Aandacht, vertrouwen en opvoeding
Opvoeden en zen fascineren me. Opvoeden is jezelf opvoeden; ik heb mijzelf wel eens horen roepen, onderaan de trap: ‘Ophouden met schreeuwen!’
Martine van der Wal, Zen.nl Den Haag
Zen helpt me om zuiver naar kinderen te kijken, om projectie te zien, om beter aan te voelen wat er nodig is. Als er bij een van mijn eigen kinderen iets speelde en mijn man en ik de tijd namen om het ‘iets’ te bespreken, dan plots na een paar dagen zeiden we tegen elkaar: hé, hij lijkt wel minder boos, huilerig of drammerig. De aandacht die we eraan hadden gegeven werkte helend. Als coach van pedagogisch medewerkers merk ik dat ook vaak.
Slecht slapen
‘Martine, Julia slaapt zo slecht, wat moet ik doen?’
- Ben je wel helemaal bij haar? Of zijn jouw gedachten heel ergens anders als je haar toezingt voor het slapen gaan? Heb je er vertrouwen in dat ze kan gaan slapen?
‘Nee want dat doet ze nooit.’
Regelmatig hoor ik, over het hoofd van een kind in de armen van de leidster die het in bed legt: nou ik ben benieuwd of: ik leg haar in bed, maar slapen zal wel niet lukken.
Hoe anders is het als je in bed gelegd wordt door iemand die er helemaal voor je is, oogcontact met je maakt, haar warme hand op je hoofd legt en je met veel aandacht en vertrouwen onder de wol stopt en dan met heel haar hart voor je zingt: Julia gaat slapen, Julia is moe, doet haar beiden ogen toe, Eva en Iris houden trouw de wacht, sluit je ogen, slaap maar zacht.
Een vraag die ook veel voorkomt: Stijn zit niet goed in z’n vel, huilt veel, slaat andere kinderen. Kun je ons helpen? Zijn ouders hebben het zo druk en er is net een baby geboren in het gezin. Wat heeft Stijn nodig, denk je? Vraag ik dan.
‘Aandacht natuurlijk, maar ja ik heb nog elf andere kinderen om voor te zorgen, en ik kan toch niet de hele tijd met hem bezig zijn.’
- Nee, dat kan niet en dat hoeft ook niet. Kijk hem maar eens wat langer aan als je zingt, maak een grapje als jij zijn handen schoonmaakt, pak buiten zijn hand en huppel een stukje, Knuffel hem als je hem uit bed haalt. En doe het vooral op de momenten waarop hij niet om aandacht vraagt door te duwen of te schreeuwen. Als je dit doet, zal Stijn na een tijdje, gelukkiger en meer tevreden spelen met andere kinderen. Stijn is gezien en heeft aandacht gekregen.
Ongedeelde aandacht
Bijna twintig jaar geleden las ik in een boek over slaapproblemen bij jonge kinderen: ‘Zorg voor meer ongedeelde aandacht, dan zal je kind beter slapen.’ Ik had genoeg tijd met m’n kind, ik werkte immers parttime, maar ongedeelde aandacht… ik deed boodschappen en zij ging mee, ik deed de was en zij speelde met de was, ik ging koffie drinken met een vriendin en zij speelde met het kind van de vriendin. Maar wanneer was ik helemaal met mijn aandacht bij haar?
Ik nam mij voor het bewust te doen, minstens één keer per dag was ik met m’n aandacht helemaal bij haar. Een boek voorlezen, echt samen de was vouwen, echt samen koken. Het was geweldig en het werd vanzelf meer… en het wonder gebeurde: zij ging beter slapen en werd een rustiger en evenwichtiger kind. Zij was al gevoed met mijn aandacht en kon zich overgeven aan de slaap, zij hoefde er niet meer om te schreeuwen.
Dus als medewerkers zeggen: Pietje slaapt niet goed, vraag ik: is hij genoeg gevoed? Heb je hem voldoende gezien op de ochtend, heeft hij genoeg aandacht en warmte gekregen? Aandacht werkt als magie. Helaas wordt aandacht in de opvoeding vaak als negatief bestempeld: hij wil alleen maar aandacht. Inderdaad het kind vraagt jou iets, het heeft iets nodig van je en kan het alleen maar vragen door te huilen, te slaan, duwen, of iets om te gooien. Aan ons volwassenen de schone taak om die aandacht te geven en aan te voelen wat het kind precies nodig heeft. Als je dat niet weet, leef dan een tijdje met de vraag: wat heeft dit kind nodig van mij? Visualiseer het kind van top tot teen voordat je gaat slapen en neem het mee de nacht in. Door met de vraag te leven, geef je het aandacht en zul je dingen zien die je voorheen niet zag. Dat is zen en lijkt wel magie.
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari