ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Leren van een emmer zonder bodem
Dymphie Eeftens /
Zen.nl Breda
Een koan is een cryptogram met spirituele diepgang. Waar het bij een gewone cryptogram gaat om taal, gaat het bij het oplossen van koans om inzicht. Bovendien gaat het niet echt om de oplossing, maar om de inzichten die zich ontwikkelen in het zoeken naar de oplossing. Lees meer hierover in Rients inleiding bij het nieuwe koanboek. Hieronder Dymphie's ervaringen met de beroemde koan uit onze traditie: Wat is de waarde van een emmer zonder bodem?
“Wat is de waarde van een emmer zonder bodem?” was de koan die ik enige tijd geleden kreeg om mee te zitten, om op te kauwen. En bij mij gaat het met iedere nieuwe koan hetzelfde, mijn ratio gaat er meteen mee aan de slag. Allerlei antwoorden buitelen meteen over en door elkaar heen. Ook mijn ego is er als de kippen bij, want bij ieder nieuw antwoord, wat al weer beter lijkt dan het vorige, ontstaat er ook meteen twijfel en onzekerheid. Natuurlijk wil ik straks wel meteen het goede antwoord geven.
Deze keer wilde ik het eens anders gaan doen. Ik besloot dat ik deze koan niet hoefde te beantwoorden. Ik zou de koan als een mantra gebruiken. Dus niet op zoek naar een antwoord, maar mediteren met de vraag op mijn uitademing. Haha, iedereen die met een koan werkt of heeft gewerkt weet waarschijnlijk precies wat er dan gebeurt. Ook nu, of misschien wel juist nu, kwamen er allerlei antwoorden naar boven borrelen. Ik blijk een hele creatieve geest te hebben, het was een drukte van jewelste in dat hoofd van mij.
Maar zoals altijd, langzaam wordt het rustiger, steeds rustiger. En in die relatieve rust kwam steeds een en hetzelfde antwoord terug. Het woordje ‘wat’. Dit leek mij een mooie gelegenheid eens wat woorden van de koan nader te onderzoeken, om te beginnen het woordje ‘wat’. In het boek
Non-dualiteit in te praktijk van Arthur en Rients staat ergens: “Wat is hét zenwoord.” Door dit eens te onderzoeken, onderzocht ik ook meteen mezelf, mijn leven.
Ik begon eerst met de vragen; “Wat is waarde?” “Wat is de waarde van die emmer?” letterlijk te nemen. Die waarde kan voor iedereen anders zijn. Er is niet één waarde. In onze dualistische wereld heeft een emmer zonder bodem voor menigeen totaal geen waarde, de waarde is dan nul. Voor een tuinman kan deze emmer de waarde hebben van een plantpot, om het woekeren van planten in de tuin tegen te gaan. Voor een recyclebedrijf heeft de emmer de waarde van het materiaal. Om zomaar wat voorbeelden te noemen.
Maar net zoals ik naar de koan keek, zo ging ik ook naar mezelf en mijn omgeving, mijn leven kijken.
Steeds vaker stelde ik de vraag: Wat is hier de reden van? Wat is de reden dat ik dit zeg? Dit voel? Dit denk? Wat betekent dit? Voor mij? Voor hem? Voor haar? Welbewust met een open blik, open geest “kijken”, zonder antwoorden te hoeven hebben, maar om mijn bewustzijn te intensiveren, om te zien waar ik de wereld vastzet met mijn ideeën, aannames, meningen en dergelijke. Of waar juist niet.
Ik kauwde en kauwde op de koan, op het ontdekkingsproces. Steeds meer dingen, soms pijnlijke, soms wat minder pijnlijke, ontdekte ik over en bij mezelf. Maar gaandeweg, naarmate ik langer oefende met de koan, voelde ik me gelukkiger en vrijer worden. Vorm en leegte: de waarde van de emmer zonder bodem is onmetelijk, de waarde is mijn leven.
Onlangs kreeg ik tijdens een gesprek met iemand een pittige discussie. Het werd een onaangenaam gesprek voor ons beiden en toch bleven we er een tijdje in hangen, in plaats van het even te stoppen en op adem te komen. Later noemde ik het een gesprek met veel vorm en weinig leegte. Toch verstonden wij samen gelukkig de kunst om het netjes af te ronden en goed uit elkaar te gaan. Ruim een week later ontmoette wij elkaar opnieuw en bespraken wij ons eerdere gesprek. Het bleek dat wij bij elkaar een (gevoelige) bubbel hadden aangeprikt. We hadden een prachtig, inzichtgevend en ontroerend mooi gesprek. Wij waren als de emmer zonder bodem. Alles ontvangend, alles omvattend, zonder iets vast te pakken, maar alles juist laten stromen.
Dit is niet hét antwoord. Hét koan-antwoord geef ik niet weg omdat ik iedereen zijn of haar eigen ervaring hiermee gun. Maar de conclusie van dit verhaal is dat deze koan mij bewust heeft gemaakt van heel veel dingen, ik heb heel veel ontdekt. De emmer zonder bodem heeft inzicht gegeven. De waarde van deze koan is nu voor mij onmetelijk groot. Wat wil ik graag een emmer zonder bodem kunnen zijn……
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari