ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
Dialoog, debat en emoties
Vorige week ging het over ‘Beter luisteren’, deze week over het verschil tussen een dialoog, een debat en een discussie. Ook dit tweede artikel is geïnspireerd op het boek Over dialoog van grondlegger David Bohm. Dit boek beschrijft eveneens de basistheorie van de zendialoogtraining van één dag die dit voorjaar in zeven vestigingen van Zen.nl wordt gegeven.
Rients Ritskes, Zen.nl Nederland
Het vorige artikel ging over luisteren en hoe onze zich herhalende gedachten dat bemoeilijken. Om goed te kunnen functioneren is het heel belangrijk dat we veel van onze gedachten regelmatig herhalen. Dat is een vorm van noodzakelijke zelfbevestiging. Vaak herhalen is goed, maar te vaak herhalen leidt tot grote problemen, zoals piekeren en niet goed kunnen luisteren. Als we onszelf bevestigen door te herhalen voelt dat goed; helaas gaat dat ook op voor niet-functionele gedachten.
Negatieve gedachten zijn potentieel verslavend. Voorbeelden van dergelijke gedachten zijn: ‘ik ben dom’ of ‘ik ben te dik’ of ‘buitenlanders zijn niet te vertrouwen’. Hierachter schuilt het probleem van ons te dualistisch denken, waarbij we het ene voor waar houden en het tegenovergestelde voor onwaar. Door opvoeding en scholing is ons denken heel dualistisch getraind, zodat we de wereld om ons heen los zien van onszelf en steeds een scherp onderscheid te maken tussen ‘ik’ en ‘de wereld’.
Dit dualistisch denken is nuttig en zelfs nodig, maar net als bij het herhalen van bekende gedachten vormt te dualistisch denken een groot probleem. We gaan ons dan te veel vereenzelvigen met een deelwaarheid en voelen ons door die afscheiding niet verantwoordelijk voor onze omgeving. Eerder voelen we ons dan slachtoffer of misschien dader. Veel, zo niet alle conflicten in deze wereld – van echtscheiding tot oorlogen tussen landen – zijn terug te voeren op dit te duale denken. Dit kan praktisch zijn, maar vaak is het onjuist. We zijn immers een onderdeel van de wereld om ons heen en hebben er voortdurend invloed op, maar van die invloed zijn we ons meestal niet of nauwelijks bewust.
Non-verbale communicatie
In gesprekken voelen wij ons vaak alleen verantwoordelijk voor de inhoud van onze woorden en zijn ons nauwelijks bewust van de non-verbale communicatie, waardoor we ons daar ook niet verantwoordelijk voor voelen. Toch hebben onze non-verbale uitingen natuurlijk veel invloed op onze gesprekspartners. Wanneer we discussiëren, gaat het in het 95 procent over wat we hebben gezegd, maar niet over hoe we het hebben gezegd en dat terwijl 90 procent van de communicatie non-verbaal is. In een discussie lijkt de non-verbale communicatie geen rol te spelen, maar in feite doet ze dat wel degelijk.
Wanneer we onenigheid hebben, wordt een gesprek hierdoor vaak ernstig bemoeilijkt, omdat we emoties vaak non-verbaal uiten. Die blijven daardoor buiten beschouwing, terwijl de pijn daar heel vaak in zit. Het gaat vaak niet over wat gezegd en bedoeld wordt, maar hoe dat gezegd wordt. Discussiëren leidt daarom vaak tot minder begrip in plaats van meer.
Dialoog
Een dialoog daarentegen leidt eigenlijk altijd tot meer begrip en inzicht, doordat die minder eenzijdig gericht is op het intellectuele niveau en meer ruimte biedt aan emoties. De paradox is dat juist die ruimte maakt dat emoties de dialoog veel minder bepalen. Bij mediteren zien we diezelfde paradox; door tijdens het mediteren alle tijd te nemen voor je gevoelens en emoties, heb je er in het dagelijks leven veel minder last van. Het gevolg daarvan is dat je meer aandacht hebt voor de actualiteit en beter kunt slapen.
In een discussie lopen de emoties vaak hoog op, omdat een discussie rationeel is en we gelijk willen krijgen. De emoties in een discussie of debat worden vaak zo heftig omdat in deze gespreksvorm, slechts een van beide partijen gelijk kan krijgen. De ene of de andere partij voelt zich potentieel verliezer en daardoor beheersen de onderdrukte emoties alles wat gezegd wordt. Denk maar aan de Brexit-debatten. De dialoog daarentegen kent eigenlijk alleen maar winnaars, doordat niemand uit is op winnen en iedereen uit is op de ervaring en het ontstaan van inzicht – en natuurlijk kunnen alle deelnemers tot nieuwe inzichten komen. Dat is zelfs het kenmerk van een echte dialoog.
Klik hier voor meer informatie over data en plaatsen waar de eendaagse trainingen plaatsvinden.
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari