aan de andere kant is het belangrijk om niet te kritiekloos te zijn want dit kan ongezond uitpakken. In dit boek beschrijft hij zijn ervaringen van een respectloze zenleerling.
Wat heb jij geleerd tijdens het schrijven van dit boek? Het was een intense zoektocht om zijn biografie te schrijven, ik ben er 10 jaar mee bezig geweest en heb verschillende plekken bezocht, zoals het Daikotu-ji klooster in Kyoto, waar Janwillem geweest is. Ook heb ik gesproken met familieleden en anderen die hem gekend hebben. Hoewel ik geen uitgesproken fan ben heb ik bewondering voor de grote openheid en nieuwsgierigheid die hij had in het leven. Hij was kritisch over het boeddhisme en vond zijn eigen visie. Hij zocht een manier om zich verbonden te voelen met de gewone wereld. Tevens herken ik zijn manier om kritisch kennis te nemen van het boeddhisme en om met openheid en nieuwsgierigheid in het leven te staan. Zelf heb ik veel geleerd over het schrijven van een boek.
Zou deze biografie een interessant boek zijn voor zen beoefenaars om te lezen? Dit interview heeft absoluut mijn nieuwsgierigheid gewekt. Ik ga het boek zeker lezen. Janwillem was geïnteresseerd in het boeddhisme en vertelde eerlijk over zijn twijfels en zijn ervaringen met zenmeditatie en schreef over andere issues zoals de verhouding zenleraar-zenleerling. Toen hem in 2005 gevraagd werd of het hem gelukt was om zijn ego los te laten zei hij: ”Are you kidding?”
De biografie van Janwillem is te bestellen via de Zenwinkel:
Op zoek naar het ongerijmde
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari