ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Het Dialoog geheim
Dit is het derde artikel over de Dialoog. Het eerste ging over beter luisteren en de zich herhalende gedachten. Het tweede over de rol van non-verbale communicatie en die van emoties in de Dialoog . Deze week over het geheim van een echte Dialoog. Alle onderwerpen komen ook aan de orde tijdens de komende eendaagse dialoogtrainingen die dit voorjaar in zeven vestigingen van Zen.nl worden gegeven. Bij drie van de zeven is er een wachtlijst en bij de andere locaties zijn nog enkele plaatsen beschikbaar.
Klik hier voor meer informatie over data en plaatsen van de eendaagse (zen)dialoogtrainingen
Rients Ritskes, Zen.nl Nederland
Er kan niet gesproken worden van HET geheim van de Dialoog, want er zijn meerdere oorzaken waardoor een Dialoog succesvol is. Een daarvan is het gegeven dat in een echte Dialoog de emoties meer ruimte krijgen, waardoor ze juist een minder grote rol spelen in de communicatie. Dit klinkt tegenstrijdig, maar komt eenvoudigweg doordat wanneer je de emoties niet onderdrukt, ze ook niet in de weg zitten en wanneer je ze wel onderdrukt, ze alle redelijkheid bemoeilijken. Het lijkt op mediteren. Door dagelijks de tijd te nemen om te mediteren en zo alle emoties de revue te laten passeren, verwerk je ze tijdens het mediteren en heb je er dus de rest van de dag minder last van. Bohm, de grondlegger van de Dialoogtechniek, is dan ook van mening dat zijn Dialoogtechniek het beste tot zijn recht komt wanneer mensen ook mediteren, maar het is geen voorwaarde. De Dialoogtechniek heeft de afgelopen decennia ook in de harde zakenwereld veel bijgedragen aan een betere communicatie.
Een aspect waardoor de Dialoog in korte tijd veel inzicht geeft, is dat deze techniek je door de woorden heen laat kijken. Dialoog is verwant aan ons woord ‘dia’ wat ‘door’ betekent en ‘loog’ kan hier vertaald worden met ‘woorden’. Dus in een Dialoog kijk je door de woorden heen waardoor de diepere betekenis duidelijk wordt en er niet steeds uitgelegd hoeft te worden, wat er precies bedoeld wordt. Zoals het licht uit een projector een dia helder, groot en duidelijk maakt, zo maakt de Dialoog de woorden helder en transparant. Door de Dialoogtechniek spelen verborgen agenda’s veel minder een rol. De Dialoogtechniek is dus niet geschikt als je de bedoeling hebt alleen zelf voordeel te hebben van een ontmoeting. Maar in alle andere gevallen biedt het juist veel voordelen boven een gewone vergadering of discussie.
Het socratische gesprek, debat of dialoog
De Dialoogmethode die we oefenen tijdens de komende eendaagse zendialoogtraining, lijkt op wat we in Nederland al kennen als het Socratische gesprek, ook wel Socratische debat of dialoog genoemd. Deze techniek is de hedendaagse uitwerking van de gesprekstechniek van de oude Griekse filosoof Socrates, die zijn studenten al vragend tot inzicht bracht, uitgaande van het idee dat de wijsheid in een ieder van ons huist en alleen naar boven hoeft te worden gehaald door het stellen van de goede vragen. Deze Socratische techniek is eind vorige eeuw weer nieuw leven ingeblazen door het werk van de Duitsers Leonard Nelson en Gustav Heckmann. In Nederland was het Jos Kessels, docent wijsbegeerte aan de Universiteit van Utrecht, die 'De Socratische methode' vertaalde en er later zijn eigen boek over schreef. Ook in het Socratische gesprek gaat het niet om winnen of verliezen, maar wordt onder leiding van een onpartijdige gespreksleider een analyse gemaakt van fundamentele vragen om reeds aanwezige kennis helder te krijgen.
Plato, Kessels en Bohm
De wezenlijke overeenkomst van het Socratische gesprek en de Dialoogtechniek van Bohm is dat het niet gaat om winnen of verliezen, maar het boven tafel krijgen van kennis en inzicht. Een fundamenteel verschil is dat er bij de eerste wordt uitgegaan van ‘twee partijen’ die door een open uitwisseling van wat ze weten tot nieuwe kennis en inzichten komen, al dan niet onder leiding van een onpartijdige voorzitter. Socrates, Plato, Nelson en Kessels gaan uit van een dualistisch wereldbeeld, waarbij door het Socratische gesprek beter van elkaar geleerd kan worden en er meer begrip ontstaat. Dat is natuurlijk geweldig, maar Dialoogtechniek gaat nog een flinke stap verder. De Dialoogmethode gaat uit van het non-dualistische perspectief, d.w.z. de idee dat alles en iedereen ten diepste met elkaar verbonden is. Vanuit dit perspectief wordt het deelnemen aan een Dialoog niet een uitwisseling van kennis, ideeën of meningen, maar het deelnemen in gemeenschappelijk denken. Er ontstaat wat Bohm noemt, een participerend bewustzijn. Ik noem dat ik mijn boeken éénheidsbewustzijn. De Dialoog is dus een methode om dat eenheidsbewustzijn te ervaren in communicatie, juist een gebied dat zich anders daarvoor zo moeilijk leent. Een eenheidservaring opdoen bij het horen van mooie muziek, een mooie zonsondergang of een heerlijke massage is relatief niet zo moeilijk, maar om dit gevoel van eenheid met je omgeving op te doen in een gesprek, dat is echt zen in de praktijk ten top en juist dat is waartoe de Dialoogtechniek ons in staat stelt.
Klik hier voor meer informatie over data en plaatsen van de eendaagse (zen)dialoogtrainingen
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari