ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
De meeste mensen deugen
Yvonne Visser,
Zen.nl Amersfoort /
Zen.nl Leusden
In november gaf ik de
workshop ‘Wie ben ik?’ over ego bij Zen.nl Breda. Het was een fijne workshop, met 15 deelnemers in een mooie ruimte. Na afloop van de workshop kreeg ik van mijn gastvrouw en collega Dymphie een boek. Ik pruttelde nog dat dat helemaal niet nodig was, maar ze drukte me het mooi verpakte pakketje in de hand: “Ik vond dit boek zo goed bij jou passen, geniet er maar van”, zei ze. Het boek heet
“De meeste mensen deugen”, en dat leek me een uitstekende titel voor de donkere dagen rond Kerst. Ik las de bijna 500 pagina’s in één ruk uit.
Het is een van de prettigste boeken die ik ooit gelezen heb, en het gaat ook nog ergens over. De auteur Rutger Bregman voert een fantastische massa gegevens aan, waarmee hij aantoont dat de mens van nature goed is en van nature geneigd is het goede te doen. De donkere dagen rond Kerst werden er een heel stuk lichter van.
Zijn betoog is eigenlijk ook een hele lange zenles. Hij laat zien dat ons mensbeeld, onze overtuigingen werken als een selffulfilling prophecy. Ons mensbeeld lijkt te zijn veranderd door de overgang van gemeenschappen van jagers-verzamelaars naar de organisatie van onze maatschappij in landbouwgemeenschappen, die in de loop van de laatste millennia zijn uitgegroeid tot steden waarin we toenemend individualistisch zijn. Onze relatief jonge beschaving wordt gezien als een vernisje wat een barbaarse natuur bedekt. Die barbaarse, slechte inborst is de overtuiging die ons leidt, zelfs zo sterk dat tal van wetenschappelijke onderzoeken worden ge-mis-interpreteerd om die overtuiging te onderbouwen en er veel minder bekendheid wordt gegeven aan onderzoeken die de goedheid van de mens aantonen. Maar wat laat hij zien: uit gedegen wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we buitengewoon sociale, vriendelijke wezens zijn, met een natuurlijke afkeer van geweld en onrecht.
Zo nu en dan heb ik me wel eens afgevraagd of ik te goed van vertrouwen ben. Recent kreeg ik zelfs een paar keer de feedback dat ik misschien wel té vrijgevig ben. Ik twijfelde: ben ik te ‘goed’? Denken dat je te goed bent, een bijna schandelijke gedachte. Een schandelijke gedachte, als je de diepe overtuiging hebt dat de mens, en jijzelf dus ook, van nature niet zo goed kàn zijn. En het is die overtuiging die de selffulfilling prophecy is waar wij onze beschaving, onze cultuur, onze geschiedenis en wat al niet meer op hebben gebouwd.
De auteur geeft als sluitstuk van zijn vlammende betoog nog wat leefregels mee. Ik ga ze niet allemaal herhalen. Het boek is te leuk om niet zelf te gaan lezen en de achtergrond van die leefregels ook tot je te nemen. Maar een paar van die regels lijken verdacht veel op zen. Ga uit van het goede, stel de ander de vraag naar wat hij wil of nodig heeft (en projecteer niet je eigen wensen en noden op anderen), train je compassie, kies de informatie die je tot je neemt net zo zorgvuldig als je je voedsel kiest. Hij breekt ook nog een lans voor mediteren, hoewel hij er meteen aan toevoegt dat het hem niet goed lukt om dat vol te houden. Maar goed, hij heeft natuurlijk nog geen cursus bij Zen.nl gevolgd ? Heel veel van wat hij in zijn boek betoogt komt terug in onze lessen, en bovendien helpen die om dat mediteren wel goed vol te kunnen houden.
En die kleine interactie tussen Dymphie en mij, op de parkeerplaats bij de zendo van
Zen.nl Breda, waarin ze haar vriendelijke natuur in praktijk brengt en me een cadeautje geeft, is de illustratie van wat het boek behelst. Inclusief mijn gepruttel dat het niet hoeft. Ik probeerde ook vriendelijk te zijn en aan de sociale normen te voldoen, zodat ik bij de groep mag horen. Het is die evenzo menselijke angst voor uitstoting die ons eigenlijk aanzet tot gedrag wat tegen onze natuur in gaat. Mijn natuur was gewoon blij met de vriendelijkheid die me ten deel viel en had breeduit willen lachen en haar omhelzen. Mijn vernisje van beschaving zat me in de weg.
Een ander advies van de auteur is om uit de kast te komen en je niet langer te schamen voor het goede in jezelf. Een heel goed advies natuurlijk, maar mede door onze calvinistische cultuur is dat voor mij en ik denk velen met mij best een uitdaging. Mediteren helpt daarbij. Ik herinner me dat
Rients eens zei dat we in de zentraditie eigenlijk nergens in geloven, behalve in het wezenlijk goede van de mens en dat mediteren ons helpt daarmee in contact te komen. Dat is
waarom mediteren je eigenlijk altijd weer een goed gevoel geeft, want het brengt je steeds weer in contact met het goede, wat soms onder veel bubbels diep in ons verscholen ligt. Tien minuten is vaak net te kort om bij dat gevoel van het goede in ons te komen, maar in twintig minuten lukt het gelukkig altijd.
De volgende workshop “Wie ben ik?” zijn op:
Zondag 26 januari 2020, Zen.nl Zutphen.
Vrijdag 14 februari, Zen.nl Veldhoven.
Zondag 21 juni, Zen.nl Amersfoort.
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari