ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Ben ik een boom of een struik?
Yvonne Joshin Visser, Zen.nl Amersfoort/Zen.nl Leusden
Dit is het derde artikel uit een serie artikelen over ego. In het
eerste artikel heb ik uitgelegd dat ego een beweging van de geest is. Die beweging verloopt steeds volgens een zeker plan, bestaand uit onze programmering. Dit is vastgelegd in de archetypen, onze universele beelden en de meer individueel bepaalde oerbubbels, superego en andere bubbels. Het dagelijks zelf is de manier waarop we onszelf aan de wereld presenteren en is het resultaat van de strategieën die we gebruiken om die beweging van de geest in daden om te zetten.
Het zal niet lang meer duren voor er blaadjes aan de bomen komen en elke boom de vormen van zijn stam en takken weer verhult in een groene kruin. Tijdens een wandeling door het bos is nu nog goed zichtbaar hoe elke boom zijn stam en takken op zijn eigen unieke wijze heeft gebogen en gekronkeld. Als zuidelijk van de boom zijn grote broer het meeste zonlicht wegvangt, blijft de boom wat kleiner en buigt hij stam en takken naar het oosten of westen om nog zoveel mogelijk zonlicht te vangen. Onzichtbaar heeft de boom ondergronds zijn wortels alle kanten op vertakt, om zich te verzekeren van voldoende voeding. Elke boom heeft zichzelf gevormd op de wijze die hem de beste overlevingskansen biedt. En als je ver naar het oosten moet overhellen om de laatste zonnestralen op te vangen, moet je je wortelstelsel en stam aan de westkant voldoende sterk maken om niet om te vallen. De boom doet dat zonder morren. Hij maakt zijn zuidelijke grote broer geen verwijten, roddelt niet over zijn broer tegen de omringende struiken en gaat niet zitten mokken of zichzelf wijs maken dat hij er blijkbaar niet mag zijn en dat dat heel zielig voor hem is. De boom is gewoon een boom, precies zoals die is. Bomen hebben geen
bubbels.
Wij mensen hebben zelfbewustzijn en een goed ontwikkelde ratio. Dat is een zegen en een kwelling. Ons zelfbewustzijn maakt dat we ons realiseren dat we een grote zuidelijke broer hebben die veel zonlicht afvangt. Onze ratio gaat vervolgens aan de haal met de angst dat te weinig zonlicht ons voortbestaan in gevaar kan brengen. We moeten een oplossing vinden voor het probleem van te weinig zonlicht. Daartoe stellen we eerst de oorzaak vast: onze zuidelijke grote broer, het is zijn schuld. Maar waarom doet grote broer dat? Dat moet wel zijn omdat grote broer eigenlijk gemeen is en niet deugt, of wellicht omdat wijzelf niet de moeite waard zijn. Nu hebben we een oorzaak voor ons lijden en kunnen we werken aan de oplossing. Want opgelost moet het worden, met te weinig zonlicht zouden we immers wel dood kunnen gaan. Gelukkig is de ratio bijzonder inventief. Een lastercampagne tegen grote broer zal hem mogelijk breken en als dat niet lukt voelt het in ieder geval best goed dat hij de boosdoener is, en ik mijn handen in onschuld was. Of het is omdat ik niet de moeite waard ben. Dus dan moet ik proberen om een hele mooie boom te zijn, met extra goedgevormde blaadjes, zodat iedereen kan zien dat ik toch wel de moeite waard ben. En dat moet dan natuurlijk elk seizoen opnieuw, want diep van binnen weet ik dat ik een waardeloos boompje ben wat alleen zal overleven als ik steeds weer laat zien hoe mooi mijn blaadjes zijn. Of misschien is het beter om grote broer uit te dagen en aan te vallen. Dan kan ik mijn takken uitstrekken en proberen om zijn takken het licht te ontnemen of te breken, ik kan mijn stekelige kastanjes op de voet van zijn stam laten vallen, of hard tegen hem aan gaan leunen om te kijken of hij ombuigt of, liever nog, omvalt.
Zo zijn we behoorlijk druk met het oplossen van ons zelfverzonnen probleem. Want eigenlijk is er geen probleem. De ene boom is gewoon wat kleiner dan de ander, de één buigt wat door naar het oosten, de ander groeit recht omhoog. Als we gewoon zijn zoals we zijn, zijn we precies goed.
Het bouwplan wat ego, de beweging van de geest, stuurt is gebaseerd op een misverstand. Eigenlijk gaat het om drie misverstanden: het misverstand dat ik en de wereld twee gescheiden zaken zijn, dat ik een vaste vorm heb en niet vergankelijk ben en dat het mogelijk is om geheel onafhankelijk te bestaan. Het vraagt veel wijsheid en inzicht om deze diepgewortelde misverstanden te gaan doorzien.
Maar doorzien is niet genoeg. Je werkelijk gaan realiseren dat je deel bent van de eenheid, waarin dingen ontstaan en vergaan in onderlinge afhankelijkheid roept veel
angst op. Om die angst te kunnen verdragen heb je compassie nodig, om gedragen te worden en te kunnen voelen dat het OK is om veranderlijk, vergankelijk en afhankelijk te zijn.
Met de ogen van compassie ziet de kleine kromme boom dat hij een mooi deel van het gehele bos is, dat zeker overleeft en geen energie hoeft te besteden aan eindeloos vergelijken. Hij ís het bos, geroddel, gemok en strijd zijn niet nodig. En juist door minder te doen stroomt de energie beter door het gehele bos.
Tijdens de ééndaagse workshop over ego “Wie ben ik?” doen we meditatieve oefeningen om inzicht in en compassie voor de bewegingen van de geest te krijgen. De eerstvolgende van deze eendaagse workshops staat gepland voor zondag 12 mei in Zen.nl Nijmegen, maar die is al volgeboekt. De eerst volgende is dan 28 juni in Apeldoorn. Yvonne geeft de workshop in het najaar ook in Haarlem, Oegstgeest, Amsterdam, Breda, Tilburg, Rotterdam en Utrecht. Klik hier voor meer data en meer informatie.
Lees ook de eerdere artikelen over het Ego van Yvonne Visser:
1.
Ik ben niet mijn ‘Ego’
2.
Mijn ego is geen Tesla
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari