ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Zenmeditatie retraite (sesshin) over dankbaarheid
Dank zij mijn voormoeders
Lilian van der Vaart,
Zen.nl Eindhoven/Veldhoven
In de
zomersesshin kregen we van
Rients de suggestie om in de pauzes tussen de vele uren meditatie onze levensloop te beschrijven in het licht van de biografie van de Boeddha. Dat hielp, want ik moet bekennen dat ik in eerste instantie weerstand voelde: alweer naar mijn levensloop kijken? Pff, dat is inmiddels zo’n uitgekauwd verhaal!
Maar Boeddha inspireert, vooral omdat hij – volgens de overlevering – zicht had op al zijn vorige levens. Dat voedde de gedachte dat mijn levensloop niet pas bij mijn geboorte begint, maar al veel eerder, bij mijn ‘voormoeders’. Dankzij mijn vader, die genealogisch onderzoek deed, weet ik het een en ander over mijn vrouwelijke afstammingslijn. Daarin fascineert vooral mijn bet-betovergrootmoeder, Maartje Boon. Geboren in 1832, trouwt ze als zestienjarige – een ‘moetje’ – en verlaat haar geboortegrond, de regio Petten (aan de Noord-Hollandse kust) om met haar man in de Haarlemmermeer te gaan wonen. Ze krijgen acht kinderen, van wie er slechts een blijft leven, mijn betovergrootmoeder Henderica. Na de dood van haar man in 1860 gaat Maartje terug naar Petten, hertrouwt op haar dertigste en krijgt met haar tweede man nog vijf of zes kinderen, van wie één zoon blijft leven. Maartje sterft in 1872, een paar weken na de geboorte van haar laatste dochtertje; ze is dan 39 jaar. Het meisje sterft een maand later.
Tijdgenoten
Als Floor (
Zen.nl Utrecht) ons op een zenlerarenopleidingsdag het levensverhaal van de boeddhistische non Rengetsu vertelt, moet ik denken aan Maartje. Ze leefden in dezelfde tijd, en ook Rengetsu’s leven wordt getekend door verlies van kinderen en echtgenoten. Maar Rengetsu ontwikkelt zich ook – ondanks of dankzij al dit verlies – tot een groot leraar, pottenbakker, schilder, dichter en kalligraaf. We kunnen haar werk nog steeds bewonderen en ervan genieten. Maartjes leven lijkt zich vooral te kenmerken door veel afzien; hoeveel geluk ze gekend heeft, weten we niet. Haar nalatenschap: twee kinderen, en een hele lijn vrouwen die zich uitstrekt tot mijn leven.
Het leven van de eerste drie generaties vrouwen na Maartje verloopt ongeveer als dat van haar: jong aan het werk als dienstbode, jong trouwen, veel kinderen baren en zorgen voor huis, man, gezin en ouders. Mijn oma, geboren in 1905, mocht een jaar extra op school blijven, maar moest op haar dertiende alsnog ‘in een dienstje’. Haar liefde voor leren en reizen kwam niet aan bod – al heeft ze zeker na haar 65ste nog veel ingehaald wat reizen betreft. Dankzij oma, mocht mijn moeder na de oorlog wel naar de HBS, maar niet doorstuderen, haar jongere broer wél. En toen mijn zus en ik zich aandienden bleef ze thuis, om te zorgen. Ze heeft zich wel eens laten ontvallen dat ze zich in die tijd intellectueel steeds verder voelde wegglijden. Ook zij heeft later nog veel ingehaald, maar toen ze overleed, voelde ze zich nog steeds gefrustreerd omdat ze haar talenten niet voldoende had kunnen ontplooien.
Voormoeders
Tijdens deze sesshin vormden deze vijf generaties vrouwen het verhaal van mijn voormoeders. Dat verhaal raakt me, treft me. Ik zag voor me hoe anders mijn leven er uitziet. Mijn ouders, en anderen, hebben me altijd gestimuleerd om me ten volle te ontplooien en ik kreeg daarvoor alle mogelijkheden. De verwondering en vreugde op de lagere school toen ik leerde lezen en schrijven kan ik nog steeds voelen. Er ging een nieuwe wereld open, wat ertoe leidde dat ik al vroeg de wens voelde zelf leraar te worden – dat het
zenleraar zou worden kon ik toen niet bevroeden. Maar het zenleraarschap past als een handschoen, in het licht van het verhaal van mijn ‘voormoeders’.
Ik realiseer me nu dat mijn zenleraarschap een veel diepere bron heeft dan alleen mijn eigen levensloop: het leven en de frustratie van deze vijf generaties vrouwen vóór mij vormen een enorme inspiratie en motivatie om anderen te faciliteren in hun ontwikkeling en levensgeluk. In het licht van het leven van mijn voormoeders voel ik me uiterst bevoorrecht en dankbaar. Dankbaar dat zij dit leven van mij mogelijk hebben gemaakt. Dankbaar dat hun leven, door mijn leven, nog steeds vrucht kan dragen. Dankbaar voor de inspiratie die ze me geven om door te gaan, ook als ik het moeilijk vind.
Maartje Boon, dank voor jouw bestaan.
De volgende
sesshin in het najaar is van zondag 6 t/m zaterdag 12 oktober onder leiding van Lilian Daishin van der Vaart. Het thema is Dankbaarheid.
In januari is er een
wintersesshin van zondag 12 t/m zaterdag 18 januari onder leiding van Rients Ritskes.
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari