Muizen die mediteren zijn minder bang

Rients , Zen.nl Nijmegen Kun je muizen leren mediteren? Niet echt natuurlijk, maar wetenschappers hebben met ingrijpende technieken bij muizen een meditatieve toestand weten op te wekken en het effect is opzienbarend. Muizen die zo een paar weken dagelijks ‘mediteren’ zijn significant minder bang dan hun soortgenoten. Maar is zulk onderzoek nu wel nodig?

Met de toenemende populariteit van mindfulness en meditatie wordt er ook steeds meer onderzoek gedaan naar de effecten van het beoefenen ervan en die zijn bijna altijd positief. Dit is natuurlijk verheugend nieuws vooral ook omdat deze positieve resultaten ervoor zorgen dat meditatie uit de ‘zweverige hoek’ komt waardoor ook het ‘nuchtere deel’ van de bevolking oog kan krijgen voor de voordelen ervan. Uit veel wetenschappelijk onderzoek wordt duidelijk dat meditatie stress, hoge bloeddruk en angst vermindert en de anatomische structuur van de hersenen gunstig beïnvloedt, de pijndrempel kan verhogen en nog veel meer.

De anterieure cingulate
Wetenschappers willen natuurlijk precies weten hoe het kan dat mediteren zoveel positieve effecten heeft en sommigen denken dat ze dit in muizen beter kunnen vaststellen dan in mensen. Daarom hebben ze een mediterend-muis-model ontwikkeld. Dat wil zeggen dat ze met een ingrijpende techniek in de hersenen van muizen een deel van het effect van meditatie na kunnen bootsen. De muizen worden daartoe geopereerd en krijgen twee lichtvezeldraadjes in hun hersenen geïmplanteerd. Hiermee kunnen dan de, normaal gesproken door meditatie opgewekte, theta-golven in de hersenen van de muizen in de anterieure cingulate worden gegenereerd (dit gebied in de hersenen is belangrijk bij keuzes maken en aandacht genereren). Deze zeer geavanceerde techniek wordt optogenetica genoemd. Door DNA-manipulatie worden de desbetreffende gebieden in de hersenen gevoelig gemaakt voor licht en daardoor kunnen de muizen via ritmische lichtflitsen in een meditatieve theta-frequentie worden gebracht. Dat meditatietraining inderdaad invloed heeft op de activiteiten in de anterieure cingulate, is door ons in 2003 met een MRI-scanonderzoek in tien ervaren zenbeoefenaren al eens aangetoond.

Resultaten en discussie
Na drie weken dertig minuten ‘mediteren’ per dag, bleken de muizen beduidend minder bang. Dit is exact het effect dat de onderzoekers van de Universiteit van Oregon verwachtten (PNAS). De muizen verstopten zich minder dan hun soortgenootjes die niet ‘mediteerden’. Omdat deze resultaten eerder onderzoek bevestigen denken de onderzoekers een muis-model voor meditatieonderzoek te hebben ontwikkeld. Het is aan de ene kant fijn dit te lezen en weer eens bevestigd te krijgen dat mediteren werkt, maar is dit het dierenleed waard? Lichtvezelkabeltjes in je hoofd gepland krijgen is niet niks. Ik zou persoonlijk veel liever zien dat er meer onderzoek bij mensen wordt gedaan naar de effecten van meditatie. Met de huidige stand van MRI-scan-techniek kunnen deze en andere effecten ook bij mensen steeds beter worden blootgelegd.