ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Olafur Eliasson,The Weather Project 2003, Installation view, Turbine Hall at Tate Modern, London
De schoonheid van cirkels
Twee miljoen bezoekers zagen de zon ondergaan in de enorme hal van de Tate Modern. Het kunstwerk van Olafur Eliasson spreekt iedereen aan, het verbeeldt de ultieme universaliteit.
Eelco Smits Zen.nl, Leeuwarden/Zen.nl Westdorp
De grote gele cirkel maakte deel uit van een indrukwekkende installatie in de Tate Modern in Londen in het jaar 2003. Het kunstwerk getiteld ‘The Weather Project’ stelde een gigantische zonsondergang voor. Dit universele visuele beeld werd door de IJslands-Deense kunstenaar Olafur Eliasson in een nieuwe geconstrueerde setting geplaatst, met als resultaat een overweldigend en hallucinerend schouwspel. ‘The Weather Project’ is misschien wel het grootste kunstwerk dat iemand ooit in een museum heeft gemaakt. Eliasson gebruikte voor zijn kunstwerk de volledige hal van de Tate Modern – 35 meter hoog, 23 meter breed en 150 meter lang – en trok een recordaantal bezoekers.
Man met een missie
Eliasson maakt installaties waarin licht, water, wind en ijs een belangrijke rol spelen en waar het publiek zich even in een andere wereld kan wanen. Deze kunstenaar is een man met een missie, een geëngageerd kunstenaar die zich zorgen maakt over veel dingen. Vanuit zijn werkplaats in Berlijn geeft hij leiding aan meer dan honderd medewerkers en lanceert hij kunstprojecten over de hele wereld. The Weather Project is daar een succesvol voorbeeld van. Dit kunstwerk is niet alleen een overrompelend esthetisch schouwspel, maar is ook bedoeld als een waarschuwing voor de dreigende klimaatramp. Geëngageerd stelt Eliasson alles in het artistieke werk om zijn ideeën en visoenen bekend te maken bij een groot publiek. Zijn sterke drijfveer gepaard aan een groot artistiek talent laat cirkels ontstaan van een betoverende schoonheid.
Enso, Kazuaki Tanahashi
‘Enso painting is a creative experience without using creativity.’
Creatieve ervaring
Hoe anders ligt dat bij de enso. Hier ontbreekt juisy het verlangen, de drijfveer, de bubbel om een ander te bereiken en iets te vertellen en te tonen. ‘Enso painting is a creative experience without using creativity’, zegt de zenmeester, schilder en schrijver Kazuaki Tanahashi (*1933). De in California wonende en werkende Japanse zenmeester houdt zich al zijn hele leven bezig met het schilderen van enso’s of te wel zencirkels. Kazuaki schildert alleen en in stilte. De omstandigheden zijn geminimaliseerd tot papier, kwast en inkt. Een intieme setting. Er wordt een vorm gecreëerd en dit
an sich is een creatieve ervaring. Er wordt iets gemaakt, maar schilderen van de enso doet geen beroep op het creatieve vermogen van de schilder. De cirkelvorm is louter een middel om de aandacht te scherpen, om het momentum te vinden, waarin de streek van de kwast samenvalt met de ademhaling. De kunst van het schilderen van een enso ligt in het bewust opbouwen van spanning om vervolgens deze spanning los te laten in de schilderhandeling. Dit moet je durven. Kazuaki: ‘An enso is, in one brushstroke bypassing the intellect, expressing completeness, enlightenment.’
De schoonheid van een enso is gelegen in de mate van eenheid die wordt uitgedrukt. Eenheid die alleen kan ontstaan, zichtbaar en voelbaar worden gemaakt voor de kijker als sprake is van afwezigheid van elke vorm van verlangen van elke bubbel. De enso’s van Tanahashi zijn een manifestatie van bubbelloosheid. De ondergaande zon van Eliasson kon alleen gecreëerd worden dankzij het bestaan van bubbels. Een uiting van creativiteit is nu eenmaal een manifestatie van bubbels. Twee cirkels, gevolgen van twee verschillende routes, maar voor beide geldt dat ze evengoed een esthetische ervaring van transcendentie kunnen oproepen bij de kijker.
Van bubbels naar bubbelloosheid (en weer terug) is het thema voor de activiteiten in 2019 van Zen.nl Westdorp. Meer informatie over de
weekend-sesshins, de
Enso-workshops en over de werkweek zen en creativiteit staat op de site
www.zen.nl/Westdorp.
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari