ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Foto: Ronald Rietman
Harde discipline, zachte aandacht
Niek van den Uden-Luteyn,
Zen.nl Tilburg
Aandacht besteden aan mijn aandacht was mijn oefening tijdens de afgelopen
zomersesshin. Voorbij mijn voorliefde voor discipline en volhouden blijkt een veld van zachtheid en compassie te liggen, waarbij het één het ander niet uitsluit, maar juist insluit. Een verslag van een week spelen met “zachte aandacht”.
Harde discipline
Toen ik met zenmeditatie begon, was één van de zaken die me aantrok de continuïteit en discipline van de beoefening. Hieraan was ik erg gewend vanuit mijn beroep als musicus. Met regelmaat thuis gaan zitten, naar de wekelijkse bijeenkomsten komen, ruimte maken en andere zaken aan de kant zetten of op een lager pitje laten voortbestaan, dit waren allemaal zaken die ik herkende vanuit mijn jaren lange muziekbeoefening.
Na mijn weeksesshin noem ik dit nu de harde kant van mijn beoefening, die vooral de nadruk legt op zaken laten, afzien. Ik herken nu ook de valkuilen van mijn ego die daar achter liggen en waar deze kant van beoefening bij mijzelf makkelijk in overgaat: zelfkastijding, in de categorie “je moet en je zal oefenen” en schuldgevoel “ik heb het (weer) niet gedaan” en allerlei vormen van slachtofferdenken zoals “ik kan het toch niet” of “dit is niet voor mij weggelegd”.
Negeren is geen discipline
Tijdens de openingsbijeenkomst van de zomersesshin onder leiding van Floor werd ik uitgenodigd mijn doel voor de week te formuleren: “ik wil zachte aandacht onderzoeken”.
De eerste keer dat de zachte kant van aandacht bij mij landde, was bij het begrip “aankloppers” in het boek
ik heb de tijd van Paul Loomans. Hiermee bedoelt hij alle zaken die onze aandacht trekken, weg van de taak die we op dat moment proberen te verrichten. Dit kan variëren van een collega die je kantoor binnenloopt en een vraag stelt terwijl je een stuk schrijft, tot het feit dat je je ineens herinnert dat je nog een verjaarscadeau wil kopen voor een jarige vriendin, terwijl je in de supermarkt boodschappen aan het doen bent. Hierdoor doorzag ik mijn neiging om “gedisciplineerd” te zijn door mij zo snel mogelijk weer aan mijn taak te wijden, zonder aandacht te besteden aan de aanklopper, of deze zo snel mogelijk geïrriteerd af te poeieren. Aankloppers waren vaak zaken waar ik vooral mee aan het vechten was en die ik zo snel mogelijk weer wilde buiten sluiten.
Aanvaarden wat zich aandient
Loomans' suggestie is deze aankloppers juist je volledige aandacht te schenken, waarbij je tot je laat doordringen wat deze aanklopper voor jou op dit moment betekent en dat je vervolgens een keuze maakt wat je met de aanklopper doet: op de aanklopper ingaan, kiezen om dit later af te handelen en dit kenbaar te maken en zo nog legio aan andere mogelijke keuzes die op dat moment voor jou de goede kunnen zijn. Iets wat ik vanaf dat moment vaker probeerde toe te passen in mijn dagelijks leven.
Onderzoek
Mijn gedisciplineerde aanpak, zo leerde ik vervolgens op sesshin, zorgt ervoor dat ik nog altijd vaak probeer “niet aan roze olifanten te denken”, bij mijn adem en het tellen of de
koan te blijven en vooral alle aankloppers zo veel mogelijk te negeren. Blijkbaar was de oefening met de aankloppers nog beperkt gebleven tot werksituaties met telefoontjes of tijdens het corona-thuiswerken een partner of katten die af en toe de kamer binnenlopen. Tijdens de vele uren zitten, het wachten op het uitserveren van het eten en de interactieve teisho's ontdekte ik hoe zeer ik nog verstoppertje speel voor alle interne aankloppers die langskomen, vooral voor de categorieën emoties en gevoelens.
Bewustzijn van hun aanwezigheid, het daadwerkelijk erkennen en daarná pas kiezen om me weer aan mijn taak te wijden of niet, bleek in al zijn zachtheid veel ruimte te scheppen om aan meer bubbelverwerking toe te komen en mijn taken met meer diepgang te verrichten. Nieuwsgierig blijven, als ik het in twee woorden zou samenvatten. Bij het nalezen van Rients' boek
Leer voelen wat je wilt voelen zou ik ook kunnen zeggen: goed voelen.
Integratie
De zachte kant heeft daarmee niet de harde kant buitengesloten, maar deze juist omarmd. Discipline alleen kan slechts een uiterlijke beoefening opleveren, wanneer deze niet ook ruimte geeft, verrijkt, nieuwsgierigheid toelaat, mij spelenderwijs laat leven. Dit inzicht en deze ervaring helpen mij bij het mediteren, de muziek en mijn leven in het algemeen. In mijn muzikale beleving is nu meer ruimte voor verbinding met mijn levenservaring en de gevoelswereld die daarbij hoort, wat een ander muzikaal resultaat oplevert en een heel ander contact met het publiek. Mijn leven is door deze sesshin-ervaring verrijkt met allerhande gevoelens en emoties die er nu meer mogen zijn en mijn handelen en keuzes kleur geven. Daarom mediteer ik en stimuleer graag anderen dat ook te doen.
Een sesshin is een week lang mediteren. De komende sesshins zijn gepland voor:
Van 18 t/m 24 oktober o.l.v. Floor Rikken (wachtlijst)
Van 25 t/m 31 oktober o.l.v. Arthur Nieuwendijk (nog 4 plaatsen)
Van 17 t/m 23 januari o.l.v. Yvonne Visser (nog 4 plaatsen)
Van 9 t/m 15 mei o.l.v. Floor Rikken
Van 27 juni t/m 3 juli o.l.v. Rients Ritskes
Van 21 t/m 27 november o.l.v. Arthur Nieuwendijk
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari