Zenleraren zijn zencoaches
Zencoaching staat centraal in de opleiding tot zenleraar. Zioppers vinden een coach in hun opleider. Zenleraren op hun beurt kunnen hun zenstudenten coachen. De vaardigheden die ze daarvoor nodig hebben, kunnen ze leren en oefenen in een speciale cursus binnen Zen.nl.
Yvonne Joshin Visser
In
Zen-zin, zen-onzin van Paul Reps staan diverse verhalen over zenmeesters die hun studenten coachen. Hoewel hun methoden bij eerste lezing merkwaardig en soms ronduit bizar overkomen, blijkt hun coaching zeer effectief. Zo antwoordde Zenmeester Joshu een student die hem vroeg wat hij moest doen als er niets in zijn hoofd omging: ‘Gooi het er dan uit!’ De student zei: ‘Maar als ik niets heb, hoe kan ik het er dan uitgooien? Waarop Joshu zei: ‘Voer het dan uit’. Of deze student plots verlicht raakte, zoals in vele verhalen het geval is, vertelt dit verhaal niet. De student werd echter zeker in verwarring gebracht en aan het denken gezet. De spiegel van zijn dagelijkse handelingen zal daarna vast weer nieuw licht hebben geworpen op zijn geest waarin niets omgaat en tijdens zijn meditaties heeft hij dat verder kunnen aanschouwen. En wie weet, stond hij daarna verlicht op van zijn kussentje, ontdaan van een pond overbodig gedenk.
Katalysator
In zen is verlichting van oudsher een serieuze zaak, en onze
bubbels
over onszelf en de wereld zitten ons daarbij dikwijls flink in de weg. Wie als zenleraar anderen begeleidt, moet zichzelf goed bewust zijn van haar of zijn eigen bubbels en deze redelijk transparant hebben, om een coachee te kunnen faciliteren de hare of zijne helder te krijgen. Dit is een proces van
éducation permanente.
Zencoaching berust op: heel goed luisteren en observeren wat er NU speelt, en daar vaardig en vanuit inzicht kernachtig op reageren door de juiste vragen stellen. Zo kan iemand bewuster worden van zijn bubbels die hij vervolgens door meditatie en zelfreflectie meer transparant kan laten worden. Het gaat er daarbij niet om dat de coachee verklaringen vindt voor die bubbels, maar inzicht krijgt welke invloed die hebben op zijn leven en dat van anderen en hoe hij die meer kan sturen. Een goede zencoach kan in dat proces fungeren als katalysator.
Binnen Zen.nl bieden zenleraren ook coaching bij werkgerelateerde of levensvragen aan. Binnen het opleidingstraject is coaching door de eigen opleider een van de belangrijkste componenten. Twee weken geleden kwamen twintig zenleraren en opleiders in Utrecht bij elkaar voor de tweede bijeenkomst van een training in coachingsvaardigheden.
In de eerste bijeenkomst stond het thema ‘luisteren’ centraal. Luisteren vanuit je hele wezen blijkt een ultieme oefening te zijn in ruimte creëren voor de ander. In die ruimte kan die ander zich laten horen en zien – aan zijn coach, maar vooral aan zichzelf. Goed luisteren leidt dus ook tot goede zelfreflectie. In het reflectierondje over de ervaringen van de deelnemers sinds die eerste bijeenkomst kwamen prachtige leerpunten naar voren: stiltes laten vallen en observeren werkt veel beter dan interpreteren.
Socrates
Het thema van de tweede bijeenkomst was ‘vragen stellen’. De deelnemers oefenden door elkaar open en gerichte vragen te stellen, om de ander wandelend en vragend nader te leren kennen. Wat is de juiste vraag? En wanneer en hoe stel je die? Vragen stellen blijkt bij nadere beschouwing toch ook vooral weer een oefening in ruimte geven aan de ander, in goed luisteren en observeren. Een goede coach merkt op als er iets verandert in de houding van de coachee, in de toon waarop die iets zegt of hoort wat niet wordt gezegd. Die dingen moeten nieuwsgierig maken. Door gerichte vragen en de stiltes die daarop volgen, kan de coachee zichzelf beter gaan (aan)voelen.
We traden deze middag in de voetsporen van Socrates die zijn medemens al vragend tot zelfonderzoek aanzette, een vaardigheid die nog niet zo gemakkelijk blijkt te zijn. Tot slot hebben we ons laten inspireren door befaamde zenmeesters, die met hun ongebruikelijke vragen hun leerlingen tot directe verlichting konden brengen door de rationele geest van hun leerlingen te kraken. Zoals Joshu dat deed.
In de volgende bijeenkomst zullen we de non-verbale communicatie onderzoeken. Daarmee vullen we onze eigen ruimte in en leggen we verbinding met de ander. Omdat we geen op zichzelf staande ‘BV-ikjes’ zijn, maar deel van het geheel.
Direct inzicht en onmiddellijke
verlichting zullen de coachees niet in het eerste het beste coachingsgesprek ten deel vallen. Het kraken van de rationele geest is geen sinecure, en ook Joshu had ongetwijfeld niet altijd direct succes bij zijn leerlingen. Maar de opleiders en zenleraren van Zen.nl werken er aan hun coachees zich bewuster te laten worden van hun bubbels, zodat ze die tijdens de dagelijkse meditaties kunnen gaan doorzien. En dat leidt tot handelen vanuit een open geest, een geest waarin niets omgaat.
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari