Wat is dualisme en wat non-dualisme?
Rients Ritskes &
Arthur Nieuwendijk
Door de toenemende populariteit van het Boeddhisme krijgt ook het non-dualisme steeds meer aandacht. Vaak wordt er onnodig ingewikkeld over gedaan. Ons boek
Non-dualiteit in de praktijk is een poging om het begrip begrijpelijk te maken door de lezer het non-duale perspectief te laten voelen. We krijgen regelmatig positieve reacties op het boek waarvan binnenkort de tweede druk verschijnt.
Wat is dualisme
Om non-dualiteit goed te kunnen begrijpen moet je eerst weten wat het dualisme inhoudt. Dualisme is een wereldbeeld dat uitgaat van de idee dat zaken los van elkaar kunnen bestaan, zoals bijvoorbeeld het lichaam. In dit wereldbeeld kan de geest dus ook het lichaam verlaten. De dualiteit van god en de duivel is een andere bekende tegenstelling; die zouden twee onafhankelijke entiteiten zijn, net als goed en kwaad. In de theologie werd de idee dat god buiten de mens bestaat breed aangehangen. Dit is een duidelijk duale opvatting, hier god en daar de mens. De christelijke traditie begint al met het onderscheid tussen lichaam en geest, met de Bijbel die de geest gewillig, maar het lichaam zwak noemt. Dit denken heeft het dualistische wereldbeeld sterk bevorderd. Ook de Westerse wetenschap in het algemeen is verankerd in een duaal wereldbeeld, waarbij er nog steeds vaak wordt uitgegaan van de overtuiging dat de onderzoeker geen invloed heeft op het onderzochte.
Non-dualisme of non-dualiteit
Het non-dualisme daarentegen is een wereldbeeld dat ervan uitgaat dat alles en iedereen onlosmakelijk verbonden zijn; omdat die verbondenheid zo hecht is, kunnen we alles ook als één geheel opvatten. De tegenstellingen waar het dualisme van uitgaat, zijn – ook in het non-dualistische wereldbeeld – vaak wel praktisch voor de gewone dagelijkse gang van zaken, maar feitelijk onjuist. Het is wel praktisch om te denken in duale termen van goed en kwaad, maar wat op het ene moment goed lijkt, blijkt later toch vaak fout en omgekeerd. Wezenlijk kun je maar moeilijk onderscheid maken tussen het ene en het andere, alles is met alles en iedereen verbonden.
Wereldbeelden
Dualisme en non-dualisme zijn dus twee manieren om naar onszelf en de wereld om ons heen te kijken, waarbij de eerste uitgaat van een wezenlijk onderscheid tussen onszelf en de wereld en het non-dualisme uitgaat van de samenhang tussen onszelf en de wereld. Geen van beide zijn waar of onwaar, het zijn twee manieren van hoe je het kunt zien. In het dagelijks leven mixen we deze wereldbeelden: soms denken we wat meer dualistisch en soms wat meer non-duaal. Dat is praktisch en functioneel, mits we ons daarvan bewust zijn.
Meestal zijn we ons echter niet bewust van hoe we denken, en dat leidt ertoe dat we te gemakkelijk en te vaak te duaal denken en voelen. Veel, zo niet alle, grote conflicten en uitdagingen zijn terug te voeren op een te duale benadering. Daarom kunnen kennis van en inzicht in deze materie ons helpen bewuster te switchen tussen duaal en non-duaal om daarmee gevoelens van eenzaamheid, stress en conflicten te voorkomen. Om te leren bewust in plaats van onbewust te switchen van het ene naar het andere, hebben we het boek
Non-dualiteit in de praktijk geschreven en daarom mediteren we, want dat helpt je mentaal flexibel te worden, waardoor je alles steeds vanuit meerdere perspectieven kunt bekijken en daardoor kunt doen wat op dat moment het beste past.
Interview zenleraar Walter Jacobs
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt