Lange adem
Rients Ritskes, Zen.nl Nederland.
In Ryutaku-ji, een zenklooster ten oosten van de stad Mishima in het midden van Japan, reciteren de zennonnen, zenmonniken en leken elke ochtend een uur lang sutra’s. Dit zijn deels filosofische teksten die aan Boeddha worden toegeschreven en deels een soort gebeden. Bijzonder aan de recitatie in Ryutaku-ji is dat daar één bepaalde korte sutra 33 maal achter elkaar wordt gereciteerd, in een langzaam oplopend tempo en volume. De laatste van de 33 keer schreeuwt iedereen zo hard hij kan. Een opmerkelijke afwijking van de in zenkloosters gebruikelijke, gelijkmatige sutrarecitatie. Men schreeuwt zich zo in korte tijd warm, wat vooral in de winter een aangename manier is om de kou van de ochtend achter zich te laten.
Zen is het trainen van een lange adem. In de sutrarecitatie is het de bedoeling zoveel mogelijk lettergrepen op één ademhaling reciteren. Sutra’s kennen geen melodie, dus je kunt op elk moment inademen. Het reciteren gaat vooraf aan de meditatie, maar is in wezen een variant op dezelfde oefening. Tijdens de meditatie probeert de zenstudent zijn ademhaling namelijk ook rustiger en langer te maken. Dit verminderen van de ademhalingsfrequentie gebeurt bij de meer gevorderden vanzelf, want zenbeoefening geeft na verloop van tijd een steeds langere adem. Dit proces wordt ondersteund door te werken aan de lichamelijke conditie. In het klooster wordt daarvoor veel hout gehakt, op het land en in de tuin gewerkt en soms ook hardgelopen.
Bij zen gaat het er niet om wie tot de minste ademhalingen per minuut kan komen. Het gaat erom dat geest en lichaam getraind worden om één te zijn, om zo rustiger door te kunnen ademen in de spannende momenten van het gewone dagelijkse leven. Ook in de dagelijkse praktijk is een rustige en lange adem bijzonder belangrijk. Iedereen met een beetje levenservaring zal dit beamen. Het is daarbij goed te onderkennen dat er een relatie bestaat tussen het hebben van een fysieke en van een geestelijke lange adem. Een goede lichamelijke conditie is een belangrijke basis voor de spreekwoordelijke lange adem en kan ook lichamelijke spanningen voorkomen. Alleen met een evenwichtige lange adem is het mogelijk echt goede en grote dingen te realiseren in dit leven.
‘Alleen met een evenwichtige lange adem is het mogelijk echt goede en grote dingen te realiseren in dit leven.’
Een bijwerking van het geconcentreerd reciteren van sutra’s is de ontwikkeling van een zoete smaak in de mond, dezelfde zoete smaak die je letterlijk en figuurlijk proeft als je een periode intensief gemediteerd hebt en je je ademhaling tot een diepe rust hebt weten te brengen. Het is de spreekwoordelijke zoet smaak, die dus niet alleen overdrachtelijk geproefd kan worden, maar ook letterlijk. Veel mensen kennen deze zoete smaak in de mond wel van na het bereiken van een uitdagend doel, maar niet iedereen is zich er zo bewust van. Wanneer het optreedt, is er geen energie en kracht verspild bij de inspanning, maar is er juist geestelijke en lichamelijke energie opgewekt. Sutra’s reciteren, mediteren en sporten hebben in ieder geval één belangrijke overeenkomst: het zijn allemaal mogelijkheden om de conditie en de harmonie tussen lichaam en geest te doen groeien.
Dit artikel is te lezen in hoofdstuk 2 van het boek: 'Dertig zenlessen voor de dagelijkse praktijk' van Rients Ritskes.'
In Memoriam: Ton Lathouwers
Arjen oefent compassie Help hem als je wilt
Interview Anne Peters: ‘veerkracht en flexibiliteit, dat is waar zen om draait.’
Meditatie in plaats van Medicatie
Zentuinen studiereis begonnen
Kandinsky ontroert