Vrede komt niet uit de lucht vallen
Simon, Zen.nl Haarlem
De auteurs van Vrede kun je leren hekelen dat velen denken dat vrede iets is in de buitenwereld, en dat de politieke en economische omstandigheden voor vrede moeten zorgen. Velen zien het verband niet tussen politieke vrede en innerlijke vrede.
In hun pleidooi voor mindfulness, geweldloze communicatie en compassie laten Van Reybrouck en d’ Ansembourg de lezers inzien dat de maatschappij vrede kan leren.
Gevangenis als teken
‘De aanwezigheid van een gevangenis in een stad is het teken dat er een probleem in de hele samenleving is’, schreef de Franse schrijver Albert Jacquart (1925). Dat probleem ontstaat vanuit de samenleving. Zo wordt ook niemand geboren als jihadist, maar iedereen kan gewelddadig worden of besluiten te vluchten als hij of zij zich onbegrepen voelt of zichzelf niet meer begrijpt.
Geweld is volgens de auteurs namelijk de uiting van ‘intens lijden dat geen woorden kan vinden om helder over zichzelf na te denken en zich te uiten’. In die zin zullen intenties om te straffen eerder tot vergelding lijden, terwijl vreedzame intenties tot vreedzame daden kunnen leiden. Terrorisme bestrijden en geweldenaars opsluiten is in die zin weliswaar nodig, maar niet voldoende om duurzame vrede te bereiken. Veiligheid alleen is geen garantie voor vrede, daaraan zullen we ook van binnenuit moeten werken.
Als geweld oplaait in het hart en het geweten van de mens, is vrede namelijk ook een kwestie die van binnenuit moet komen.
Innerlijke vrede
Het boek noemt innerlijke vrede als voorwaarde voor maatschappelijke vrede. De Dalai Lama schreef al dat ieder mens naar geluk streeft. Maar het zoeken naar exclusief, individueel geluk kan ook leiden tot algemeen, collectief ongeluk. De auteurs onderscheiden geluk echter van innerlijke vrede. Geluk hangt vooral samen met omstandigheden, terwijl innerlijke vrede een stabielere staat is die niet van omstandigheden afhangt.
Als de binnenwereld ook voelbaar is in de buitenwereld en vice versa, dan hoeft het geen verwondering te wekken dat we met onze innerlijke gesteldheid de buitenwereld kunnen beïnvloeden.
Een mens streeft ernaar tevreden te zijn, maar moet zich realiseren dat vrede niet iets is wat alleen in de buitenwereld is. Aan de hand van citaten van Gandhi, Nelson Mandela en Vaclav Havèl laten de auteurs zien dat de invloed die deze iconen hadden op de buitenwereld gepaard ging met de zorg die zij besteedden aan hun innerlijke gesteldheid. Maatschappelijke vrede wordt niet alleen bereikt door invloed van enkelingen, maar juist doordat zoveel mogelijk individuen in innerlijke vrede leven.
Daarom moeten we aan de slag met vrede. Van de methoden waarvoor de auteurs pleiten is al wetenschappelijk bewezen dat die bijdragen aan een vreedzamere maatschappij. Waar wachten we dan nog op?
Mindfulness , geweldloze communicatie en compassie
Mindfulness leert ons te landen in plaats van te zweven. In het hier en nu te zijn in plaats van weg te vluchten. Ook al is de term vaak verkeerd begrepen en zijn er vele varianten, de essentie van mindfullness is aandacht hier en nu. En dat kun je leren bij zen.nl en vele andere initiatieven in Nederland en daarbuiten.
Geweldloze communicatie stelt ons in staat ons te ontdoen van conditionering door te leren niet te oordelen. Onze eigen behoefte en die van de ander te herkennen en te begrijpen, scherp te luisteren en echte empathie te ontwikkelen. ‘We moeten onze afkeuring of woede niet verzwijgen of ontkennen, maar juist zo leren uit te drukken dat er een kans is dat we gehoord worden en dat de communicatie niet wordt verbroken.' Thomas d’Ansembourg heeft uitgebreid over geweldloze communicatie geschreven, bijvoorbeeld in zijn boek Stop met aardig zijn.
Met compassie ten slotte refereren de schrijvers aan Karen Armstrong die Handvest voor Compassie schreeef. Compassie is hierbij de drijfveer om ons ‘onvermoeibaar in te zetten voor het verzachten van het leed van onze medeschepselen; om terug te treden uit het middelpunt van onze wereld en een ander daarvoor in de plaats te zetten’. Daar kun je voor kiezen. Dat kun je leren.
Gymnastiek en tanden poetsen
In Vrede kun je leren gaat het dus specifiek om meer zelfkennis, technieken om ons beter uit te drukken en meer empathie. Het boek is dan ook een oproep aan burgers alsook aan leraren en politici om deze drie in praktijk te brengen. Als het honderd jaar geleden gelukt is gymnastiek voor meisjes en tanden poetsen massaal toegepast te krijgen, dan moet het met mentale hygiëne kunnen lukken binnen vijftig jaar.
Eventuele kritiek dat dit allemaal soft en naïef zou zijn, pareren de auteurs met erop te wijzen dat juist het huidige beleid van naïviteit getuigt: ‘Soft is naar onze mening degene die gelooft dat je iets nieuws kunt krijgen door steeds meer van hetzelfde te doen; dat je terrorisme zult tegengaan door uitsluitend de beveiliging en controles te vergroten; dat je existentiële angsten van burgers zult bezweren door soldaten in de stad te laten patrouilleren.’
Het Vrede op aarde dat onlangs weer klonk, kwam plots in een ander, praktischer daglicht te staan, en ook geeft het lezen van dit boekje een beter begrip voor het initiatief Worldpeace is possible.
Klik hier voor een interview met David van Reybrouck in De Wereld Draait Door.
ZenActueel home
ZenActueel archief
Aanbevolen links:
Zen Incompany
Zen.nl winkel
ZenActueel nieuwe artikelen
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari