ZenActueel:
Iedere dag inspiratie voor een zenvol leven
(c) Rients, Zen.nl
Crisis in de sesshin
Waarom zou je dat jezelf aandoen? Weinig slaap, pijnlijke knieën, geen toegang tot telefoon of internet en een week lang je kaken op elkaar houden? Is dat niet het recept voor een crisis?
Rients, Zen.nl Nederland
Halverwege de
sesshin (zenretraite) zijn de meeste deelnemers de ergste crisis te boven; een enkeling zit er echter nog midden in. Tijdens de introductielezing op zondagmiddag heb ik verteld dat de sesshin vooral bedoeld is als gelegenheid om te oefenen in afzien, zelfgekozen lijden dus. Een sesshin is de geestelijke trainingsvariant op het lopen van een marathon, een triatlon doen of misschien nog het best te vergelijken met het beklimmen van de Himalaya. Als
zenmeester voel ik me als de gids op deze zware bergtocht. Gaat het in de Himalaya om klimmen, hier gaat het om dalen, afdalen in jezelf. Waar het de bergbeklimmer gaat om de top en het uitzicht, gaat het in sesshin om het dal en het inzicht.
De vergelijking gaat in meer dan één opzicht op. Beide ondernemingen zijn niet geheel zonder gevaar. Tijdens menig Himalaya-expeditie bevriezen er lichaamsdelen en vallen er gewonden, soms zelfs doden. Zo erg is het bij een sesshin gelukkig niet, maar ook hier valt bijna altijd wel iemand uit, en omdat het programma zo intensief is, raden we mensen die al in een crisis zitten af op sesshin te gaan. De onafgebroken confrontatie met de stilte, steeds maar in de spiegel naar jezelf kijken en dat dagen achter elkaar – voor sommigen is dat te zwaar. Zeker wanneer je hijgend van de stress aan een sesshin begint, kom je jezelf heel erg tegen. Sesshin is dus niet zoiets als een lekker-bijkom-yoga-vakantie-op-Bali. Het programma van een sesshin is door de eeuwen heen zo gevormd dat het maximaal afzien is, zonder een te grote kans op blessures.
Waarom?
Ook doordat het programma enige flexibiliteit biedt, varieert de belasting per individu. Je kunt die zelfs nog zwaarder maken. Zo loopt het standaardprogramma van vijf uur ’s ochtends tot elf uur ’s avonds, maar sommige diehards plakken er nog een uur meditatie voor en na die tijden aan vast. Die zijn dus van vier tot twaalf bezig. Valt bij de Nijmeegse vierdaagse gemiddeld 10 procent af, in onze sesshins is dat de afgelopen jaren toch niet meer dan 1 op de 50. Dit is te danken aan de deelnemers die zich meestal goed voorbereiden en ook nog eens flink investeren. De kosten voor een week in een mooi hotel (met lekker eten en prima kamers) zijn aanmerkelijk hoger dan de inschrijfkosten voor een vierdaagse.
Waarom zoeken de deelnemers crisis? Bij handopsteken zegt een derde van de deelnemers vooral te komen om af te zien. ‘Ik hou wel van afzien’, zegt iemand en voegt er nog aan toe: ‘Een weekje flink afzien, om de rest van het jaar meer te kunnen genieten.’ Ook een derde komt vooral om nieuwe inzichten op te doen en de overigen geven andere redenen, zoals loslaten, inspiratie opdoen of nadenken over te maken keuzes.
Ja, we zien behoorlijk af, en af van. Een week zonder alcohol, vlees of vis en smartphones; die leveren we in als we het hotel binnenkomen. Geen krant of ander nieuws en ook praten we een week lang niet of nauwelijks. Maar de grootste uitdaging vormt misschien het mediteren zelf. Ongeveer 18 maal 25 minuten roerloos stil zitten. De meesten zitten op de knieën in de hele of halve lotus, sommigen op een stoel, maar die stoel maakt het nauwelijks makkelijker. Om dit vol te kunnen houden, wisselen we elke periode van 25 minuten meditatie af met vijf minuten loopmeditatie, en net als je bloed weer lekker stroomt, gaat de bel voor de volgende zazenperiode.
Zazen betekent ‘zittend mediteren’. De een heeft pijn in de rug en schouders, waarbij het lijkt of iemand naalden door de huid steekt. De ander heeft zadelpijn of weet zich geen raad meer van pijn in de knieën. Hoewel tegen de regels, soms kunnen ze het toch niet laten even wat te verschuiven op hun kussen, maar de ervaring leert dat verzitten maar enkele minuten helpt – dan komt de pijn onverbiddelijk terug.
Rijk
Net als tijdens een barre bergbeklimming, zijn er ook onderweg naar de spelonken van het menselijk bewustzijn, gelukkig ook heel mooie momenten. Zo ontroeren de momenten van grote of kleine nieuwe inzichten vaak. Het eten altijd een feest. De soep smaakt goddelijk en als je met een kop warme thee zit te genieten van het uitzicht op de besneeuwde zentuin, dan voel je je de koning te rijk. Ook de dagelijkse inleiding, de teisho, is een heerlijk moment van ontspanning en inspiratie. De dialoogstijl daarvan opent de oren en harten, waardoor we oude emoties doorzien en nieuwe perspectieven opduiken.
Tsja, een sesshin, je moet er wat voor over hebben, maar de – ook wetenschappelijk aangetoonde – effecten van intensief mediteren maken het de moeite dubbel en dwars waard. Twintig deelnemers beleven hun primeur, maar de meeste zijn hier nu voor de tweede, derde of zelfs vijftiende keer. Dit laatste geldt voor Diederik Heyning, de pottenbakker uit Zeist. Hij komt trouw elk jaar naar een van de sesshins ‘voor de jaarlijkse grote geestelijke schoonmaak’, zegt hij.
De
volgende sesshin onder leiding van Floor Gesshin Rikken is van zondag 12 mei t/m zaterdag 18 mei 2019.
(c) Rients, Zen.nl
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari