ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
© Rients Ritskes
Zen en zien
Angelique Rietveld, Zen.nl Breda
Hoe kijk je naar de wereld?
A.s. zaterdag 25 mei is er een intensieve zenzaterdag, waarin dit thema centraal zal staan. Er zijn nog enkel plaatsen vrij, zie:
25 mei Zen.nl Breda
Gaandeweg mijn
zenlerarenopleiding leerde ik onderscheid te maken in kijken en zien.
Met behulp van Frederick Franck werd mij dit onderscheid nog duidelijker.
Ik citeer hem:
“Kijken en zien beginnen beide met zintuigelijke waarneming maar daar houdt de overeenkomst op. Als ik naar de wereld om me heen “kijk” en op de dingen etiketten plak, maak ik onmiddellijke keuzen, waardebepalingen. Ik accepteer of verwerp, ik verheerlijk of veracht datgene waarnaar ik kijk, al naar gelang ik het nuttig of aangenaam vind voor mijn IK, dat IK dat ik me verbeeld te zijn en dat zich in zijn verhouding tot al het andere moet bevestigen.
Kijken doen we om het leven aan te kunnen, om te overleven, ons veilig te stellen, om mensen en dieren om ons heen te manipuleren. Kijkend onderscheiden wij, kiezen wat fijn is voor ons IK en wat bedreigt, tussen wat het versterkt en wat het verzwakt. Hiertoe worden wij gedresseerd vanaf onze eerste dag.
Maar wanneer ik plotseling zie, word ik een en al oog, vergeet ik dat IK, ben er even vrij van, kan in de wonderlijke Werkelijkheid duiken van wat dat oog ziet. Ik word er deel van, WORD letterlijk dat wat mijn oog ZIET !”
Mijn ogen werken als zintuigen die waarnemers zijn van de wereld. Ik kijk en ik zie. Daarbij merk ik op dat het mijn natuurlijke modus was om te zien. Voorheen als ik iemand zag, ging ik een verbinding aan met de ander en verloor mijzelf. Nu ga ik een verbinding aan met de ander terwijl ik in verbinding blijf met mijzelf. Als ik kijk dan oordeel ik vanuit mijn ego en verzamel ik informatie. In de afgelopen jaren ben ik mij bewust geworden van het verschil in kijken en zien. Door de intentie te hebben om hier een bewuste keuze in te maken kan ik beide aspecten, met aandacht, inzetten, afhankelijk van het doel wat ik nastreef.
In een traditioneel Chinees leermodel gaat het om observeren en nadoen. Er is een Chinese spreuk toegeschreven aan Confucius :
Vertel het me en ik zal het vergeten,
Laat het me zien en ik zal het onthouden
Laat het me ervaren en ik zal het me eigen maken
Zo heb ik nu ervaren dat ik kan kijken. Door met aandacht in het moment te kijken, neem ik waar op detailniveau. Ik realiseer me tegelijkertijd dat ik bepaalde dingen vaak niet waarneem. Soms omdat mijn blik te klein is of te vast op een punt gericht is, ik tijdsdruk ervaar en mijn blik vertroebeld is of omdat ik mijn aandacht niet vast kan houden. Waarschijnlijk valt er nog meer te ontdekken in –kijken- maar één ding is zeker: De overtuiging of aanname, dat je als mens alles kunt waarnemen, is een illusie.
Vanuit ervaringen die ik aan den lijve heb ondervonden ben ik wijzer geworden, zo ook wat betreft het zien. Tijdens een
sesshin (Zen.nl stilteweek)merkte ik op dat er een verandering optrad in mijn zien. Deze verandering zit hem niet in de wereld waar ik naar kijk maar in mijzelf. Het is een verandering die in mij optreedt. Door de stilte, geen oogcontact , vaste structuur en de rituelen ontstaat er rust en ruimte. Ik stel mezelf open. Door dit openstellen merk ik een paar veranderingen op zoals het gevoel van één zijn met de ander(en). Letterlijk betekent sesshin: één zijn van hart. Je verbindt je met de ander in de ruimte.
Daarnaast versterken mijn zintuiglijke waarnemingen. Doordat
bubbels puntjes worden, ontstaat er lege ruimte. Mijn projecties die een logisch gevolg zijn van mijn aanwezige bubbels veranderen ook. Vanuit de ontstane leegte is er vrije ruimte waarin ik kan zien wat er op dat moment daadwerkelijk in de wereld is. Zo zijn de kleuren sterker en meer aanwezig dan voorheen. Er komt een soort stralende sprankelende gloed over de natuur te liggen. Ook vallen kleinere details meer op in de grotere context.
Zo overviel mij tijdens dezelfde sesshin, het echt zien van één enkel madeliefje in het groene grasveld waar we kinhin liepen. Het leek of dit madeliefje mij persoonlijk welkom heette en mij begroette met een hallo. Voor het eerst in mijn leven voelde ik een bewuste verbinding met een madeliefje; een geluksgevoel stroomde binnen en ik liep verder.
Ik kijk naar je en oordeel
Ik zie je en verbind
Je is Jij en ik
Ik is ik en jij
Ik verbind met jou en mij
Wij zijn
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari