ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Adrenaline: van stress naar zen
Yvonne Visser,
Zen.nl Amersfoort
Yvonne voelde de adrenaline opkomen bij het lezen van Rients' artikel over adrenaline in ZenActueel van 17 september jl. Ze onderzocht hoe dat kwam en wat daaruit te leren viel.
Adrenaline
Bij het lezen van Rients' artikel steeg mijn adrenaline-niveau behoorlijk. Het gevoel van adrenaline ken ik maar al te goed; spanning in mijn lijf en een stroom aan tegenwerpingen in mijn gedachten. Bij het lezen dacht ik dan ook meteen: “Veel te kort door de bocht, het kan niet zo simpel zijn dat bijna iedereen verslaafd is aan een hormoontje en onze hormoon-huishouding is veel complexer!” Hier werd duidelijk een gevoelige snaar geraakt. De lijst met symptomen voelde als een nekslag. Bij teveel symptomen moet ik bekennen dat ik dat ook doe. Hoe confronterend ook, het artikel leidde bij mij wel tot veel bewustwording.
Ping-demie
Een van de eerste dingen waar ik me van bewust werd, was dat alle geluidjes van mijn eigen mobiele telefoon, maar ook van de telefoons van anderen, direct een gevoel van urgentie om te handelen oproepen. Zodra ik een piepje of plingetje hoor, ben ik afgeleid van wat ik aan het doen ben, ontstaat er een grote alertheid en bijna automatisch zoekt mijn hand mijn telefoon, zelfs als het niet een geluidje is wat ik van mijn eigen telefoon ken.
Ook in de tijd dat ik nog bereikbaarheidsdiensten deed en daarvoor met een diensttelefoon en vaak ook een extra semafoon rondliep, heb ik dat altijd als stressvol ervaren. De dienst duurde een etmaal, maar het duurde een paar etmalen voor ik bij het horen van de geluidjes van een telefoon in mijn omgeving niet meer onmiddellijk op zoek ging naar de diensttelefoon en een beetje in paniek raakte als ik die niet in mijn zak aantrof.
Onze verslaving wordt flink gevoed door de eindeloze stroom signaaltjes die we krijgen of voor onszelf instellen als reminders op ons mobieltje.
Strijden
In de lijst met A/C-opwekkende acties staan terecht veel dingen die met onze sociale interactie te maken hebben. Ik zou willen stellen dat adrenaline uiterst besmettelijk is. Wij zijn zeer gevoelig om de stress of opwinding van een ander te registreren en er met minstens evenveel stress en opwinding op te reageren. Ik geef u enkele voorbeelden. Op een vrij smal bospad wandel ik heerlijk in de natuur, ontspannen. Een echtpaar komt mij tegemoet, naast elkaar lopend en verwikkeld in een geanimeerd gesprek. Blijkbaar vertelt iets in hun houding mij dat ze naast elkaar blijven lopen, niet zullen wijken. Meteen voel ik hoe de spanning in mijn romp toeneemt, ik mijn neus in de lucht steek, ze scherp in de gaten hou en me ‘positioneer’. Mijn adrenaline heeft het al overgenomen, we zijn in een gevecht om de helft van een bospad verwikkeld geraakt. Een ander voorbeeld: ik heb boodschappen gedaan en mijn partner vraagt of ik ook vuilniszakken heb meegenomen. Vergeten, niet dus. Ik voel me betrapt (stress, adrenaline) en reageer kribbig. Hij voelt zich vervolgens aangevallen en raakt besmet door mijn adrenaline, waarop hij weer kribbig op mij reageert. We hebben een mini-oorlog over een rol vuilniszakken. Ik ben niet de enige die zo reageert, ik zie het overal om me heen gebeuren. Ons sociale verkeer staat bol van de adrenaline-besmettingen. Zo wordt ons sociale leven een continue strijd.
Beheersen?
Deze continue strijd, die opgeroepen wordt door de stresshormonen die het gevolg zijn van het activeren van onze overlevingspatronen put ons uit. We jagen elkaar aan. We gaan harder werken, onze meningen verder aanscherpen en luider verkondigen en zelfs in de activiteiten die ons zouden moeten ontspannen zoeken we de extremen op; bijzondere aankopen, exotische vakanties, bungy-jumpen, xtc gebruiken. We strijden of vluchten ons de burn-out in. De enige weg hieruit lijkt om ons te leren beheersen. Daarvan worden we echter nog meer gespannen, onze innerlijke druk neemt toe. Als dat niet leidt tot uitbarstingen, zal het zeker leiden tot ziekte. De relatie tussen allerlei ziekten, van hartinfarcten tot diabetes tot kanker en chronische stress is uitgebreid onderzocht en aangetoond. Beheersen is dus niet de weg.
Zen en het beheren van onze emoties
De effectiviteit van onze cursussen, zencoaching en de opleiding is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan het leren beheren van onze emoties, wat in feite neerkomt op het leren beheren van onze reacties op adrenaline. Ik denk dat daarin twee mechanismen een rol spelen. In de eerste plaats is het zitten in zazen een dagelijkse oefening in het voelen van je stress en je emoties en er dan niet naar gaan handelen. We leren om te voelen wat we voelen, erbij te blijven. Dat is fundamenteel anders dan beheersen, wat impliciet gaat over wegduwen, onderdrukken. Beheersen is niet meer dan “uitzitten”, verdragen; beheren gaat om dragen. We gebruiken dat vermogen om aanwezig te blijven bij wat je voelt om te onderzoeken waar onze stress over gaat, wat het over ons zegt.
Het andere mechanisme heeft te maken met het stellen van doelen. In al onze cursussen en opleidingen vragen we deelnemers om een doel te formuleren, dat doel vervolgens weer los te laten en het slimme onderbewuste het werk te laten doen. Precies dat stelt ons in staat om de activerende energie van onze stress te transformeren in doelgerichte acties. Zo maken we van onze frustratie inspiratie. We leren om de drang tot actie die van adrenaline uitgaat, in te zetten om ons doel na te streven. We transformeren de drang om te overleven in de lust om te leven.
Trainen
De definitie van emotie die Rients geeft in '
Leer voelen wat je wilt voelen' is in dit opzicht ook heel treffend en helpend: e-motie, de energie om te bewegen in de richting van al dan niet bewuste doelen. Door het tot ons bewuste doel te maken zoveel mogelijk mensen te faciliteren in duurzaam geluk, helpen we onszelf de energie van adrenaline niet langer te gebruiken om te strijden met de ander, maar kunnen we iets doen om die ander te kalmeren. Makkelijker gezegd dan gedaan. Daarvoor moet je trainen.
Het vraagt (zelf-)vertrouwen om de impulsen die opkomen door adrenaline te weerstaan. De basis hiervoor blijft altijd je dagelijkse meditatie-praktijk, die je leert in de cursussen. Vanaf de eerste les leggen we daar de nadruk op. De
zenlerarenopleiding intensiveert die basistraining. Als zenleraar betracht je om te inspireren door voor te leven, wat betekent dat je vermogen om ook op spannende momenten rustig te reageren flink gegroeid moet zijn. Tijdens de opleiding tot zencoach verdiep je je vermogen nog meer, vooral om je coachee de veilige ruimte van jouw vertrouwen aan te bieden om de effecten van zijn of haar eigen adrenaline te gaan dragen en te kunnen onderzoeken wat er precies gebeurt.
In februari starten er op diverse locaties nieuwe Introductiecursussen.
Voor meer informatie:
www.zen.nl
Informatie over de zenlerarenopleiding is te vinden op
www.zen.nl/opleiding
Januari gratis proefles bij jou in de buurt, klik hier.
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari