ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Volwaardig mens zijn dankzij vriendschap
Het thema in de komende sesshin van 20 t/m 26 januari 2019 in Lochem is: De zin van het leven.
In oktober 2018 was het thema van de sesshin ‘Vriendschap als keuze’.
Angeliek van der Zanden, Zen.nl Tilburg
Een poos voorafgaand aan de sesshin speelde het gevoel dat ik meer mijn eigen pad wil gaan in de dingen die ik doe. Vooral wil ik me minder laten leiden door wat – ik denk dat – anderen van me verwachten, en meer handelen vanuit eigen kracht en intuïtie.
Lilian leidt ons in de teisho’s naar mogelijke antwoorden op vragen als: ‘Wat is vriendschap? ‘Hoe ontstaat vriendschap?’ ‘Hoe onderhoud je vriendschap?’ ‘Kunnen vriendschappen stoppen?’ en tot slot naar het thema vriendschap als keuze. Ze gebruikt teksten van filosofen en religieuze denkers door de eeuwen heen. Vooral de teksten van de cisterciënzer monnik Aelred uit de twaalfde eeuw spreken me erg aan. Maar ook ‘vriend worden betekent mens worden’ en ‘er is een groot persoonlijk en een groot maatschappelijk belang van vriendschap’ tillen vriendschap naar een ander niveau. Beide invalshoeken zijn nieuw voor mij.
Ik ben het niet waard
Op dinsdagochtend word ik wakker met de zin: ‘Heer ik ben niet waardig dat gij tot mij komt, maar spreek slechts één woord en ik zal gezond worden.’ Geen idee waarom, maar deze tekst, die uitgesproken wordt bij de communie in de katholieke mis, spookt door mijn hoofd.
De teisho opent die ochtend met de vraag: wie is jouw beste vriend en wat kenmerkt die vriendschap? Deze vraag en de citaten creëren een groot gevoel van rijkdom in mij. Als ik daarna met koffie op een bankje in de zon zit, voel ik me intens rijk met de goede vrienden om me heen, met mijn man met wie ik veel vriendschap deel, onze kinderen en mijn familie. Ik voel me vervuld. En direct popt de vraag op: ben ik dit allemaal wel waard? Wat zoeken mensen eigenlijk bij mij? En ook dan komt weer dat gebed naar boven: ‘Heer ik ben niet waardig …..’ In de loop van de middag komen er meer flarden gebed bovendrijven: ‘Heilige Maria, bid voor ons zondaars, nu en in het uur van onze dood, Amen.’ ‘Vergeef ons onze schulden en leid ons niet in bekoring. Verlos ons van het kwade.’
Ik ben opgevoed in een katholiek gezin, als de achtste van negen kinderen. Onze ouders waren gelovig, en alle kinderen moesten tot hun achttiende verjaardag elk weekend naar de mis. Ik had me tot dit moment niet gerealiseerd dat ik misschien meer beïnvloed ben door de kerkelijke teksten dan ik altijd gedacht heb. Er lijkt sprake van een zogenaamde ‘reli-bubbel’: een
oerbubbel uit de religieuze hoek.
Mijn eigen vriend?
Een van de vragen die de volgende ochtend aan de orde komen, is of vriendschap met jezelf een voorwaarde is om vriend voor een ander te kunnen zijn. Een reactie uit de groep is dat je via de vriendschapsgevoelens voor de ander ook liefde voor en vriendschap met jezelf voelt. Dit triggert mij.
Erkenning krijgen van mijn vader was altijd heel belangrijk voor mij, eigenlijk tot aan het eind van zijn leven. Hij was mijn rolmodel. In een tijd en gezinscultuur waarin ouders en kinderen niet spraken over gevoelens, bleef echter onbesproken hoe hij naar mij keek. Ik hoorde daar wel eens iets over, maar altijd via een van mijn broers of zussen, nooit rechtstreeks van hem. Dit patroon, de behoefte aan erkenning, herhaalde zich in mijn werkzame leven met managers (m/v) bij diverse werkgevers. Zoals presteren mijn manier was om op te vallen binnen het grote gezin, gold dat later ook bij mijn werkgevers; zo probeerde ik erkenning te krijgen – die ik vaak niet kreeg. En als die erkenning wel kwam, duurde het gevoel van blijdschap daarover altijd maar even. Het ‘Heer, ik ben niet waardig…’ doet me beseffen dat ik die extra dimensie tot dusver niet had onderkend.
Kompas
Op donderdagochtend komt tijdens de sutra-recitatie de zin ‘De Heer is uw hoeder’ bij me boven, waarop ik ineens heel krachtig ervaar: nee, IK ben mijn hoeder, mijn allergrootse hoeder. Dat voelt als een doorbraak, ruimte die van binnen ontstaat. Ik voel mijn ademhaling letterlijk zakken, van bovenin mijn borst naar mijn buik.
Als ik later op de dag vanuit dit gevoel van ‘mijn eigen hoeder zijn’, kijk naar thema’s in mijn leven zoals (te) hard werken, behoefte aan erkenning, perfectionisme, gericht zijn op de ander, vallen heel veel dingen op hun plek. Ik voel ruimte ontstaan die een beweging op gang brengt van gericht zijn op externe erkenning (de Heer, mijn vader, mijn managers) naar van binnenuit voelen wat goed is om te doen. Ik voel ook waar in mijn lichaam het kompas zit voor dat gevoel. Naar dat punt kan ik altijd fysiek terug – dat is ook de plek waar de vriendschap met mezelf zit.
Inmiddels is het half december. Er is een beweging ingezet, met vallen en opstaan vaar ik een andere koers. Ik voel me sterker dankzij mijn nieuwe kompas. Vriendschap met mezelf is een keuze! Een keuze waar ik voor wil gaan en waar ik blij mee ben.
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari