Het kleurrijke schilderij hierboven, met een voorstelling van het Mid-Autumn of Full Moon Festival, is van de Vietnamese kunstenaar Tran Nguyen Dung en siert inmiddels de hal van mijn woning in Utrecht, bij ieder weggaan of thuiskomen stemt het me weer vrolijk.
Stuifmeel
Chris den Engelsman
In Manzi’s Art Space in Hanoi ontmoet ik de levendige en welbespraakte Maia; een gedeelde interesse in kunst en poëzie geeft het gesprek al snel een persoonlijke wending. Maia vertelt over haar studie in Londen – Engelse taal en cultuur – en in Amerika, kunstgeschiedenis. Nu verdiept ze zich in moderne en hedendaagse Vietnamese kunst. We spreken over werk van verschillende in de galerie exposerende kunstenaars en hoe de mix van Vietnamese traditie en ambacht met moderne westerse kunst de hedendaagse kunst in Vietnam een eigen gezicht geeft.
Wanneer ik Maia vertel over mijn verblijf in het Truc Lam Tay Thien klooster in Dai Dinh, blijken we meer dan alleen onze belangstelling voor kunst en poëzie te delen. Hoewel het huidige klooster pas in 2004 gebouwd is, dateren de oudste fundamenten, die van de Thien An Pagoda, al uit de tweede eeuw. Enthousiast vertelt Maia dat ze een paar jaar geleden Engelse les heeft mogen geven aan de nonnen daar, als opmaat voor het bezoek van een delegatie uit Bhutan. Vol bewondering toont ze haar respect voor de nonnen en hun zelfverkozen basale leefomstandigheden. Sommige nonnen kiezen zelfs voor een nog eenvoudiger leefstijl in de bossen buiten het uitgestrekte kloosterterrein. Deze traditie herken ik van een verblijf in een Thais bosklooster.
Hoe anders zag dat er door westerse ogen een week geleden uit, toen alles gekoppeld werd aan de onmiskenbare achterstand van vrouwen in de Vietnamese maatschappij. Evenals de hedendaagse kunst blijkt ook de werkelijkheid in het klooster veelvormiger dan ik vermoedde. Kunst en werkelijkheid houden me zo voortdurend een spiegel voor, waarin ik nog steeds vooral mezelf zie. Tijd om de spiegel om te keren – minder ik, meer wij.
In de kloostertuin en om het meer fladderen vlinders in de meest onwaarschijnlijke en telkens wisselende kleuren. Schoonheid in zijn meest kwetsbare vorm. Wanneer ik ze tracht te fotograferen zijn de vlinders telkens net weg. In de Griekse mythologie is de vlinder het zinnebeeld van de ziel. Waar ik mijn ziel zoek, vind ik haar nooit, zij vindt mij altijd, feilloos. De keuzes die ik deze herfst mag maken zijn als de tienduizend dingen om me heen. Zoals mijn ziel me zonder dwalen altijd vindt, leer ik er in het klooster op vertrouwen dat de juiste keuzes mij ook instinctief gaan vinden. Zo lang ik maar focus maar op de vlinder, haar schoonheid, kwetsbaarheid en telkens wisselende kleuren. Is vertrouwen wellicht het antwoord op de vragen die niemand me stelt?
Van hernia tot zen
Wat is angst en hoe er mee om te gaan
Ik geloof dat ook kinderen behoefte hebben aan momenten van rust en zelfreflectie
Experiment: Zie alles als een droom
Door zen heb ik ingezien dat het leven draait om de verbindingen die je maakt
Recensie Nexus van Yuval Noah Harari