ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
De kogel die mij vormde (deel 2)
Steven Edelenbos,
Zen.nl Groningen
Eerst was er Steven 1.0, het drukke en speelse jongetje dat op zijn 10e beschoten werd en getroffen door een kogel in zijn hoofd. Daarna Steven 2.0, de jonge man die de boosheid over het schietincident niet kwijt kon en adrenaline-junk werd. Onder invloed van veel mediteren en coaching ontwikkelt zich een nieuwe versie: Steven 3.0.
Lees hier
deel 1
Mijzelf kwijtgeraakt
Heeft het schietincident van een onschuldig kind een adrenaline-junk gemaakt? Voor die tijd was ik ook al een druk en altijd aanvallend baasje en stak mijn hand op vóór de juf een vraag kon stellen. Ik speelde mee in de schoolmusical en had weinig geduld, maar ik was ook lief en heel blij met mijn broertje en zus. Ik was erg leergierig en genoot zo van de gesprekken aan tafel, dat ik vaak vergat te eten.
En dan, na het schietincident is er versie 2.0. Vanaf de ochtend erna ben ik mijzelf een beetje kwijt en heb het gevoel alsof het echte leven aan mij voorbijgaat. De bubbel heeft plotseling een gevoel van afgescheiden zijn van de wereld gebracht, een wereld waarin ik opeens heel bewust ben van mezelf. Eerst was alles normaal, iedereen ging net als ik naar school, de verjaardagen werden gevierd en iedereen had zijn vriendjes. Maar nu moet ik ineens iets anders, aangifte doen op het politiebureau. De tv-camera’s stonden bij onze voordeur en wilden mijn verhaal, maar ik mag er van mijn ouders niet mee praten. Ik had mijn verhaal maar wat graag willen doen, maar mijn ouders, de politie en de onderwijzers bepalen ineens allemaal wat goed voor mij is en vormen zo een muur tussen mij en mijn wereld. Dit alles maakt dat de adrenaline van het schietincident zich in mij omzette in boosheid op alles en iedereen, waarbij ik ineens alles als slachtoffer onderga zonder deze boosheid onder woorden te kunnen brengen. Mijn ouders spreken wel met me, maar ik voel me toch niet echt gehoord, want zij hadden besloten wat goed voor mij was.
Boosheid
Ze voelen niet de boosheid die ik niet onder woorden kan brengen. Ik moet ineens steeds keurig doen wat me gezegd wordt. Netjes mijn verhaal doen bij de politie, netjes glimlachen naar de journalisten maar niet mijn verhaal vertellen. Ik schik me in mijn lot. Ja hoor, natuurlijk wil ik de kleren wel weer aan waarin ik de dag ervoor een moordaanslag had ondergaan. Ze waren immers gewassen en gestreken, alles moet gewoon lijken. Het enige wat ik eraan overhield was een beetje een stijve nek. Dat was alles. Nog even een keertje naar het politiebureau om beleefd met de dader te praten en mijn ouders die bepaalden dat 250 gulden schadevergoeding meer dan voldoende was. De jonge dader kreeg drie maanden voorwaardelijk en zat twee weken vast. Met mijn vriendje die geopereerd werd aan zijn flaporen moet ik lachen om het feit dat iedereen dacht dat hij de beschoten jongen was, maar ondertussen voel ik me niet serieus genomen.
Woedeaanval
Er lijkt niks aan de hand tot ik ongeveer drie maanden later mijn eerste woedeaanval krijg. Ik heb een afspraak met een vriendje maar moet plots thuisblijven omdat ik op m’n broertje moet passen en dat wil ik niet. Mijn vader zegt dat ik moet en we krijgen woorden. We zijn beiden boos en ik zelfs heel erg boos. Ik heb het gevoel dat iedereen tegen me is en keer volledig naar binnen, ik voel een prop in mijn maag. Op mijn kamer loopt de woede alleen maar verder op en ik besluit mijn mooie zaklamp, waar ik zo blij mee was helemaal kapot te slaan op mijn bed. Mijn vader komt binnen op mijn kamer. Zo kenden mijn ouders mij niet. Hij is duidelijk bezorgd. We praten over mijn boosheid maar ik kan niet echt vertellen wat me allemaal dwars zit en ik krijg een groot blok hout waar ik grote spijkers in mag slaan om mijn woede af te reageren, maar dit lost helaas niets op.
Competitie
Mijn boosheid manifesteert zich steeds meer in alles wat competitief is. Als er wat te winnen valt, dan sta ik vooraan in de rij. Zo ga ik in mijn studententijd super fanatiek roeien en mijn karakter ontwikkelt zich tot een mix van enthousiasme, angst en een redelijke dosis hoogmoed. Vaak schat ik mezelf te hoog en dan juist weer veel te laag in, doe alles met koppigheid en kom zelden als winnaar uit de strijd. Ik neem vaak ontzettend veel risico en laat het op andere momenten helemaal afweten. Ik win wel eens wat, maar als het er echt toe doet, verkramp ik in mijn armen, schouders en rug. Ik denk nog meer uren te moeten trainen, naast een baan in de horeca en mijn studie. Na een paar jaar heel hard trainen en werken ben ik verslaafd aan een giftige combinatie van vermoeidheid en adrenaline. Mijn agressie manifesteert zich ook steeds vaker in mijn stijl van communiceren. Ik ben steeds duidelijker aanwezig, heb commentaar op iedereen en zie mezelf op het punt staan om nu echt door te breken op het strijdtoneel. En dan ineens, klaar voor de start van een belangrijke roeiwedstrijd, begin ik te trillen, zit verkrampt stil en dan ineens lopen er dikke tranen over mijn wangen. Ik weet niet wat me overkomt, maar mijn lijf huilt en kort na de start kom ik niet meer vooruit en geef het op. Ik voel meteen dat dit het einde is van mijn sportcarrière.
Afstand en controle
Tijdens mijn studententijd valt me op dat ik op sommige vlakken uit de toon val. Ik laat me nooit echt helemaal gaan, ik hou altijd enige afstand, ik drink nooit echt te veel, ik hou controle. Ergens hou ik altijd rekening met dreigend gevaar. Ik ontwikkel humor en scherp venijn, maar stel me ook vaak echt hulpvaardig op. Ik ben altijd bezig met de ander en de beelden die anderen van mij hebben. Angst speelt daarbij vaak onbewust een belangrijke rol, maar ik stel me nooit kwetsbaar op. In tegendeel, ik ontwikkel het vermogen me volledig te focussen op dat wat ik wil of doe. Ik kan er helemaal in op gaan, tijd verliezen, luidkeels najagen wat ik wil zonder oog te hebben voor de gevolgen. De samenhang der dingen zie ik nauwelijks en tegengas van iemand anders ervaar ik meteen als een directe aanval op mijzelf en voelt alsof mij onrecht wordt aangedaan, óf ik zie het als simpele incompetentie van de ander.
Kwetsbaarheid
Al met al ben ik dan een volwassen man, maar ook iemand met een grote blinde vlek voor zijn eigen kwetsbaarheid. Maatschappelijk kom ik goed van de grond en heb een uitbundig liefdesleven, maar met mijn gevoel kan ik geen kant op. Velen proberen mij daarbij te helpen, maar ook bij de professionele hulpverlener lukt het me niet boven tafel te krijgen wat er loos is. Mijn gevoel onder woorden brengen lukt niet, het zijn vooral hele theorieën over hoe en wat ik ben en hoe ik de wereld zie. Mijn levensverhaal is niet deprimerend, maar ik zie ook wel van mezelf dat ik toch de hele tijd ergens omheen praat. Met woorden kom ik er niet bij. Waarom slaap ik te weinig en werk en eet ik te veel? Waarom ben ik zo onverzadigbaar? Waarom voel ik zo weinig en als ik iets voel dan voel ik me vooral onbegrepen. Ik voel het leed van anderen vaak beter aan dan dat van mijzelf.
Mediteren
Gelukkig heb ik in die tijd ook leren mediteren en ook dat doe ik met de mij bekende discipline. Sinds ik mediteer accepteert mijn omgeving mij steeds meer zoals ik ben. Dat zal wel komen omdat ik langzaam maar zeker iets meer vrede met mijzelf begin te sluiten. Ik accepteer dat ik gewoon een onstuimig leven heb, veel tijd nodig heb om mezelf op te laden en erg ambitieus ben. Toch voelt het niet als de zelfrealisatie die ik zoek, ik voel te weinig en te weinig mijzelf. Diep van binnen wil ik rust, een stabiele relatie en meer oog en oor voor de ander, maar in de praktijk maak ik nog veel te vaak veel te veel stampij en loop weg als het serieus wordt.
Mijn eerste sesshin
In 2017 doe ik voor het eerst een echte
sesshin , een zenmeditatie-retraite in Japanse stijl, compleet met heel veel mediteren, weinig slaap en veel rituelen. Dit past bij mij, het is koren op mijn molen en ik doe de
opleiding tot zenleraar bij Zen.nl. Ik doe tien sesshins in drie jaar en geheel onverwacht begint bij de 10e sesshin de bubbel door te breken. Plotseling krijg ik tijdens het mediteren stuiptrekkingen in mijn nek en rug. Ik kan niet anders dan meebewegen met de verkramping in mijn lijf en in plaats van kaarsrecht, kan ik niet anders zitten dan met mij hoofd helemaal weggedoken naar voren. Ik heb moeite met praten en kan haast niet lopen en krijg extra mentale ondersteuning van de assistent van de zenmeester.
Herbeleving van het trauma
De stuiptrekkingen blijken een voorteken van het doorbreken van de stress en adrenaline die zich vanaf de dag van het schietincident in al die jaren in mijn nek en rest van het lichaam heeft opgebouwd. Het doorbreken van deze
bubbel gaat gepaard met het loskomen van een grote hoeveelheid energie
en de bijbehorende emotie. Toch zal het nog twee intensieve sesshins kosten voor de bubbel echt doorgeprikt is en ik min of meer rustig kan voelen en vertellen wat mij is overkomen en hoe ik mij daarbij nu voel. In mijn 12e sesshin beleef ik 20 minuten intense kramp en onbeweeglijkheid in schouders en nek en ook in een deel van mijn gezicht en dan laat ik los. Plotseling voel ik me bevrijd en voel een rust in mijn ademhaling die ik niet eerder ervoer. Ik voelde mij ademhaling, ik voelde mijzelf. Ik voel mij ineens vrij maar ook intens verbonden. Ik oordeel minder en ben blij met de lach of gewoon even oogcontact met een ander.
Mijn hart klopt
De maanden na deze sesshin zijn opmerkelijk. Ik heb veel meer plezier in mijn werk, maar ik ben er nog niet. Ik kan deze nieuwe vreugde en energie niet goed hanteren. Ik ga nóg harder en meer werken, tot ik een paar weken na de 12e sesshin echt niet meer kan en mijn nek weer voel verkrampen. Voor de deur van de praktijk van mijn fysiotherapeut besluit ik niet naar binnen te gaan. Dit is klaar, ik moet het anders aanpakken en bel mijn opleider binnen Zen.nl. Die luistert aandachtig en ik doe wat hij suggereert, twee weken alles laten vallen en dagelijks alleen met mijn vriendin en hond wandelen. Verder niks, niet lezen, niet sporten, niet achter de TV of computer, echt rust. Dit zou vroeger onmogelijk zijn geweest, maar het lukt me nu prima. Ik laat me een beetje verwennen door mijn vriendin en geniet ervan zonder enig schuldgevoel of de behoefte juist haar te willen helpen. De bank is mijn nieuwe vriend en de twee weken lang wandel ik enkele uren per dag en doe verder niks, maar ik voel. Ik voel me zelf, ik voel de bank, ik voel de wind, ik voel mijn hond, ik voel mijn voeten, ik voel wat er gezegd wordt, ik voel dat ik adem, ik voel dat ik leef, ik voel energie in mijn buik en ik voel weer dat mijn hart klopt.
Op naar 3.0
Inmiddels heb ik geleerd dat ik mijn werk ook met plezier kan doen, niet steeds hoef te winnen en samenwerken juist heel fijn kan zijn. Mijn doel is een normale werkweek van 40 uur en ik richt mij daarbij vooral op wat mij energie geeft. Bovendien heb ik een sabbatical van vier maanden in het vooruitzicht waarin ik verder mezelf wil leren worden.
De volgende sesshins zijn gepland voor:
Van 9 t/m 15 mei o.l.v. Floor Rikken (5 op wachtlijst)
Van 16 t/m 22 mei o.l.v. Yvonne Visser (nog 3 plaatsen vrij)
Van 27 juni t/m 3 juli o.l.v. Rients Ritskes (nog 1 plaats vrij)
Van 4 t/m 10 juli o.l.v. Rients Ritskes (nog 3 plaatsen vrij)
Van 17 t/m 23 oktober o.l.v. Floor Rikken (nog 7 plaatsen vrij)
Van 21 t/m 27 november o.l.v. Arthur Nieuwendijk (1 op wachtlijst)
Van 16 t/m 22 januari 2022 o.l.v. Yvonne Visser
Van 8 t/m 14 mei 2022 o.l.v. Floor Rikken
Van 26 juni t/m 2 juli 2022 o.l.v. Rients Ritskes
Van 2 t/m 8 oktober 2022 o.l.v. Arthur Nieuwendijk
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari