ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Foto Rients © Zen.nl
De zin van de dood
Arthur NIeuwendijk,
Zen.nl Amsterdam
"Als ik sterf," zei mijn schoonvader nog voor de coronacrisis, "dan zullen jullie een tijdje heel verdrietig zijn. En daarna gaat het leven gewoon door."
De zin van het sterven
Bovenstaande gedachte komen we niet graag onder ogen. Niet omdat sterven zo beangstigend, verdrietig of onbegrijpelijk is, maar vooral ook omdat in de moderne tijd sterven zo zinloos lijkt te zijn geworden. Wie sterft er in onze maatschappij nog om in de hemel te komen, voor een ideaal of hoger doel. En als sterven geen zin heeft, wat is dan de zin van het leven? Zo oud mogelijk worden, koste wat het kost? Zelfs als het onleefbaar wordt.
De leefbaarheid van het leven
Ongekende maatregelen worden genomen om levens te redden en dat geeft natuurlijk veel reden tot blijdschap, maar er is een keerzijde. Want onze kwetsbaarheid betreft niet alleen onze lichamelijke bevattelijkheid voor virussen, maar ook onze fundamentele behoefte aan menselijk contact. Die behoefte is geen bijkomstigheid, maar is ons wezen. En juist op dit punt van het contact worden op dit moment zoveel mensen zo hard geraakt, met een groot, grotendeels onzichtbaar, lijden tot gevolg. Hoever willen we gaan?
Eenzaamheid
De ouders van een vriend woonden sinds enige tijd samen in een verzorgingshuis. Kortgeleden is zijn vader overleden. Aan corona. Zijn moeder is niet bij de uitvaart geweest, want ze werd voor de keuze gesteld: als ze naar de uitvaart zou gaan, dan zou ze niet meer terug kunnen komen naar het verzorgingshuis. Dit laatste was voor haar geen optie, met als gevolg dat ze het overlijden van haar man in eenzaamheid moet verwerken, aangezien ze ook haar kinderen en kleinkinderen niet mag zien.
Wat het leven de moeite waard maakt is dat je het kunt delen, zowel de voorspoed als de tegenspoed ervan. De vraag is: tegen welke prijs geven we dit op? Wat rechtvaardigt dat? Het dilemma wordt wel eens genoemd, maar er wordt nauwelijks op ingegaan.
Hoogmoed
Opmerkelijk is het gemak en de vanzelfsprekendheid waarmee we collectief zulke drastische maatregelen hebben genomen. Denken we ergens niet dat we alle crisissen moeten voorkomen? En nu dat niet gelukt is, dat we het moeten en kunnen beheersen. Het beroemde medische concern Jansen farmaceutica, heeft als missie: alle ziekte de wereld uit. Getuigt zo’n missie niet van hoogmoed? Is het volledig aan de mens om te bepalen wat er wel of niet gebeurt? En hoe oud willen we dan met z’n allen worden? Wie is verantwoordelijk voor ziekte en dood? In Italië wordt al geroepen om mensen verantwoordelijk te stellen: er wordt onderzocht of bestuurders vervolgd kunnen worden wegens doodslag. En nabestaanden van corona slachtoffers hebben een nieuwe Facebookgroep gestart met de naam
Noi denunceremo (‘We zullen je aanklagen’), die al in enkele dagen ruim 45.000 leden had.
Nihilisme: de ontkenning van het leven
Nietzsche zou dit alles beschouwen als een vorm van nihilisme, een ontkenning van het leven. Een ontkenning die erin bestaat dat we het leven
zoals het is niet willen aangaan. Het leven is niet alleen maar mooi, verheven, inspirerend en voedend. Al deze aspecten zijn onlosmakelijk verbonden met hun tegendeel, zonder leven geen dood, zonder ziekte geen gezondheid.
Het leven bevestigen
Samen met mijn vrouw heb ik een oefening gedaan. We zijn tegenover elkaar gaan zitten op onze meditatiekussens. Om en om hebben we het tegen elkaar gezegd. Eerst ik, daarna zei zij het tegen mij: "Als ik sterf, dan zul je een tijdje heel verdrietig zijn. En daarna gaat het leven gewoon door." Terwijl ik haar dat hoor zeggen en de mogelijkheid van haar sterven in mijn gedachten aan realiteit wint, voel ik pijn en het verdriet. En tegelijkertijd, nu ik daar heel bewust niet van weg ga, er ‘ja’ tegen zeg, voel ik ook kalmte en ruimte die zich vult met een diep gevoel van dankbaarheid.
Reacties zijn welkom, mail ze naar
arthur@zen.nl
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari