(c)
Rients
Aangeraakt (willen) worden
Vorige week lazen we wat Floor in de sesshin over Elkaar verstaan besprak. De ander verstaan veronderstelt contact, met de ander en met jezelf. Als oefening om meer in contact te komen met onszelf aten de sesshingangers die dag de warme lunch met hun handen, ook het toetje.
Janneke Passenier, Zen.nl Utrecht
Op een bepaald niveau staan we de hele dag in contact met elkaar, ook als taal ontbreekt. Het kan spannend zijn om de hele dag te voelen, objectief of subjectief. Dat kan goed voelen, maar ook niet. Als je doorlopend subjectief aanwezig kunt zijn, dan is er doorlopend contact, neutraal contact: je bent onderdeel van het grotere geheel én zonder oordeel. Zodra we gaan objectiveren, wordt het lastiger. We staan vaak afgescheiden in de wereld: hoe zie ik er uit? Wat zullen ze wel niet van me denken? Vastzitten in een gedachte over jezelf – voelen met je hoofd – geeft spanning. In dat objectieve waarnemen van jezelf en de wereld kan veel ongemak zitten en dat kan contact moeilijk maken. Daar ontstaan
emoties, zoals schaamte en angst; dat zijn lastige emoties, zeker als die met contact te maken hebben. Het enige goede wat je op dat moment kunt doen, is ademhalen, erbij blijven, je niet terugtrekken, niet verstarren. De spanning voelen en die niet leidend laten zijn.
Voelen is ook aanraken. De huid weet niets, maar voelt alles. We hebben ongeveer twee vierkante meter huid, 200.000 receptoren voor warm of koud, 500.000 receptoren voor aanraking en drie miljoen receptoren voor pijn. Onze huid aanraken is voelen. De term ‘huidhonger’ geeft aan dat we het nodig hebben aangeraakt te worden. Iemand die van kleins af aan niet voldoende werd aangeraakt, ontwikkelt zich niet tot een volledig gezonde volwassene. Aanraken is nodig. Je kunt jezelf aanraken, je armen, je benen, je voeten. Als je het jezelf kunt geven, kun je het vrijer ontvangen van een ander, minder behoeftig. Door aanraken sta je meer open, voor jezelf en voor de ander. Aanraken is contact maken. Als je je lichaam meer als lichaam ervaart en als je je benen voelt als je erop staat, dan vergroot je het contact met jezelf én je omgeving.
Luisteren
Niet zo lang geleden was Floor op een bijeenkomst waar iedere zin die werd uitgesproken meteen in het Engels werd vertaald. In het begin dacht ze even dat alles zo wel erg traag verliep, maar ze realiseerde zich ook meteen hoe fijn het is als er een pauze is om te luisteren én om de schoonheid van de vertaling te horen. Misschien gaat op die manier de letterlijke betekenis een beetje verloren, maar er wordt ook extra begrip toegevoegd.
Luisteren is moeilijk. De vogels horen zingen is luisteren. Luisteren is open blijven voor het geheel! Het betekent gevoel blijven houden voor wat er intern bij je gebeurt… en daar niets mee doen – dat is misschien nog wel het moeilijkste. Er wordt iets aangeraakt en je doet er niets mee. Hoe groter de drang om in beweging te komen, hoe belangrijker het is niks te doen. Inzicht krijgen in jezelf, de ander, jezelf werkelijk horen door de drang te weerstaan. Daar gebeurt het! De ander horen is laten zijn wat is, niet willen veranderen.
Goed luisteren is kijken met je oren en horen met je ogen. Alles met alles waarnemen, daar gevoelig voor zijn. De wereld, de eindeloos trillende massa, de energie wordt voortdurend opgevangen én gehoord. Je kunt er met je oren naar luisteren, maar je kunt het ook in je lijf voelen; het onweer, de drum. Alles wat bij ons binnenkomt – zien, horen, voelen – dat doen we met ons hele lijf. We hebben ruimte nodig om te kunnen mee-resoneren. Er komt heel veel binnen en soms krijg je het gevoel dat het te veel is. De kunst is los te laten. Hoe meer ontspannen je bent, hoe meer je meetrilt, hoe meer je uit-trilt.
Een negenjarig meisje had van haar ouders een mooie digitale camera gekregen. In het weekend gingen vader en dochter samen haar foto’s van die week bekijken. Mooie foto’s, maar op een ervan was eigenlijk niets bijzonders te zien. Vader vroeg waarom ze die foto had genomen. Het meisje antwoordde: ‘Papa, het rook er zo lekker!’ Kijken, ruiken, voelen, horen met het hele lichaam en geest.
Het was een mooie vraag van die vader aan zijn dochter, een simpele, open vraag. Open vragen zijn altijd goed. Eenvoudige open vragen zijn een uitnodiging. Je moet ook willen horen, dus stel alleen vragen als je ook het antwoord wilt horen, als je bereid bent daar de ruimte voor te nemen. Vragen zijn uitnodigingen. Stel vragen, voel de openheid, je belangstelling, je nieuwsgierigheid. Diana Musho Hamilton zegt in haar boek
The Zen of you and me:
- Niemand kan goed luisteren, zonder eerst te besluiten goed te luisteren. Een beetje luisteren bestaat niet. Luisteren is een besluit.
- Om beter te leren luisteren moeten we onszelf de vraag stellen of we bereid zijn een andere set percepties aan te nemen, geen oordelen te hebben. Ben je bereid aan te nemen dat een ander een andere werkelijkheid ervaart? We zeggen ja, maar zijn we daar echt toe bereid?
- Luisteren betekent niet dat je het ergens mee eens bent. Luisteren is bereid zijn mee te trillen. Luisteren gaat over opnemen. Het zegt niets over wat je ermee doet of wilt. Luisteren, elkaar verstaan, is alles durven op te nemen. We zijn vaak bang dat luisteren instemmen betekent. Maar dat is het niet. Daar gaat het niet om. Kan ik luisteren en achteraf bekijken wat ik er mee moet of kan? Ik heb het gehoord.
- Als je in gesprek bent en jij bent degene met de meeste macht, dan bestaat de neiging om minder te luisteren. Maar eigenlijk zou je dan méér moeten luisteren.
- Als je een man bent die praat over gender, luister dan langer. Ben je zelf wit, ontspan en neem andere culturele perspectieven in je op.
Met welke van de laatste twee citaten identificeer jij je? Het is een uitnodiging voor eigen onderzoek. Wij zijn allemaal meer of minder vaak in de positie met de meeste macht, en om dan meer te luisteren is een kunst. Juist dan meer luisteren, omdat macht jouw eigen gelijk kan lijken te bevestigen. Maar zo is het niet! Juist wanneer je denkt het beter te weten, hou je mond en luister! De wereld is zoveel groter dan we denken! Het is altijd de moeite waard om te luisteren. Door te luisteren laat je je (aan)raken.
Als je luistert, betekent dat niet dat je instemt met wat iemand zegt. Luisteren wordt emancipatie, en dat is streven naar een gelijkwaardige plaats in de samenleving vanuit een achtergestelde positie. Emanciperen: ë (uit) en de woorden manus (hand) en capere (geven). Uit handen geven, de ruimte geven en je er niet mee bemoeien. Jouw luisteren emancipeert de mensen naar wie je luistert.
Op je handen zitten
Floor geeft het advies tijdens deze
sesshin te oefenen in ‘op onze handen zitten’: Je hoeft je hier nergens mee te bemoeien, ook al denk je dat het misgaat, niets doen, het gaat goed. Ga steeds weer terug naar de adem. Als je op je handen zit, voel je beter wat er gaande is. Het eigen ongemak voelen en ervan leren. Gun het de ander om het zelf te ontdekken. Misschien is dit lastig; het vergt moed om te doen wat nodig is. In het dagelijks leven is meegaan met de groep misschien het makkelijkst. Zelf blijven voelen wat nodig is, betekent soms net anders zijn dan anderen, wat niet gemakkelijk is. Voel je ongemak. Dat kan reacties oproepen van anderen, of verwijten, maar blijf bij jezelf. Hoe ga je iedere keer vanaf hier verder? Luisteren is: er actief bij blijven, blijven ervaren om te kunnen doen wat nodig is. Voelen, horen wat nodig is. Erbij blijven, ook als je je mond houdt.
Een goede luisteroefening is in tweetallen elkaar gedurende twee minuten dezelfde open vraag stellen. Degene die antwoordt, probeert de woorden te laten komen, het te laten stromen. Zodra er stilte valt, herhaalt de vragensteller rustig de vraag en hoeft dan alleen nog maar te voelen, te luisteren. In de resonantie die heen en weer gaat, daar ontstaat
elkaar verstaan. Luisteren, resoneren, voelen. Nieuwsgierig zijn naar wat er komt, wat er gebeurt en weer terug naar de adem.
Volgende week het laatste deel over de teisho’s van Floor.
Komende sesshin
De komende herfstsesshin van 14 t/m 20 oktober onder leiding van Lilian van der Vaart zal gaan over ‘Vriendschap als keuze’.
Voor deze sesshin zijn nog enkele plaatsen beschikbaar.
Klik hier voor meer informatie en aanmelding.
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari